Windows'un yanına Ubuntu kurmak
|
|
Bu belgede, Windows yüklü bir bilgisayarda Windows kaldırılmadan, sabit diskin bir başka bölümüne Ubuntu'nun kurulması konusu anlatılmaktadır. Bu şekilde iki işletim sistemi ayrı ayrı çalıştırılarak sorunsuzca kullanılabilir.
Ön bilgiler
Soru: Bilgisayarıma iki işletim sistemi kurabilir miyim? Bilgisayarıma Windows ve Ubuntu kurmam halinde işletim sistemleri arasında nasıl geçiş yapacağım? Windows'u ya da Ubuntu’yu açmak istediğimde bunu nasıl yapacağım?
Cevap: Sabit diskinizin boyutu el verdiği müddetçe iki ya da daha fazla sayda sayıda işletim sistemi kurmanız mümkündür. Bilgisayarınıza Windows ve Ubuntu kurmanız halinde, bilgisayarı her açtığınızda (ya da yeniden başlattığınızda) yandaki resimde görüldüğü gibi GRUB adı verilen bir önyükleme yazılımı sizi karşılayacak ve bilgisayarı hangi işletim sistemi ile açmak istediğinizi soracaktır. Siz bu menü üzerinden istediğiniz işletim sistemini açıp kullanabilirsiniz.
Soru: Bilgisayarım iki işletim sistemini birden kaldırabilecek mi?
Cevap: Bilgisayarınıza bir ya da birden fazla sayıda işletim sisteminin kurulu olması bilgisayarın çalışma kapasitesini etkilemez. Çünkü, kurulan işletim sistemleri aynı anda çalışmayacakları (*) için Ubuntu'nun veya Windows'un tekil olarak ihtiyaç duyduğu bellek, ekran kartı, işlemci vb. gereksinimlerinden daha güçlü bir sisteme gerek yoktur. Bu yüzden bilgisayarınız tek başına Windows'u ve tek başına Ubuntu'yu kaldırabiliyorsa her iki işletim sistemini birden kurabilirsiniz demektir. Bu durumu sınırlayan tek faktör sabit diskin kapasitesidir. Örneğin 80GB boyutundaki oldukça küçük bir sabit diske bile iki işletim sistemi kurabilirsiniz. Ubuntu kurmak için gereken minimum sistem gereksinimlerine şuradan ulaşabilirsiniz.
- (*) Sanallaştırma yazılımları aracılığıyla sanal bir kurulum gerçekleştirilerek iki veya daha çok işletim sisteminin aynı anda çalıştırabilmesi de mümkündür. Bu durumda Ubuntu'un ihtiyaç duyduğu bellek miktarına ek olarak diğer işletim sistemlerinin ihtiyaç duyduğu bellek miktarı kadar ek belleğe sahip olmanız gerekir. Sanallaştırma yazılımlarıyla kurulan işletim sistemi, gerçek kurulumdaki kadar verimli-hızlı çalışmayabilir. Sanallaştırma yazılımlarıyla yapılan sanal kurulum yöntemi bu belgenin kapsamı dışındadır.
Soru: Bilgisayarımı Ubuntu ile açtığımda Windows disk bölümlerindeki belgelerime ulaşabilecek miyim? Ya da tersi durumda ?
Cevap: Belgelerinizi NTFS biçimli bir disk bölümünde depolamanız halinde bu disk bölümüne hem Windows üzerinden hem de Ubuntu üzerinden erişebilirsiniz yani okuyup yazabilir ve kayıt yapabilirsiniz. Çünkü Ubuntu; Windows tarafından geliştirilmiş olan NTFS, FAT32 dosya sistemlerini görebilme desteğine sahiptir. Buna karşın Windows; Ubuntu ve diğer pek çok Linux dağıtımlarında yaygın bir şekilde kullanılan ext4 biçimli dosya sistemini görebilme özelliğine sahip değildir. Bu nedenle Windows ve Ubuntu yüklü bir bilgisayarda belgelerinizi NTFS biçimli bir bölümde depolamanız yerinde olacaktır. (Not: FAT32 eski bir dosya sistemi olduğunda artık sabit disklerde kullanılmaya elverişli değildir.)
