Ubuntu başlangıç kılavuzu: Revizyonlar arasındaki fark
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
| (4 kullanıcıdan 186 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
Bu belge, Windows ya da Mac işletim sistemlerini kullanan ve herhangi bir Linux deneyimi olmayan kullanıcıların hızlı bir şekilde [[Ubuntu|Ubuntu Linux]] kullanmayı öğrenebilmeleri amacıyla hazırlanmıştır. Belgede Ubuntu'nun kullanım özellikleri yer yer Windows ile kıyaslanarak anlatılmıştır. Bu kılavuzu okuduktan sonra [[SSS|Sıkça Sorulan Sorular]] sayfasını da okuyarak kısa bir sürede kendi kendine yeten bir Ubuntu masaüstü kullanıcısı olabilirsiniz. | |||
== Ubuntu masaüstü kavramları == | |||
Ubuntu masaüstündeki çeşitli düğme ve çubukların isimleri alttaki görselde belirtilmiştir. | |||
[[Dosya:Masaüstü kavramları.png|550px|center|none]] | |||
=== Rıhtım <!-- BU BAŞLIĞI LÜTFEN DEĞİŞTİRMEYİNİZ. DEĞİŞTİRİRSENİZ BU BAŞLIĞA OLAN [[Rıhtım]] YÖNLENDİRMESİ ÇALIŞMAYACAKTIR. --> === | |||
{| style="text-align: left; width: 100%; table-layout: fixed;" border="0" | |||
|- valign="top" | |||
| style="width: 70px; padding: 11px 0px 0px 0px;" | | |||
[[Dosya:Rıhtım.png|66px|left]] | |||
| | |||
* Ekranın sol kenarında yer alan '''rıhtım''' adı verilen bu çubuk, kullanıcıların sık kullanabileceği çeşitli uygulamalara kısayol tuşları sağlamaktadır. Rıhtım aynı zamanda simge durumuna küçültülen pencerelerin de toplandığı yerdir. | |||
* Burada bulunan herhangi bir uygulama simgesi hem o uygulamayı başlatmak için kullanılır hem de o uygulamaya ait açık pencereler arasında geçiş yapmak için kullanılabilir. | |||
* Rıhtıma yeni uygulama simgeler ekleyebilirsiniz. Bunun için "Uygulamaları Göster" menüsüne girip istediğiniz uygulamayı bulun, ters tıklayıp (yani sağ tıklayıp) "''Sık Kullanılanlara Ekle''" deyin. Bir uygulama simgesini çıkarmak için ise rıhtımdaki simgesine ters tıklayıp "''Sık Kullanılanlardan Çıkar''" deyin. | |||
* Simgelerin sıralamasını değiştirebilirsiniz. Bunun için bir simgeye tıklayıp sürükle bırak yapın. | |||
* Rıhtımı ekranın altına ya da sağına taşıyabilir, genişliğini değiştirebilirsiniz. Bu ve benzeri ayarlamalar için "[[Ayarlar]] > Rıhtım" yolunu izleyin. | |||
* Çalışmakta olan uygulamaların simgelerinin solunda nokta işareti belirir. Bu işaretin görevi hangi uygulamaların açık olduğunu kullanıcıya bildirmektir. | |||
* Açık olan bir uygulamadan ikinci bir pencere açmak istediğinizde bunun için, uygulamanın rıhtımdaki simgesine ters tıklayıp menüdeki "Yeni Pencere" seçeneğini kullanabilirsiniz. | |||
|} | |} | ||
=== | === Etkinlikler genel görünümü === | ||
Ekranın sol üst köşesine tıkladığınızda ya da klavyeden Süper tuşuna bastığınızda etkinlikler genel görünümü ortaya çıkar (''"Süper" tuşu, üzerinde pencere simgesi bulunan tuştur''). Attaki resimde görüldüğü gibi etkinlikler genel görünümünde; açık tüm uygulama pencereleri ön izleme şeklinde görüntülenir, üstte bir arama çubuğu ortaya çıkar, sağ kenarda ise birden fazla çalışma alanı kullanmaya imkan veren "çalışma alanları paneli" ortaya çıkar. | |||
[[Dosya:Etkinlikler genel görünümü.png|550px|center|thumb|Etkinlikler genel görünümü]] | |||
Ubuntu'da çalışırken açık uygulama pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılabilecek yollardan biri etkinlikler genel görünümünü kullanmaktır. Pencereler arasında geçiş yapmak için kullanılabilecek tüm yöntemler belgenin ilerleyen bölümlerinde [[Ubuntu başlangıç kılavuzu#Pencere yönetimi|Pencere yönetimi]] başlığı altında detaylı olarak açıklanmıştır. | |||
'''Arama çubuğu'''; sisteminizde yüklü bulunan uygulamaları, çeşitli ayar seçeneklerini, sisteminizde yüklü olmayan ancak uygulama mağazasından kurulabilen uygulamaları, dosyalarınızı, takvim kayıtlarını vb. öğeleri aramayı sağlar. Ayrıca basit hesap işlemleri için hesap makinesi olarak da kullanılabilir. Arama yapmak için arama çubuğuna tıklamanıza gerek yoktur. Bir şey aramak istediğinizde klavyeden Süper tuşuna basın (ya da sol üstten Etkinlikler düğmesine tıklayın) ve doğrudan yazmaya başlayın... Arama işlevinin hangi türden öğeleri arayıp aramayacağı da [[Ayarlar|ayarlanabilir]]. | |||
Etkinlikler genel görünümünde sağ kenarda ortaya çıkan '''çalışma alanları paneli''' ise çalışmalarınızı birden fazla masaüstünde (yani birden fazla çalışma alanında) yürütmenizi sağlar. Siz seçilen ortamda pençere açınca yeni "çalışma alanı paneli" oluşur. Çok sayıda uygulama penceresi ile çalışırken çalışmalarınızı daha organize bir şekilde yürütmek için bu özelliği kullanmak isteyebilirsiniz. Çalışma alanları panelinde ön tanımlı olarak iki adet çalışma alanını temsil eden ön izleme görüntüsü bulunur. Bir çalışma alanında çalışırken açmış olduğunuz bir pencereyi diğer çalışma alanına taşımak için etkinlikler genel görünümüne girin, pencereyi sürükleyip ekranın sağında istediğiniz çalışma alanının üzerine bırakın. Çalışma alanları arasında geçiş yapmak için ise etkinliklerdeyken fare tekerleğini döndürebilirsiniz ya da sağ taraftaki çalışma alanı ön izlemelerine tıklayabilirsiniz. | |||
Etkinlikler genel görünümüne girdikten sonra herhangi bir işlem yapmayıp çıkmak isterseniz yine Etkinlikler düğmesine tıklayabilir ayrıca klavyeden Esc ya da Süper tuşlarını kullanabilirsiniz. | |||
=== | === Sistem menüsü === | ||
[[Dosya:Sistem menüsü.png|right|260px]] | |||
Masaüstünde sağ üst köşede yer alan sistem menüsü, ekran görüntüsünden de anlaşılacağı üzere ses seviyesi, ekran parlaklığı, internet bağlantısı, bilgisayarı kapatma, oturumu kilitleme gibi çeşitli seçeneklere ve [[Ayarlar]] arayüzüne ulaşmak için gerekli bir düğmeye ev sahipliği yapar. | |||
Masaüstünde sağ üst köşesindeki simgelerin tamamı aslında '''tek bir düğmedir'''. Sistem menüsünü açmak için bu simgelerin bulunduğu alanda herhangi bir noktaya tıklamanız yeterlidir. Bu sayede örneğin ses seviyesini değiştirmek istediğinizde imleci tam olarak ses simgesinin üzerine odaklamanız gerekmez. | |||
Menüde yer alan "ekranı döndür" simgesi, dikey veya yatay döndürmeyi destekleyen bir ekranınız varsa, ekranı döndürme özelliğini açmanızı ya da kapatmanızı sağlar. Eğer ekranınız döndürmeyi desteklemiyorsa '''bu düğmeyi göremezsiniz'''. | |||
Ekranı kilitleme düğmesi ile bilgisayarınızı terk ederken başkalarının kullanmasını önlemek için ekranınızı kilitleyebilirsiniz.<br clear=all> | |||
=== Uygulamaları göster düğmesi === | |||
{| style="text-align: left; width: 100%; table-layout: fixed;" border="0" | |||
|- valign="top" | |||
| style="width: 75px; padding: 12px 0px 0px 0px;" | | |||
[[Dosya:Uygulamaları Göster düğmesi.png|left]] | |||
| | |||
Ekranın sol alt köşesinde yer alan "Uygulamaları Göster" düğmesinin görevi bilgisayarınızda kurulu bulunan tüm uygulamaları ve sık kullandığınız uygulamaları listelemektir. Dilerseniz bu alanda bir uygulama simgesini diğerinin üzerine sürükleyerek uygulamaları klasörleyebilirsiniz. | |||
|} | |||
''' | === Bildirim menüsü === | ||
Ekranın üst tarafında bulunan yatay çubuğun adı '''tepe çubuğu''' olup bu çubuğun ortasında gün/saat bilgisinin bulunduğu yer ise bildirim alanıdır. Gün/saat bilgisinin üzerine tıklayarak; sistem tarafından yapılan son bildirimlerin listesine ve takvime ulaşabilirsiniz. Bu menü aynı zamanda bir müzik çalar denetleyicisi sunar. Yani herhangi bir müzik çalar uygulaması ile müzik dinlerken bildirim menüsünü kullanarak çalan şarkıyı durdurabilir, sonraki-önceki şarkıya geçme gibi işlemleri kısayoldan yapabilirsiniz. | |||
[[Dosya:Bildirim menüsü.png|540px|center]] | |||
Bildirimler tıklanabilir özelliktedir. Örneğin bilgisayarınıza taktığınız bir USB belleğin içeriğine ulaşmak istediğinizde isterseniz ilk açılan bildirim kutucuğuna tıklayabilirsiniz ya da daha sonra herhangi bir zamanda bildirim menüsüne girip ilgili satıra tıklayabilirsiniz. | |||
Örneğin bir | |||
== Dosya sistemi içinde gezinmek == | == Dosya sistemi içinde gezinmek == | ||
Ubuntu'da, klasörler arasında gezinmek [[ | [[Dosya:System-file-manager.png|48px|left]] | ||
Ubuntu'da, klasörler arasında gezinmek için [[Dosyalar]] (orijinal adıyla ''GNOME Files'') adında bir dosya yöneticisi kullanılmaktadır. Dosya yöneticisini açmak için rıhtımdaki kılasör simgesine tıklayınız.<br clear=all> | |||
=== "C: , D:" gibi sabit disk bölümleri nerede? === | |||
Ubuntu masaüstünü ilk açtığınızda Windows'taki gibi bir “Bilgisayarım” bölümünün bulunmadığını fark edecek ve muhtemelen C: , D: gibi yerel disk bölümlerini bulmaya çalışacaksınız. Ubuntu gibi Linux tabanlı işletim sistemlerinde depolama aygıtları C: , D: gibi harfler ile değil farklı bir şekilde tanımlanırlar. | |||
Ubuntu'da, bilgisayarınızdaki mevcut yerel disk bölümlerine [[dosya yöneticisi]]nde sol altta yer alan "Diğer Konumlar" bölümünden ulaşabilirsiniz. Ayrıca USB bellek, hafıza kartı, telefon, CD/DVD gibi harici depolama ortamlarına yine dosya yöneticisi arayüzündeki kenar çubuğundan ulaşabilirsiniz. Bu ortamları sistemden güvenli kaldırmak istediğinizde yine dosya yöneticisini açıp söz konusu diskin sağında yer alan üçgen biçimindeki simgeye tıklayabilir ya da diskin adına ters tıklayıp açılan menüdeki ilgili seçeneği kullanabilirsiniz. | |||
{| | {| | ||
| [[Dosya:Nautilus - depolama ortamları.png|thumb|x320px|[[Dosya yöneticisi]]]] | |||
| [[Dosya:Nautilus - depolama ortamları.png|thumb| | | [[Dosya:Usb'yi çıkar.png|thumb|x320px|Rıhtımda USB bellek simgesi]] | ||
| [[Dosya: | |||
|} | |} | ||
Ayrıca bilgisayarınıza USB bellek, | Ayrıca bilgisayarınıza USB bellek, hafıza kartı gibi harici bir ortam yerleştirdiğinizde masaüstünde rıhtıma otomatik olarak üstte sağdaki resimdeki gibi bir simge yerleşmektedir. Bu simgeye tıklayarak harici ortamın içeriğine kolayca ulaşabilir ve ayrıca bu simgeye ters tıklayarak güvenli kaldırma seçeneğine ulaşabilirsiniz. | ||
Bu arada Ubuntu'da CD sürücü içinde herhangi bir disk takılı değil iken, dosya yöneticisi kenar çubuğunda CD/DVD ile ilgili herhangi bir seçenek aramayın, böyle bir seçenek bulunmaz. | |||
Ubuntu'da sabit ya da taşınabilir depolama ortamlarının dizin hiyerarşisinde teknik olarak hangi konumlarda bulunduğunu öğrenmek isterseniz konuda [[Linux dosya sistemi hiyerarşisi]] sayfasından bilgi alabilirsiniz. | |||
== Program kurma, kaldırma, güncelleme == | |||
=== Programlar nasıl kurulur? === | |||
{{Şablon:Yazılım kurmak}} | |||
Ubuntu'da program kurulumu konusunda aklınıza gelebilecek diğer tüm soruların cevaplarını almak için [[Ubuntu'da yazılım kurmak]] maddesini okumanızı tavsiye ederiz. | |||
=== Windows programları (.exe dosyaları) çalıştırılabilir mi? === | |||
Hem evet hem de hayır. Önceki başlıkta da belirttiğimiz gibi Ubuntu(Linux), Windows ve Mac farklı mimarilere sahip işletim sistemleridir. Bir işletim sisteminin mimarisine uygun olarak yazılmış programlar, diğer işletim sistemlerinde normal şartlarda çalışmazlar. Yani ''setup.exe, install.exe'' gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben yazıldıkları için Ubuntu'ya kurulamazlar. | |||
Windows üzerinde kullanılabilen bir programı Ubuntu'da kullanmak istiyorsanız öncelikle Ubuntu uygulama mağazasında ([[Yazılımlar]] ya da [[Synaptic]] üzerinden) o programın adını aratın. Programın üreticisi Linux sürümünü üretiyor ise büyük ihtimalle Ubuntu uygulama mağazasında da bulunur. | |||
Diğer yandan Linux sürümü bulunmayan Windows programlarının .exe biçimli kurulum dosyalarını Linux'da kullanabilmek için [[Wine]] gibi üçüncü parti [[v:öykünücü|öykünücü]] yazılımlar (İng. emulator) geliştirilmiştir. Wine sayesinde pek çok Windows programı (.exe dosyası) Linux ya da Mac altında çalıştırılarak kullanılabilmektedir. Ancak öykünüm yazılımları her yazılımı çalıştıramazlar, çalışan yazılımların da düzgün çalışacağını ve tüm özelliklerinin kullanılabileceğini garanti edemezler. | |||
Windows yazılımlarını Ubuntu üzerinde çalıştırmayı denemek yerine Linux dünyasında yer alan kaliteli muadil yazılımları araştırıp kullanmanız daima en sağlıklı çözüm olacaktır. Windows'ta sıkça kullanılan programların Ubuntu'daki bazı alternatiflerini [[Windows programların Ubuntu'daki karşılıkları|buradan]] öğrenebilirsiniz. | |||
=== Programlar nasıl kaldırılır? === | |||
Program kaldırma işlemi de yine [[Yazılımlar]] paket yöneticisi üzerinden yapılır. Kaldırmak istediğiniz programı Yazılımlar arayüzündeki arama düğmesini kullanarak bulun, karşınıza gelen "Kaldır" düğmesine tıklayarak kaldırın. | |||
=== Güncellemeler nasıl yapılır? === | |||
Windows işletim sisteminde güncellemeler için kullanılan "Windows Update" isimli araç sistemde kurulu bulunan tüm yazılımları değil sadece Windows'un kendisi ve Windows'a ait diğer bazı yazılımları günceleyebilir. Bu nedenle Windows kullanıcıları, sistemlerine farklı kaynaklardan temin ederek kurdukları çeşitli uygulamaları tek tek güncellemeleri gerekir. Linux'ta ise sisteme sonradan kurulan programlar da dahil olmak üzere her türlü yazılımı denetleyip tek tıkla güncelleyebilen paket yönetim sistemleri kullanılır. | |||