1. Yöntem
Kurulum sayfasında anlatıldığı gibi kendinize bir Ubuntu DVD'si ya da Ubuntu USB belleği hazırladıysanız artık Ubuntu kurulumuna geçebilirsiniz.
Ubuntu'yu bilgisayarınıza kurmak için Ubuntu'ya ayırabileceğiniz ayrı bir disk bölümünüzün olması gereklidir. Yani nasıl ki Windows işletim sistemi genellikle “Yerel Disk (C:)” isimli disk bölümü içinde yer alıyorsa Ubuntu için de bunun gibi ayrı bir disk bölümüne ihtiyaç vardır. Halihazırda Ubuntu için kullanabileceğiniz ayrı bir bölümünüz olmasa bile anlatacağımız bu 1. kurulum yönteminde, Ubuntu için disk bölümü ayırma işlemi otomatik olarak yapılacaktır. Bu yöntem, deneyimsiz kullanıcıların Windows'u kaldırmadan kolayca Ubuntu kurmasını sağlar. Bununla birlikte bu yöntemde kullanıcı mevcut disk bölümlerinden hangisinin küçültülerek bölüneceğini kendisi belirleyemediği için deneyimli kullanıcılar tarafından pek tercih edilmez.
1. Yöntemde işlemlere başlamak için Ubuntu Linux kurulum rehberi'nde de anlatıldığı gibi Ubuntu kurulum adımlarını gerçekleştirmeye başlayın. Alttaki resimde görüldüğü gibi kurulum türü belirleme ekranına geldiğinizde en üstteki seçenek olan "Ubuntu dağıtımını Windows işletim sisteminin yanına kur" seçeneğini işaretleyerek devam edin.
Devam ettiğinizde Ubuntu, sabit diskimizdeki tüm bölümleri tarayacak ve içinde yeterli boş olan bulunan bir disk bölümünü tespit ettiğinde o disk bölümünün içindeki verilere ya da işletim sistemi dosyalarına zarara vermeden ikiye bölmek üzere alttaki gibi bize sunacaktır.
Burada ikiye bölünecek disk bölümünde parçaların hangi boyutlarda olacağını belirlemek için fare imleci ile iki bölüm arasındaki ayracı tutup sağa ya da sola doğru hareket ettirebilirsiniz.
"Şimdi Yükle" düğmesine tıklayarak Ubuntu kurulumunu gerçekleştirebilirsiniz.
2. Yöntem
Eğer Ubuntu'yu kendi belirlediğiniz disk bölümüne kurmak istiyorsanız ya da diskinizi kendi ihtiyaçlarınız doğrultusunda bölümlendirmek istiyorsanız bu yöntemi kullanabilirsiniz.
Diskin elle bölümlendirilmesi
Sabit diskinizde Ubuntu için bir yer ayarlarken bir de belgelerimiz için ayrı bir yer (disk bölümü) ayırmamız da büyük fayda vardır. Belgelerinizi Windows'un ya da Ubuntu'nun kurulu olduğu bölümler dışında sadece belge depolama amaçlı bir bölümde tutmanız verilerinizin güvenliği açısından önemlidir. Böylece, herhangi bir sebepten dolayı Windows ya da Ubuntu'nun çökmesi halinde verilerinize zarar vermeden bu işletim sistemlerini yeniden yükleyebilirsiniz. Bu nedenlerden dolayı sabit diskinizi dört parçalı olacak şekilde yapılandırmanızı tavsiye ederiz.
(1) Windows bölümü: Windows işletim sisteminin kurulu olduğu-olacağı disk bölümüdür.
(2) Belgelik bölümü: Bilgisayarınızda hangi işletim sistemlerini kullanırsanız kullanın, belgelerinizi (resim, müzik, belge, vb.) işletim sistemlerinin kurulu olduğu disk bölümleri dışında ayrı bir bölüm içinde kullanmanız daima yararınıza olacaktır. Bu yüzden bilgisayarınızda halihazırda belgeleriniz, Windows'un kurulu olduğu (C:) disk bölümü içerisinde ise ayrı bir bölüm açarak belgelerinizi daima orada bulundurmanızı tavsiye ederiz. Belgelerinizi bulunduracağınız bu disk bölümüne hem Windows'da çalışırken hem de Ubuntu'da çalışırken ulaşabilmeniz için bu bu disk bölümünün NTFS dosya sistemi ile biçimlendirmiş olmanız gereklidir.