Ubuntu'da güncellemeler öntanımlı ayarlara göre arkaplanda otomatik olarak denetlenir. Güncellemeleri herhangi bir zamanda elle denetlemek isterseniz etkinliklere girip arama çubuğunda “'''Yazılım Güncelleştirici'''” aracını aratarak çalıştırabilirsiniz. Güncelleme ayarlarını değiştirmek için ise [[Yazılım ve Güncelleştirmeler#"Güncelleştirmeler" sekmesi|Yazılım ve Güncelleştirmeler]] isimli aracı açıp "Güncelleştirmeler" sekmesini üzerinden yapabilirsiniz. | |||
== Donanımlar == | |||
=== Donanımlar nasıl tanıtılır? === | |||
Ubuntu'da donanım tanıtma işlemleri genellikle otomatik olarak yapılır. Yani Ubuntu'yu kurduğunuzda donanımlarınızın hemen hepsinin otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmesi beklenir, dolayısıyla elle herhangi bir sürücü yüklemeniz gerekmez. Çünkü binlerce çeşit donanıma ait sürücüler Ubuntu (Linux çekirdeği) ile birlikte yüklü gelmektedir. Bununla birlikte özellikle ekran kartları için aşağıdaki başlıkta bahsedildiği gibi ek sürücü yüklemeniz gerekebilir. Bunun sebebi, bazı ekran kartı üreticilerinin, sürücüleri kapalı kodlu olarak yayınlaması ve getirdikleri çeşitli lisans kısıtlamaları ile ilgilidir. | |||
Bu arada Windows'a yönelik olarak hazırlanmış .exe biçimli program kurulum dosyaları Ubuntu'ya kurulamadığı gibi aynı şekilde .exe biçimli sürücü paketleri de Ubuntu'ya kurulamaz. Zaten Ubuntu'nun otomatik donanım tanıma desteği sayesinde böyle bir ihtiyaç da olmaz. | |||
Ubuntu'da donanımlarınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamanız halinde aşağıdaki seçenekleri deneyebilirsiniz. | |||
* UbuntuWiki'nin [[Donanım]] bölümünde ve [http://forum.ubuntu-tr.net/index.php Ubuntu-tr Forum] sayfasında araştırma yapınız. | |||
* [http://www.ubuntu.com/certification/desktop/ Ubuntu Desktop certified hardware] sayfasına girin. Bu sayfada, Ubuntu altında resmi olarak test edilerek sertifikalandırılmış çeşitli markalardan bilgisayarların Ubuntu altındaki çalışma durumları ve varsa yaşanılan sorunlar, yapılması gereken işlemler hakkında İngilizce dilinde bilgi verilmektedir. Bu sayfada bilgisayarınızı aratın. | |||
* Bir arama motoruyla donanımınızın adının yanına "Linux" yazarak arama yapın. Örneğin Hp 1022 marka yazıcı için '''Hp 1022 Linux''' şeklinde arama yapabilirsiniz. | |||
* Sorunu [http://forum.ubuntu-tr.net/ Forumdan]'da dile getirerek gönüllülerden yardım isteyebilirsiniz. | |||
=== Ekran kartları === | |||
Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için çoğunlukla açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler çeşitli masaüstü efektlerinin, 3 boyutlu oyunların ve diğer 3B yazılımların çalışabilmesi için (ya da tam performansla çalışabilmesi için) yeterli gelmeyebilir. Bu nedenle ekran kartınızın tüm özelliklerini kullanabilmek için kart üreticisi tarafından sağlanan [[v:kapalı kaynak|kapalı kodlu-sahipli]] resmi sürücü paketlerini kullanmak isteyebilirsiniz. Ekran kartı sürücü değiştirme işlemi [[Yazılım ve Güncelleştirmeler]] aracında "Ek Sürücüler" sekmesi üzerinden kolayca gerçekleştirilebilir. Ancak bu işlemi uygulamak isterseniz öncelikle [[Ekran kartları]] sayfasını dikkatlice okumanızı önemle tavsiye ederiz. | |||
=== Yazıcılar/Tarayıcılar === | |||
Ubuntu kurulumu ile birlikte yüzlerce çeşitli marka/model yazıcının Ubuntu'da çalışabilmesi için gereken sürücü paketleri de sisteme yüklenmektedir. Ubuntu'nun sahip olduğu otomatik yazıcı tanıtma özelliği sayesinde pek çok yerel yazıcı, hiçbir işlem yapılmadan otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmektedir. Yazıcıyı bilgisayara takıp güç düğmesine bastıktan sonra sistemin yazıcıyı tanımasını bekleyin, adından herhangi bir belgeyi açıp yazdırmayı deneyebilirsiniz. | |||
Ubuntu'ta belge ya da resim taramak için [[Yazıcılar/Tarayıcılar#Tarayıcılar|Basit Tarama]] (Simple Scan) adında bir program hazır yüklü gelmektedir. Bu tarama programını açmak için etkinliklere girip örneğin “tarama” sözcüğünü aratın. | |||
Yazıcı ve tarayıcılar konusunda detaylı bilgi edinmek için [[Yazıcılar/Tarayıcılar]] maddesine bakabilirsiniz. | |||
=== Diğer donanımlar === | |||
Bluetooth aygıtlarından kablosuz ağ kartlarına, web kamerasından klavyeye kadar her çeşit donanımın kullanılması ya da ayarlanması ile ilgili belgelere [[Donanım]] sayfası üzerinden ulaşabilirsiniz. | |||
Ayrıca Ubuntu'yu kurmadan önce, Ubuntu'yu [[canlı sistem|canlı DVD/USB]] olarak deneyerek bilgisayarınızdaki donanımların Ubuntu üzerindeki çalışma durumlarını önceden test etmeniz de mümkündür. | |||
== | == Pencere yönetimi == | ||
=== | === Pencereler arasında geçiş yapmak === | ||
Ubuntu'da simge durumuna küçültülmüş pencerelere ulaşmak ve açık diğer tüm uygulamalar arasında geçiş yapmak için pek çok pratik yol bulunur. Şimdi örnek olarak bir adet Firefox penceresi, iki adet LibreOffice Writer penceresi ve bir adet dosya yöneticisi penceresi açarak bu farklı yöntemleri deneyerek beraber inceleyelim. | |||
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0" | |||
|- style="width:80%; valign="top" | |||
| style="width:40px" | '''1. yol''' | |||
| : | |||
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Geçiş yapmak istediğiniz uygulamanın rıhtım üzerindeki simgesine tıklayarak geçiş yapabilirsiniz. Eğer o uygulamadan birden fazla sayıda pencere açık ise karşınıza Resim 1'deki gibi pencerelerin önizlemeleri karşınıza gelir. İstediğiniz ön izleme penceresine tıklayarak açabilirsiniz. | |||
|- valign="top" | |||
| '''2. yol''' | |||
| : | |||
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Etkinlikler genel görünümüne girerek açık uygulama pencereleri arasında geçip yapabilirsiniz. Bunun için sol üst köşedeki "Etkinlikler" düğmesine ya da klavyeden Süper tuşuna tıklayın. Açık tüm uygulama pencereleri büyük ön izleme pencereleri şeklinde ekrana döşenecektir, istediğinize tıklayarak geçiş yapabilirsiniz. İsterseniz ufak bir ayarlama yaparak, Etkinlikler düğmesine tıklamak yerine imleci ekranın sol üst köşesine götürdüğünüzde (tıklamaya gerek olmaksızın) etkinliklerin açılmasını sağlayabilir böylece bu işlevi daha pratik bir şekilde kullanabilirsiniz. Gerekli ayarlama için "[[İnce Ayarlar]] > Tepe Çubuğu" yolunu izleyiniz. | |||
|- valign="top" | |||
| '''3. yol''' | |||
| : | |||
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | <code>Alt + Sekme</code> tuş bileşimini kullanarak açık tüm uygulama pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. Alt+ Sekme yaptığınızda, açık uygulamalar Resim 2'deki gibi ekranın ortasında listelenecektir. Burada elinizi Alt tuşundan çekmeden tekrar tekrar sekme (tab) tuşuna tıklayarak istediğiniz uygulamanın üzerine gelin, ardından ellerinizi tuşlardan çekin.<br>Ayrıca Alt+Sekme ile birden fazla sayıda penceresi açık olan bir uygulamanın üzerine geldikten sonra (LibreOffice Writer) elinizi Alt tuşundan çekmeden <code>Alt + "</code> yaparak o uygulamanın pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. | |||
|- valign="top" | |||
| '''4. yol''' | |||
| : | |||
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | <code>Alt + "</code> tuş bileşimini kullanarak o sırada aktif olan uygulamanın diğer pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. Örneğin 2 adet LibreOffice Writer penceresinden herhangi birinde çalışırken Alt + " yapın, elinizi Alt tuşundan çekmeden tekrar tekrar <code> " </code> tuşuna tıklayın. | |||
|} | |||
= | {| | ||
|- valign="top" | |||
| [[Dosya:Rıhtımda simgeye tıklama.png|thumb|x250px|Resim 1]] | |||
| [[Dosya:Alt - sekme geçişleri.png|thumb|x250px|Resim 2: <code>Alt + Sekme</code> ile açık pencereler arasında geçiş]] | |||
|} | |||
Ayrıca tüm pencereleri simge durumuna küçülterek '''masaüstünü görüntülemek için''' Windows'ta olduğu gibi klavyeden <code>Süper + D</code> tuş bileşimini kullanabilirsiniz. | |||
=== Pencereleri taşımak / boyutunu değiştirmek/ döşemek === | |||
Bir pencereyi taşımak yani masaüstünde farklı bir konuma hareket ettirmek için pencerenin üst tarafındaki başlık çubuğundan tutup (fare ile basılı tutup) masaüstünde istediğiniz bir yere doğru sürükleyip bırakın. | |||
Bir pencereyi büyütmek ya da küçültmek için elbette pencerenin herhangi bir köşesinden tutup istediğiniz yöne doğru ilerletip bırakabilirsiniz. <!-- BU KISAYOL 17.10 BETA2'DE ÇALIŞMIYORDU Eğer pencerenin köşe noktalarıyla uğraşmak istemiyorsanız sizin için daha pratik bir yöntem daha var: Klavyeden Alt tuşuna basılı tutarak farenin orta tekerleği ile pencere üzerinde herhangi bir yere tıklayın. Bunu yaparak pencereyi, içinden herhangi bir yerinde tutarak istediğiniz gibi boyutlandırabilirsiniz.--> | |||
Bazen masaüstünün yarısını bir pencerenin, diğer yarısını da başka bir pencerenin kaplamasını isteyebilirsiniz. Bunun için iki pencereyi teker teker boyutlandırıp ekranın yarısını kaplayacak hale getirmeniz gerekmez. Bu gibi durumlarda pencerelerden birini başlık çubuğundan tutup ekranın en soluna doğru sürükleyebildiğiniz kadar sürükleyip bırakın, bunu yaptığınızda pencere otomatikman ekranın sol yarısını kaplayacaktır. Diğer pencereyi de benzer şekilde sağ tarafa doğru sürükleyerek ekranın sağ tarafını kaplamasını sağlayabilirsiniz. Aynı işlemleri klavye <code>Süper + Sol Ok</code> ve <code>Süper + Sağ Ok</code> tuş bileşimlerini kullanarak da gerçekleştirebilirsiniz. | |||
== | == Ayarlar == | ||
[[Dosya:Ayarlar.png|thumb|280px|right|[[Ayarlar]] arayüzünde "Güç" bölümü]] | |||
Ubuntu'da; kullanıcı hesapları, yazıcı/fare/klavye gibi donanımların ayarlanması, masaüstü görünüm özelliklerinin değiştirilmesi, dil ve erişilebilirlik ayarları gibi her türlü ayarlama işlemleri [[Ayarlar]] arayüzü üzerinden gerçekleştirilir. Ayarlar'ı açmak için masaüstünde sağ üst köşedeki sistem menüsüne girip menüde yer alan ilgili düğmeyi kullanabilirsiniz. | |||
Ayrıca masaüstünü daha detaylı şekilde özelleştirmek (simge seti, pencere, tepe çubuğu ayarları vb.) ve daha detaylı pek çok ayar seçeneği için uygulama mağazasından [[İnce Ayarlar]] aracını yükleyip kullanabilirsiniz. | |||
== Ubuntu ile çalışmak == | == Ubuntu ile çalışmak == | ||
| 99. satır: | 183. satır: | ||
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0" | {| style="background:transparent;" width="100%" border="0" | ||
|- style="width:80%; valign="top" | |- style="width:80%; valign="top" | ||
| style="width: | | style="width:140px" | '''İnternet'te gezinmek''' | ||
| : | | : | ||
| İnternette gezinmek için Ubuntu ile birlikte | | style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | İnternette gezinmek için Ubuntu ile birlikte [[Mozilla Firefox]] kurulu gelmektedir. Geniş bir [https://addons.mozilla.org/ eklenti] desteğine sahip Firefox'u, eklentiler aracılığıyla ihtiyaçlarınıza göre özelleştirebilirsiniz. Ayrıca [[Google Chrome]], [[Opera]] gibi diğer alternatifler de kurulabilir. | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''E-posta okumak''' | | '''E-posta okumak''' | ||
| : | | : | ||
| E-postalarınızı | | style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | E-postalarınızı okumak, organize etmek için Ubuntu ile kurulu gelen [[v:Mozilla Thunderbird|Mozilla Thunderbird]]'i kullanabilirsiniz. Ayrıca uygulama mağazasından [[v:Geary|Geary]], [http://getmailspring.com/ Mailspring] gibi alternatif uygulamalar bulabilirsiniz. | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''Sohbet ve iletişim''' | | '''Sohbet ve iletişim''' | ||
| : | | : | ||
| | | style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Mesajlaşmak için web tarayıcı üzerinden <span class="plainlinks">[https://web.whatsapp.com/ WhatsApp Web]</span>'i kullanabilir, [[v:Telegram (yazılım)|Telegram]] ve [[v:Signal (yazılım)|Signal]]'in masaüstü uygulamalarını yükleyip kullanabilirsiniz. İnternet üzerinden sesli ve görüntülü görüşme yapmak için: [[Skype]], [https://jami.net/ Jami], [https://discord.com/ Discord] gibi uygulamaları kullanabilirsiniz. | ||
|} | |} | ||
| 115. satır: | 199. satır: | ||
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0" | {| style="background:transparent;" width="100%" border="0" | ||
|- style="width:80%; valign="top" | |- style="width:80%; valign="top" | ||
| style="width: | | style="width:140px" | '''Müzik dinlemek''' | ||
| : | | : | ||
| Müzik dinlemek için Ubuntu ile birlikte [[Rhythmbox]] yüklü gelmektedir. | | style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Müzik dinlemek için Ubuntu ile birlikte [[v:Rhythmbox|Rhythmbox]] yüklü gelmektedir. Alternatif olarak [[v:Audacious|Audacious]]'u ayrıca çevirimçi müzik platformu [https://www.spotify.com/tr/ Spotify]'ın masaüstü uygulamasını kurabilirsiniz. | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''Film izlemek''' | | '''Film izlemek''' | ||
| : | | : | ||
| Film izlemek için Ubuntu ile birlikte | | style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Film izlemek için Ubuntu ile birlikte Videolar isimli (orijinal adıyla ''GNOME Videos'') oynatıcı yüklü gelmektedir. Elbette uygulama mağazasında pek çok alternatif video oynatıcı bulabilirsiniz. Örneğin, Windows ortamında da yaygın bir şekilde kullanılan [[v:VLC media player|VLC]], [[v:SMPlayer|SMPlayer]] gibi... | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''CD/DVD yazdırmak''' | | '''CD/DVD yazdırmak''' | ||
| : | | : | ||