(3) Ubuntu‘yu kuracağımız bölüm: Bu bölümün en az 25 GB boyutunda olması tavsiye edilir.(kaynak) Ancak Ubuntu'ya sonrada kurabileceğiniz programları, oyunları göz önüne alarak mümkünse 40-50 GB'lık bir yer ayırmanızda fayda var. Bu bölüm Ubuntu kurulumu sırasında ext4 dosya sistemi ile biçimlendirilecektir, önceden biçimlendirmenizin bir gereği yoktur.
(4) Takas alanı (swap): Bu bölüm Ubuntu'da çalışırken bilgisayar belleğinin yetersiz kaldığı durumlarda Ubuntu'nun bu disk bölümüne başvurarak açığı kapatmasını amaçlayan bir bölümdür. Takas alanı için 2 ila 4 GB civarında bir alan ayırmanız tavsiye edilebilir. Takas alanı için çok büyük bir alan ayırmanızın performans açısından ek bir faydası olmayacaktır. Ubuntu kurulumu sırasında takas alanı olarak belirlediğiniz bölüm, otomatik olarak "swap" dosya sistemi ile biçimlendirilecektir, yani önceden biçimlendirmenizin bir gereği yoktur.
Peki sabit diskimizi nasıl bu şekilde bölümlere ayıracağız?
Aslında Ubuntu'nun kurulumu esnasında, Ubuntu'nun kendi gelişmiş disk bölümlendirme özelliği kullanılarak disk bölümlendirme işlemleri gerçekleştirilebilir, ancak disk bölümlendirme gibi kritik bir işi kurulumu öncesinde tamamlayıp Ubuntu'yu daha rahat bir şekilde kurmanızı tavsiye ederiz. Bu nedenle sabit diskinizi ihtiyaçlarınız doğrultusunda bölümlere ayırmak için Ubuntu kurulumu öncesinde Windows'un kendi disk bölümlendirme aracını (bu araç Windows Vista ve sonraki sürümlerde vardır) kullanabilirsiniz ya da GParted gibi canlı CD/USB destekli bir disk bölümlendirme aracını kullanabilirsiniz.
|
|
Disk bölümlendirme araçlarını kullanırken yaptığınız işlemlere son derece dikkat etmelisiniz. Aksi taktirde yanlışlıkla bilgisayarınızdaki belgelerin ve Windows'un silinmesine yol açabilirsiniz. |
Windows Vista ve sonraki sürümlerde yer alan, Windows’un kendi disk yönetim aracını kullanmak için Bilgisayar simgesine sağ tıklayıp Yönet yolunu izleyerek ya da Başlat menüsündeki arama kutucuğuna bilgisayar yönetimi yazarak Bilgisayar Yönetimi penceresini açın. Pencere içinde sol taraftan Disk Yönetimi seçeneğine tıklayın.
Dosya:Bilgisayar - ters tık.png "Bilgisayar" düğmesine ters tıklama seçenekleri |
Yeni bir bölüm oluşturmak için Disk Yönetimi arayüzünde mevcut disk bölümlerinden birini (“C” bölümü de dahil olmak üzere), içindeki boş alan kadar küçültmek suretiyle yeni bir disk bölümü oluşturabilirsiniz. İçinde belli bir miktar boş alan bulunduran bir disk bölümünü küçülterek ikiye ayırmak için o disk bölümüne sağ tıklayın ve açılan menüdeki "Birimi Küçült" seçeneğini kullanın. Windows'un Disk Yönetimi aracının kullanımı hakkında detaylı bilgi almak için şu sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi disk bölümlendirme işlemleri için GParted isimli disk bölümlendirme aracının canlı CD/USB sürümünü kullanabilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bakınız; GParted canlı CD/USB kullanımı.