| Bilgisayarınıza boş bir CD/DVD taktıktan sonra otomatik olarak gelen penceredeki ilgili | | style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | | ||
[[Dosya:Nautilus'da boş CD yazdırma.png|300px|right|thumb|Dosya yöneticisinde CD/DVD yazdırma]] Bilgisayarınıza boş bir CD/DVD taktıktan sonra otomatik olarak gelen penceredeki ilgili seçeneklerini kullanarak ya da yazdırmak istediğiniz verileri dosya yöneticisi üzerinden boş CD/DVD üzerine sürükleyip bırakarak kolayca yazdırabilirsiniz. Ayrıca uygulama mağazasından [[K3b]] ya da [[v:Brasero|Brasero]] CD/DVD yazdırma araçlarından birini yükleyip kullanabilirsiniz. Brasero'yu kullanarak ses CD'si - video diski oluşturma, kalıp dosyası hazırlama gibi sık kullanılan tüm işlemleri gerçekleştirebilirsiniz. Eğer daha gelişmiş ve tam teşekküllü bir CD/DVD yazdırma programı isterseniz [[v:K3b|K3b]]'yi kullanabilirsiniz. | |||
|} | |} | ||
| 133. satır: | 216. satır: | ||
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0" | {| style="background:transparent;" width="100%" border="0" | ||
|- style="width:80%; valign="top" | |- style="width:80%; valign="top" | ||
| style="width: | | style="width:140px" | '''Resim işlemek''' | ||
| : | | : | ||
| Özgür yazılım dünyasının en önde gelen projelerinden biri olan [[Gimp]], dijital fotoğraflarınız üzerinde işlem yapmak için size tüm olanakları sunmaktadır. Basit resim düzenleme/boyama işlemleri için ise [[KolourPaint]] | | style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Özgür yazılım dünyasının en önde gelen projelerinden biri olan [[Gimp]], dijital fotoğraflarınız üzerinde işlem yapmak için size tüm olanakları sunmaktadır. Basit resim düzenleme/boyama işlemleri için ise [[v:KolourPaint|KolourPaint]], [[v:Pinta|Pinta]] gibi uygulamalar kullanılabilir. | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''Fotoğraf albümü''' | | '''Fotoğraf albümü''' | ||
| : | | : | ||
| [[Shotwell]] ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Alternatif olarak [[ | | style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | [[v:Shotwell|Shotwell]] ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Alternatif olarak [[v:DigiKam|DigiKam]]'ı deneyebilirsiniz. | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''Tarayıcıyı kullanmak''' | | '''Tarayıcıyı kullanmak''' | ||
| : | | : | ||
| | | style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Fiziksel belgelerinizi, fotoğraf ve diğer dosyalarınızı tarayıp bilgisayara kaydetmeniz için Ubuntu ile kurulu gelen [[Yazıcılar/Tarayıcılar#Tarayıcılar|Basit Tarama]] (Simple Scan) uygulamasını kullanabilirsiniz. Arama çubuğuna "tarama" gibi bir ifade girerek programa ulaşabilirsiniz. | ||
|} | |} | ||
=== Ofis uygulamaları === | === Ofis uygulamaları === | ||
Ubuntu, dünya çapında milyonlarca kişi ve sayısız kuruluş tarafından kullanılan özgür ve ücretsiz | Ubuntu, dünya çapında milyonlarca kişi ve sayısız kuruluş tarafından kullanılan özgür ve ücretsiz [[v:LibreOffice|LibreOffice]] paketini içermektedir. [[v:The Document Foundation|The Document Foundation]] (Belge Vakfı) öncülüğünde geliştirilen LibreOffice, bireysel kullanıcılardan profesyonel ihtiyaçlara kadar geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Windows, Linux, Mac OS işletim sistemlerinde kullanılabilir. | ||
LibreOffice uygulamaları yerel olarak [[v:OpenDocument|OpenDocument]] adı verilen, ISO standardı haline gelmiş özgür dosya biçimlerini (.odt, .ods, .odp vb.) kullanır. Ayrıca Microsoft Office tarafından yerel dosya biçimi olarak kullanılan (.doc, .docx, .xls, .xlsx, .ppt, .pptx, .pps, .ppsx) biçimlerini destekler. Yani Microsoft Office ile oluşturulmuş bu biçimlerdeki dosyaları LibreOffice ile açabilir, düzenleyebilir yine aynı biçimlerde kayıt yapabilirsiniz ya da LibreOffice'de bu biçimlerde sıfırdan belge üretebilirsiniz. | |||
LibreOffice'in Microsoft Office yerel dosya biçimi desteği iyi düzeyde olsa da kusursuz değildir. MicrosoftOffice (.doc, .docx, .xls, .xlsx, .ppt, .pptx, .pps, .ppsx) biçimlerinde üretilmiş dosyalar LibreOffice'de açıldığında bazı biçimlendirme farklılıkları, kayıklıklar oluşabilir. | |||
OpenDocument sayesinde bu standartı destekleyen LibreOffice gibi yazılımlar tarafından, belirli bir üreticiden bağımsız şekilde belgeler üretilebilmekte ve açılıp incelenebilmektedir. LibreOffice Writer, Calc ve Impress tarafından kullanılan OpenDocument biçimleri altta listelenmiştir. | |||
[[v:LibreOffice Writer|LibreOffice Writer]] : [[v:OpenDocument|.odt]] - (Microsoft Word biçimleri olan '''.doc''' ve '''.docx''''in karşılığı) | |||
[[ | [[v:LibreOffice Calc|LibreOffice Calc]] : [[v:OpenDocument|.ods]] - (Microsoft Excel biçimleri olan '''.xls''' ve '''.xlsx''''in karşılığı) | ||
[[v:LibreOffice Impress|LibreOffice Impress]] : [[v:OpenDocument|.odp]] - (Microsoft PowerPoint biçimleri olan '''.ppt''', '''.pps''', '''.pptx''', '''.ppsx''''in karşılığı) | |||
Diğer yandan Microsoft Office; 2007 SP2 sürümünden itibaren OpenDocument biçimlerini de desteklemeye başlamıştır. Yani LibreOffice'de OpenDocument biçimlerinde oluşturduğunuz dosyaları Microsoft Office'de açıp kullanabilirsiniz. Ek olarak Ubuntu'da Microsoft Office'in çevirimiçi sürümünü web tarayıcı üzerinden kullanabilirsiniz, ayrıntılı bilgi için [https://www.fosslinux.com/48773/install-microsoft-office-linux.htm bakınız]. | |||
== Güvenlik == | == Güvenlik == | ||
=== Virüsler === | === Virüsler === | ||
Zararlı yazılımların | Güvenlik Ubuntu gibi [[v:Linux|Linux]] tabanlı bir işletim sistemlerinin en güçlü yanlarından biridir. Zararlı yazılımların Unix ve Linux sistemlerin mimarisinden kaynaklanan nedenlere sistemler arasında yayılması bir hayli zordur, ancak imkansız değildir. Ayrıca Linux'ta kullanıcıların kurmak istedikleri programları herhangi bir web sitesinden değil doğrudan dağıtımın resmi paket depoları üzerinden ([[Yazılımlar]] arayüzü gibi) temin etmesi de bu sağlam yapıyı desteklemektedir. Linux, güvenli yapısı nedeniyle günümüzde dünya genelinde sunucu sistemlerde en çok tercih edilen işletim sistemidir. | ||
Masaüstü ya da sunucu Linux sistemler üzerinde kullanılabilecek bazı anti-virüs programları ile karşılaşabilirsiniz (örneğin [[ClamAV]] gibi). Ancak bu antivirüs yazılımları, Linux virüslerine yönelik değil Windows virüslerini tespit edip temizlemeye yöneliktir. Windows virüsleri Linux sistemlerde çalışamazlar ve sisteme herhangi bir zarar veremezler. Bu antivirüs yazılımlarına özellikle, e-posta sunucusu ya da dosya sunucusu olarak kullanılan Linux sistemlerde ihtiyaç duyulmaktadır. | |||
Masaüstü Linux | Masaüstü ya da sunucu Linux sistemlerde, "Linux virüslerini" temizlemek için ise kullanılabilecek herhangi bir anti-virüs programı yoktur çünkü ortada dolaşan "Linux virüsleri" yoktur. | ||
Diğer yandan İnternet dolandırıcılarının, amaçlarına ulaşmak için (örneğin banka hesaplarını ele geçirmek için) zararlı yazılım yükleme dışında işletim sisteminden bağımsız bir çok farklı yöntem kullandıkları da unutulmamalıdır. Örneğin size bankanız adına bir e-posta gönderip sahte bir siteye yönlendirerek banka hesabı bilgilerinizi öğrenebilirler. Virüsler konusunda daha geniş bilgi için [[Linux ve virüsler]] maddesine bakabilirsiniz. | |||
=== Güvenlik duvarı === | === Güvenlik duvarı === | ||
Ubuntu'da varsayılan olarak İnternet portları kapalı olduğundan kullanıcılar genellikle bir güvenlik duvarına ihtiyaç duyulmasalar da çeşitli gereksinimlerden dolayı Ubuntu ile birlikte '''UFW''' güvenlik duvarı aracı yüklü gelmektedir. Güvenlik duvarını bir arayüz üzerinden yönetebilmek için uygulama mağazasından '''gufw''' paketini kurup kullanabilirsiniz. | |||
Güvenlik duvarı hakkında daha geniş bilgi için [[Ubuntu'da güvenlik duvarı kullanımı]] belgesini okuyabilirsiniz. | |||
=== Erişim hakları === | |||
Ubuntu, diğer [[Linux]] dağıtımları gibi UNIX sisteminin kullanıcı yetkilendirme standartlarını kullanır, bu standartlar sayesinde büyük sunuculardaki yüksek güvenlik özellikleri masaüstü Linux sistemler için de sıradan bir özellik olur. Linux sistemi, esinlendiği Unix gibi çok kullanıcılı bir sistem olarak geliştirilmiştir. Bir Linux sistemi, aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir ve bu kullanıcıların hiçbirisi bir diğerinin belge ve ayarlarına ulaşamadığı gibi hiçbir sistem kaynağına da izinsiz erişemez. Masaüstü Linux sistemler her ne kadar bu kadar çok kullanıcıyı hedeflemiyor ve bu imkanları pek kullanmıyor olsa da güvenlik açısından bu erişim güvenlik politikası aynen uygulanmaktadır. | |||
Linux sistemlerde tüm yetkilere sahip bir yönetici hesabı bulunur ve bu hesabın kullanıcı adı [[root]] 'dur. Root hesabı, Windows'taki sistem yöneticisi olan Administrator hesabına benzetilebilir. Ancak aralarındaki yetkilendirme sistemi farklı olduğundan root kullanıcısı ile diğer kullanıcılar arasındaki yetki farkı Windows'takinden daha büyüktür. Ubuntu'da yetkili kullanıcı hakları elde etmek için oturumun Root olarak açılmasına gerek yoktur. Zaten Root olarak oturumun açılması, bazı sakıncalar barındırıyor olması nedeniyle varsayılan olarak engellenmiştir. Yetkili kullanıcı hakları gerektiren bir işlemi yapmak istediğinizde (örneğin bir yazılım kurmak istediğinizde), size yetkili kullanıcı şifresini soran bir pencere ile karşılaşırsınız. Bu pencerede yetkili kullanıcı şifresini girerek geçici olarak root yetkisi almış olursunuz. | |||
Root hakları elde etme konusunda ayrıntılı bilgi için bkz. [[Root (kök kullanıcı) hakları elde etmek]] | |||
== Dosya dizin hiyerarşisi == | |||
* Windows işletim sisteminde, her bir depolama aygıtı için ayrı bir kök (başlangıç) dizin bulunur. İşletim sisteminin kurulu olduğu disk bölümü <code>C</code> kök dizininden başlar, sonraki sabit disk bölümü <code>D</code> kök dizininden başlar, USB bellek, CD gibi diğer depolama aygıtları da aynı şekilde farklı harflerle ifade edilen kök dizinlerden başlar. Ubuntu gibi Linux işletim sistemlerinde ise tek bir kök dizin bulunur. Linux'ta tüm depolama ortamlarının, dosya ve dizinlerin adresi <code>/</code> işaretiyle gösterilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır. | |||
::'''-''' İşletim sisteminin kurulu olduğu disk bölümündeki içeriğe <code>/</code> dizininden ulaşılır. | |||
::'''-''' Diğer sabit disk bölümlerine ve taşınabilir depolama ortamlarına ise bu dizin altındaki <code>/mnt</code> ve <code>/media</code> dizinlerinden ulaşılabilir ([[dosya yöneticisi]]ne elle bir adres girebilmek için Ctrl+L yaparak adres çubuğunu açınız). | |||
* Kök dizin altında bulunan ''home'' dizini içinde her kullanıcının kendi adında bir alt klasörü bulunur (örneğin <code>/home/ahmet</code> , <code>/home/ayşe</code> gibi). Bu dizinlere o kullanıcının "ev dizini" denilir. Kullanıcı, parolasıyla sisteme giriş yaptıktan itibaren gerçekleştirdiği her işlemi pratikte bu dizininde gerçekleştirir. İnternet geçmişi, oynanan oyunların puanları gibi çeşitli kişisel dosyalar ve hatta arka plan resimleri, temalar ve benzeri ayarlar da her kullanıcıya ayrı ayrı açılmış kullanıcı ev dizini içinde yer alan gizli dosya ve dizinlerde saklanır. Elbette hiçbir kullanıcı bir diğerinin seçimlerini değiştiremez ve diğer kullanıcıların özel dosyalarına erişemez. | |||
* Windows'ta dosya adreslerinde <code> \</code> (ters slaş) işareti kullanılırken Linux'ta <code> /</code> işareti kullanılır. | |||
* Windows'ta dosya ve dizin adlarında küçük büyük harf duyarlılığı yoktur, <code>KLASOR_ADI</code> ve <code>klasor_adi</code> aynı şeydir, fark etmez. Ubuntu'da (Linux'ta) ise bunlar farklı klasörlerdir. | |||
* Linux'ta dosya dizin hiyerarşisi hakkında daha detaylı bilgi edinmek için [[Linux dosya sistemi hiyerarşisi]] belgesini okuyabilirsiniz. | |||
== Gizli dosyaların görüntülenmesi == <!-- BU BAŞLIĞI LÜTFEN DEĞİŞTİRMEYİNİZ. DEĞİŞTİRİRSENİZ BU BAŞLIĞA OLAN [[Gizli dosya]] ve [[Gizli dosyalar]] YÖNLENDİRMELERİ ÇALIŞMAYACAKTIR. --> | |||
[[Dosya:Gizli dosyalar.png|380px|right]] | |||
Windows'ta olduğu gibi Ubuntu'da da normal ayarlar ile göremediğimiz '''gizli dosyalar''' vardır. Gizli dosyaları görüntülemek için [[Dosyalar]] aracını açıp resimde (1) olarak gösterilen düğmeye tıklayın, açılan menüdeki "Gizli Dosyaları Göster" seçeneğini işaretli hale getirin. Ayrıca isterseniz klavyeden <code>Ctrl + H</code> tuş bileşimini kullanarak da gizli dosyaları görünür hale getirebilir ve tekrar görünmez hale getirebilirsiniz. | |||
Örneğin kullanıcı ev dizininde normalde "Belgeler, Resimler, Müzik, Videolar..." adında bir kaç klasör görünür. Gizli dosyaları görünür hale getirdiğinizde ise bu dizin içerisinde aslında daha başka çeşitli gizli dosya ve dizinlerin bulunduğunu görebilirsiniz. Dikkat ederseniz tüm bu gizli dosya ve dizinlerin adı '''nokta karakteri''' ile başlar. Ubuntu'da (Linux'ta) tüm gizli dosya ve dizinlerin adının başında nokta karakteri bulunur, dolayısıyla adının başına nokta bıraktığınız herhangi bir dosya otomatikman gizli dosya haline gelir. | |||
== Disk yönetimi == | |||