GParted aracılığıyla, mevcut disk bölümlerini küçülterek yeni bölümler elde etmek yerine; GParted ile önce tüm sabit diskin silinmesi, sonra diskin parçalara ayırılması sonrasında da sırasıyla Windows ve Ubuntu'nun kurulması şeklinde bir yöntem de izlenebilir. Ancak burada önemli bir uyarıda bulunmamız gerekir:
|
|
Eğer bir dizüstü bilgisayar kullanıyorsanız muhtemelen sabit diskinizde Windows'un geri yükleme (Recovery) dosyaları için ayrılmış bir bölüm vardır. Bu yüzden dizüstü bilgisayar kullanıcıları tüm sabit diski kesinlikle silmemelidir. Aksi taktirde hem Windows silinecek hem de Windows'un geri yükleme dosyaları silineceğinden Windows'un yeniden kurulumu mümkün olmayacaktır (eğer elinizde Windows Recovery CD'leri varsa Windows'u yeniden yüklemeniz mümkün olabilir). |
Ubuntu’nun kurulması
Bilgisayarınızda Ubuntu için bir disk bölümü ayırdıysanız artık Ubuntu kurulumuna geçebilirsiniz (Takas alanı için de ayrı bir bölüm gereklidir. Eğer kurulum öncesinde Takas alanı için bir bölüm oluşturmadıysanız, Ubuntu kurulumu sırasında da bu işlemi kolayca gerçekleştirebilirsiniz. Bunun nasıl yapılabileceği belgenin devamında anlatılmıştır.). Ubuntu nasıl kurulacağı Ubuntu Linux kurulum rehberinde anlatılmıştır. Biz burada sadece Kurulum Türü belirleme aşamasına değineceğiz.
Ubuntu kurulumunda disk bölümlendirme ile ilgili olarak, ilk önce alttaki görüntüyle karşılaşırsınız.
Burada "Başka bir şey" seçeneğini kullanarak devam etmelisiniz. Ardından alttaki gibi tüm disk bölümlerinizin listelendiği gelişmiş disk bölümleri tablosu karşınıza gelir.
Disk bölümleri tablosunda Windows’un C, D, ... disk bölümleri C , D harfleri ile karşınıza gelmeyecektir! Burada tüm disk bölümlerinin boyutları, dosya sistemleri hakkında bilgiler verilecektir, siz bu bilgilere bakarak hangisinin C hangisinin D olduğunu anlayabilirsiniz.
Listeden, Ubuntu kurmayı planladığınız bölüme çift tıklayınız. Karşınıza yandaki gibi bir pencere gelecektir. Burada;
"Boyut" kısmına söz konusu disk bölümünün tüm boyutunu girin. (Eğer takas alanı için önceden bir bölüm ayırmadıysanız, bu aşamada Ubuntu kurmak için düşündüğünüz bu alanı ikiye bölerek takas alanını oluşturabilirsiniz. Bu alanı ikiye bölmek için yapmanız gereken çok basit; Boyut kısmına söz konusu disk bölümünün kendi boyutundan daha düşük bir boyut girdiğinizide arta kalan kısım otomatik olarak disk bölümleri tablosunda ayrı bir disk bölümü olarak yerleşecektir.)
"Nasıl kullanılacağı" kısmında Ext4 seçeneğini işaretleyin.
"Bağlama noktası" olarak da "/" işaretini seçin (bu işaret, kök dizin anlamındadır ve Linux dosya sistemi hiyerarşisi ile ilgilidir...) ve Okey tuşuna basarak pencereyi kapatın.
Ardından disk bölümleri tablosunda Takas alanı olarak kullanmayı düşündüğünüz alana çift tıklayın. Karşınıza yine yandaki gibi "Bölüm Düzenle" penceresi gelecektir. Bu sefer "Nasıl kullanılacağı" kısmında "takas alanı" seçeneğini işaretleyin ve Okey tuşuna basarak pencereyi kapatın.
Disk yapılandırmamızı tamamladık. Şimdi disk bölümler tablosunda, Ubuntu'yu kurmak istediğimiz alana bir kez tıklayıp ardından Şimdi Yükle düğmesine tıklayarak kuruluma devam edebilirsiniz. Devamında yerel saat seçimi, klavye düzeni seçimi gibi aşamaları geçerek kurulumu tamamlayabilirsiniz.