Windows'ta yer alan disk yönetim aracının Ubuntu'daki karşılığı [[GNOME Disks|Diskler]]'dir (orijinal adıyla ''GNOME Disks''). Ubuntu ile kurulu gelen bu araca ulaşmak için etkinliklere girip ''diskler'' kelimesini aratabilirsiniz. Bu program aracılığıyla bilgisayarınıza bağlı tüm disk bölümlerini görüntüleyebilir, disk bölümlerini silebilir, biçimlendirebilir, bağlama-ayırma işlemleri yapabilir ve ayrıca disk kalıp dosyalarını (.iso, .img) sisteme bağlayabilirsiniz. Eğer disk yönetimi konusunda daha detaylı bir araç kullanmak isterseniz uygulama mağazasından [[GParted]] uygulamasını yükleyebilirsiniz. | |||
=== Disklerin başlangıçta bağlanması === | |||
Bağlanmak (İng. mount) demek, bir disk bölümünün sisteme bağlanarak kullanıma hazır hâle gelmesi demektir. | |||
Windows işletim sistemi, bilgisayardaki disk bölümlerinin tümünü açılışta bağlarken Linux dağıtımlarında ise bu durum seçimliktir, istenirse bazı disk bölümleri kullanıcı ilk erişimi sağlayana kadar bağlanmaz, buna "otomatik bağlama" adı verilir. | |||
Ubuntu'da da durum böyledir. Ubuntu'da sistemin kurulu olduğu (ve kullanıcı ev dizininin bulunduğu) disk bölümü başlangıçta bağlanırken, bunların dışında kalan sabit disk bölümleri performans vb. nedenlerle kullanıcı erişim sağladığı anda bağlanacak şekilde ayarlı gelir, bilgisayarı çalıştırıp Ubuntu masaüstüne ulaştığınızda bu disk bölümleriniz aslında henüz sisteme bağlanmamış olur. [[Dosya yöneticisi]] üzerinden bu disk bölümlerine tıkladığınız anda o disk bölümü "otomatik" olarak sisteme bağlanır. Bu açıdan baktığımızda kullanıcıların bu konuda yapması gereken herhangi bir işlem yoktur. | |||
[[Dosya:Bağlanmış diskler.png|center|thumb|400px|Bağlanan aygıtların yanında resimdeki gibi üçgen biçiminde düğmeler ortaya çıkar.]] | |||
Ubuntu' | Bununla birlikte '''eğer belgelerinizi''' Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümü dışında ayrı bir disk bölümünde bulunduruyorsanız (''örneğin [[Windows'un yanına Ubuntu kurmak|aynı bilgisayarda Windows ve Ubuntu]] kullanan kullanıcıların yaygın olarak tercih ettiği gibi NTFS biçimli ayrı bir belge alanı kullanıyorsanız'') bu durumda daha rahat ve sorunsuz bir kullanım için belgelerin bulunduğu o disk bölümünü bilgisayar başlangıcında bağlanacak şekilde ayarlamanızı '''tavsiye ederiz'''. Aksi halde, oluşturduğunuz çeşitli dosya ya da dizin kısayollarının çalışmaması gibi küçük çaplı sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Gerekli ayarlamayı bir kaç tıkla kolayca gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bakınız: [[Diskleri başlangıçta bağlamak]] | ||
=== Disk birleştirme === | |||
Windows'ta geleneksel tipteki sabit disklerde (içinde yuvarlak disk plakları olan SATA gibi) zaman içinde dosyaların parçalanmasına bağlı olarak meydana gelen performans kaybını gidermek için bir disk birleştirme aracı bulunur. Kullanıcılar, arada sırada bu programı çalıştırarak disk birleştirme işlemi yapar. Ubuntu'da ise herhangi bir disk birleştirme aracı bulunmaz, çünkü disk birleştirmeye Windows'taki gibi [http://whylinuxisbetter.net/tr/defragment/ ihtiyaç duyulmaz]. Ubuntu ve diğer pek çok Linux dağıtımı [[v:Ext|Ext]] dosya sistemini kullanmaktadır. Ext biçimli bölümlerdeki dosyalar Windows'ta kullanılan [[v:NTFS|NTFS]] ya da [[v:FAT|FAT]] gibi dosya sistemlerinde farklı bir dağılımla kaydedildiğinden parçalanma daha kayıt sırasında önlenmiş veya en aza indirilmiştir. | |||
== Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak == | == Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak == | ||
Windows' | Windows'da, çalışmakta olan programların listelenmesi, istenilen bir programın sonlandırılması gibi amaçlar için kullanılan "Görev Yöneticisi" aracının Ubuntu'daki karşılığı [[Sistem Gözlemcisi]]'dir. Arama çubuğunu kullanarak Sistem Gözlemcisi'ne ulaşabilirsiniz. Cevap vermeyen bir programı Sistem Gözlemcisi arayüzünü açarak sonlandırabileceğiniz gibi isterseniz ilgili komuta önceden bir kısayol tanımlayarak, istediğiniz pencereye sadece tıklayarak da sonlandırabilirsiniz. | ||
== Komut satırı kullanımı == | == Komut satırı kullanımı == | ||
Ubuntu'da günlük kullanım için | Ubuntu, masaüstü kullanıcılarına yönelik bir Linux dağıtımıdır. Ubuntu'da günlük kullanım için komut satırı araçlarının kullanılmasına genel olarak gerek yoktur. Ancak bazı durumlarda komut satırı kullanmaya zorunlu olarak ihtiyaç duyulabilir. Örneğin bir hatanın tespiti için ve çözümlenmesi için komut satırından faydalanılabilir. Linux, son derece gelişmiş bir komut sistemine sahiptir. Sistem yöneticileri ve geliştiriciler Linux'un bu güçlü yanından özellikle istifade ederler. | ||
Ancak bazı durumlarda komut | |||
Ubuntu'da komut satırı kullanımı için [[Uçbirim]] adı verilen bir araç yüklü gelir. Komut satırı penceresini açmak için klavyeden ''Ctrl + Alt + T'' kısayolunu kullanabilir ya da etkinliklere girip ''uçbirim'' sözcüğünü aratabilirsiniz. | |||
Forumlarda ya da başka kaynaklarda herhangi bir sorunun tespiti ya da çözümü için sizden genellikle '''sudo''' ile başlayan bir komutu girmeniz istenir. Komut satırı ekranında yetki almanızı sağlayan bu komutu kullandığınızda devamında kullanıcı parolanızı girmenizi bildiren bir iletiyle karşılaşırsınız. Kullanıcı parolanızı girerken, <u>sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmayacaktır</u>, bu normaldir. Siz parolanızı yazıp Enter tuşu ile devam etmelisiniz. (Tabi eğer klavyenizin nümerik tuş takımını kullanıyorsanız Num Lock'un açık olması gerektiğine dikkat ediniz.) | |||
[[Kategori:Temel kategoriler| ]] | |||
[[Kategori:Ubuntu]] | |||
03.06, 18 Ağustos 2023 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
Bu belge, Windows ya da Mac işletim sistemlerini kullanan ve herhangi bir Linux deneyimi olmayan kullanıcıların hızlı bir şekilde Ubuntu Linux kullanmayı öğrenebilmeleri amacıyla hazırlanmıştır. Belgede Ubuntu'nun kullanım özellikleri yer yer Windows ile kıyaslanarak anlatılmıştır. Bu kılavuzu okuduktan sonra Sıkça Sorulan Sorular sayfasını da okuyarak kısa bir sürede kendi kendine yeten bir Ubuntu masaüstü kullanıcısı olabilirsiniz.
Ubuntu masaüstü kavramları
Ubuntu masaüstündeki çeşitli düğme ve çubukların isimleri alttaki görselde belirtilmiştir.
Rıhtım
 |
|
Etkinlikler genel görünümü
Ekranın sol üst köşesine tıkladığınızda ya da klavyeden Süper tuşuna bastığınızda etkinlikler genel görünümü ortaya çıkar ("Süper" tuşu, üzerinde pencere simgesi bulunan tuştur). Attaki resimde görüldüğü gibi etkinlikler genel görünümünde; açık tüm uygulama pencereleri ön izleme şeklinde görüntülenir, üstte bir arama çubuğu ortaya çıkar, sağ kenarda ise birden fazla çalışma alanı kullanmaya imkan veren "çalışma alanları paneli" ortaya çıkar.