Önemli bilgiler
Açılış önyükleyicisini onarma:
- Windows ve Ubuntu yüklü bir bilgisayarda Windows'u kaldırıp yeniden kurmanız halinde bilgisayar açılışındaki işletim sistemi seçme ekranı kaybolacağından GRUB önyükleme yazılımını onarmanız gerekecektir. Çünkü Windows'un yeniden kurulması halinde, diskin MBR adı verilen özel bölümüne Ubuntu tarafından yüklenmiş GRUB önyükleme yazılımı, Windows tarafından otomatikman silinir. Dolayısıyla bilgisayarı açtığınızda karşınıza işletim sistemi seçme ekranı gelmeyecek, sanki bilgisayarınızda Ubuntu kurulu değilmiş gibi doğrudan doğruya Windows açılacaktır. Bu gibi durumlarda Grub önyükleyicisini onarmak (yeniden kurmak) sayfasında anlatıldığı GRUB'u onararak sorunu çözebilirsiniz.
NTFS biçimli disklere erişim sorunu:
- Bilgisayarınızda Ubuntu ve Windows'un herhangi bir sürümü yüklü ise aşağıdaki ve benzeri koşullar altında Ubuntu'yu açıp NTFS biçimli disklere erişmek istediğinizde, erişim sağlayamaz yani içeriğine ulaşamazsınız. Çözümü ise basittir.
- 1. Windows'u gerçek anlamda kapatmadığınız bir oturumdan sonra (uyku modunda kapatmak gibi) doğrudan Ubuntu'yu açarsanız bu sorunla karşılaşırsınız. Bu durumda Windows'u tekrar açıp normal bir şekilde kapattığınızda sorun kendiliğinden ortadan kalkacaktır.
- 2. Windows'ta çalışırken elektrik kesintisi, reset tuşuna basma vb. bir sebeple Windows'u düzgün kapatmadığınız bir oturumdan sonra, Ubuntu'yu açıp NTFS biçimli disk bölümlerine erişmek istediğinizde yine bu sorunla karşılaşırsınız. Bu gibi durumlarda Windows'u tekrar açıp normal bir şekilde kapattığınızda sorun kendiliğinden ortadan kalkacaktır.
- 3. Bilgisayarınızda bilgisayarınızda Windows 8 veya üzeri bir sürüm yüklü ise, Windows'u kapattığınızda, Windows aslında kendini gerçek anlamda kapatmıyor olabilir. Bu nedenle Ubuntu üzerinden NTFS biçimli disk bölümlerine ulaşabilmek için Windows'u gerçek anlamda kapanacak şekilde ayarlamanız gereklidir. Çünkü Windows 8 sürümünde "Hibernation" adı verilen özellik, hızlı başlatma adına bilgisayarı tamamen kapatmayıp, uykuya alma benzeri bir işlem gerçekleştirmektedir.
- Ayrıntılı bilgi için bakınız: NTFS biçimli disklere erişim sorununun giderilmesi
Disklerin açılışta otomatik bağlanmasını sağlama:
- Belgelerinizi Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümü dışında farklı bir disk bölümünde tutarsanız, rahat bir kullanım için o disk bölümünü açılışta otomatik olarak bağlanacak şekilde ayarlamanızı tavsiye ederiz. Ayrıntılı bilgi için bakınız Disklerin açılışta otomatik bağlanması
Ubuntu'yu kaldırma:
- Eğer olurda bilgisayarınızdan Ubuntu'yu kaldırmak isterseniz bunun için OS-Uninstaller gibi yardımcı programları kullanarak kaldırınız. Eğer Ubuntu'yu kaldırmak için doğrudan Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümünü silme (formatlama) yoluna giderseniz, bu durumda bilgisayar açılışındaki GRUB önyükleme yazılımı tamamen silinmeyip hasar göreceğinden Windows'a da ulaşmazsınız. OS-Uninstaller'i kullanmak için bilgisayarınıza kurulu ve sağlam (çalışır) durumda olan bir Ubuntu'ya sahip olmanız gerekmiyor, ayrıntılı bilgi için OS-Uninstaller maddesine bakınız.
- OS-Uninstaller gibi bir yardımcı program kullanmadan Ubuntu'yu kaldırmak için ise, öncelikle GRUB önyükleme yazılımı silinmelidir, GRUB silindikten sonra Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümü silinebilir. Ayrıntılı bilgi için buraya bakabilirsiniz.