Ubuntu'da çalışırken açık uygulama pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılabilecek yollardan biri etkinlikler genel görünümünü kullanmaktır. Pencereler arasında geçiş yapmak için kullanılabilecek tüm yöntemler belgenin ilerleyen bölümlerinde Pencere yönetimi başlığı altında detaylı olarak açıklanmıştır.
Arama çubuğu; sisteminizde yüklü bulunan uygulamaları, çeşitli ayar seçeneklerini, sisteminizde yüklü olmayan ancak uygulama mağazasından kurulabilen uygulamaları, dosyalarınızı, takvim kayıtlarını vb. öğeleri aramayı sağlar. Ayrıca basit hesap işlemleri için hesap makinesi olarak da kullanılabilir. Arama yapmak için arama çubuğuna tıklamanıza gerek yoktur. Bir şey aramak istediğinizde klavyeden Süper tuşuna basın (ya da sol üstten Etkinlikler düğmesine tıklayın) ve doğrudan yazmaya başlayın... Arama işlevinin hangi türden öğeleri arayıp aramayacağı da ayarlanabilir.
Etkinlikler genel görünümünde sağ kenarda ortaya çıkan çalışma alanları paneli ise çalışmalarınızı birden fazla masaüstünde (yani birden fazla çalışma alanında) yürütmenizi sağlar. Siz seçilen ortamda pençere açınca yeni "çalışma alanı paneli" oluşur. Çok sayıda uygulama penceresi ile çalışırken çalışmalarınızı daha organize bir şekilde yürütmek için bu özelliği kullanmak isteyebilirsiniz. Çalışma alanları panelinde ön tanımlı olarak iki adet çalışma alanını temsil eden ön izleme görüntüsü bulunur. Bir çalışma alanında çalışırken açmış olduğunuz bir pencereyi diğer çalışma alanına taşımak için etkinlikler genel görünümüne girin, pencereyi sürükleyip ekranın sağında istediğiniz çalışma alanının üzerine bırakın. Çalışma alanları arasında geçiş yapmak için ise etkinliklerdeyken fare tekerleğini döndürebilirsiniz ya da sağ taraftaki çalışma alanı ön izlemelerine tıklayabilirsiniz.
Etkinlikler genel görünümüne girdikten sonra herhangi bir işlem yapmayıp çıkmak isterseniz yine Etkinlikler düğmesine tıklayabilir ayrıca klavyeden Esc ya da Süper tuşlarını kullanabilirsiniz.
Sistem menüsü
Masaüstünde sağ üst köşede yer alan sistem menüsü, ekran görüntüsünden de anlaşılacağı üzere ses seviyesi, ekran parlaklığı, internet bağlantısı, bilgisayarı kapatma, oturumu kilitleme gibi çeşitli seçeneklere ve Ayarlar arayüzüne ulaşmak için gerekli bir düğmeye ev sahipliği yapar.
Masaüstünde sağ üst köşesindeki simgelerin tamamı aslında tek bir düğmedir. Sistem menüsünü açmak için bu simgelerin bulunduğu alanda herhangi bir noktaya tıklamanız yeterlidir. Bu sayede örneğin ses seviyesini değiştirmek istediğinizde imleci tam olarak ses simgesinin üzerine odaklamanız gerekmez.
Menüde yer alan "ekranı döndür" simgesi, dikey veya yatay döndürmeyi destekleyen bir ekranınız varsa, ekranı döndürme özelliğini açmanızı ya da kapatmanızı sağlar. Eğer ekranınız döndürmeyi desteklemiyorsa bu düğmeyi göremezsiniz.
Ekranı kilitleme düğmesi ile bilgisayarınızı terk ederken başkalarının kullanmasını önlemek için ekranınızı kilitleyebilirsiniz.
Uygulamaları göster düğmesi
 |
Ekranın sol alt köşesinde yer alan "Uygulamaları Göster" düğmesinin görevi bilgisayarınızda kurulu bulunan tüm uygulamaları ve sık kullandığınız uygulamaları listelemektir. Dilerseniz bu alanda bir uygulama simgesini diğerinin üzerine sürükleyerek uygulamaları klasörleyebilirsiniz. |
Bildirim menüsü
Ekranın üst tarafında bulunan yatay çubuğun adı tepe çubuğu olup bu çubuğun ortasında gün/saat bilgisinin bulunduğu yer ise bildirim alanıdır. Gün/saat bilgisinin üzerine tıklayarak; sistem tarafından yapılan son bildirimlerin listesine ve takvime ulaşabilirsiniz. Bu menü aynı zamanda bir müzik çalar denetleyicisi sunar. Yani herhangi bir müzik çalar uygulaması ile müzik dinlerken bildirim menüsünü kullanarak çalan şarkıyı durdurabilir, sonraki-önceki şarkıya geçme gibi işlemleri kısayoldan yapabilirsiniz.
Bildirimler tıklanabilir özelliktedir. Örneğin bilgisayarınıza taktığınız bir USB belleğin içeriğine ulaşmak istediğinizde isterseniz ilk açılan bildirim kutucuğuna tıklayabilirsiniz ya da daha sonra herhangi bir zamanda bildirim menüsüne girip ilgili satıra tıklayabilirsiniz.
Dosya sistemi içinde gezinmek
Ubuntu'da, klasörler arasında gezinmek için Dosyalar (orijinal adıyla GNOME Files) adında bir dosya yöneticisi kullanılmaktadır. Dosya yöneticisini açmak için rıhtımdaki kılasör simgesine tıklayınız.
"C: , D:" gibi sabit disk bölümleri nerede?
Ubuntu masaüstünü ilk açtığınızda Windows'taki gibi bir “Bilgisayarım” bölümünün bulunmadığını fark edecek ve muhtemelen C: , D: gibi yerel disk bölümlerini bulmaya çalışacaksınız. Ubuntu gibi Linux tabanlı işletim sistemlerinde depolama aygıtları C: , D: gibi harfler ile değil farklı bir şekilde tanımlanırlar.
Ubuntu'da, bilgisayarınızdaki mevcut yerel disk bölümlerine dosya yöneticisinde sol altta yer alan "Diğer Konumlar" bölümünden ulaşabilirsiniz. Ayrıca USB bellek, hafıza kartı, telefon, CD/DVD gibi harici depolama ortamlarına yine dosya yöneticisi arayüzündeki kenar çubuğundan ulaşabilirsiniz. Bu ortamları sistemden güvenli kaldırmak istediğinizde yine dosya yöneticisini açıp söz konusu diskin sağında yer alan üçgen biçimindeki simgeye tıklayabilir ya da diskin adına ters tıklayıp açılan menüdeki ilgili seçeneği kullanabilirsiniz.
Ayrıca bilgisayarınıza USB bellek, hafıza kartı gibi harici bir ortam yerleştirdiğinizde masaüstünde rıhtıma otomatik olarak üstte sağdaki resimdeki gibi bir simge yerleşmektedir. Bu simgeye tıklayarak harici ortamın içeriğine kolayca ulaşabilir ve ayrıca bu simgeye ters tıklayarak güvenli kaldırma seçeneğine ulaşabilirsiniz.
Bu arada Ubuntu'da CD sürücü içinde herhangi bir disk takılı değil iken, dosya yöneticisi kenar çubuğunda CD/DVD ile ilgili herhangi bir seçenek aramayın, böyle bir seçenek bulunmaz.
Ubuntu'da sabit ya da taşınabilir depolama ortamlarının dizin hiyerarşisinde teknik olarak hangi konumlarda bulunduğunu öğrenmek isterseniz konuda Linux dosya sistemi hiyerarşisi sayfasından bilgi alabilirsiniz.
Program kurma, kaldırma, güncelleme
Programlar nasıl kurulur?
Öncelikle belirtmek gerekir ki Ubuntu(Linux), Windows ve Mac farklı birer işletim sistemidir. setup.exe, install.exe gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben hazırlandıkları için ne Mac işletim sistemi için ne de Ubuntu(Linux) işletim sistemi için bir anlam ifade etmezler. Bu nedenle Linux temelli bir işletim sistemi olan Ubuntu'ya, ancak Linux sürümü bulunan programlar kurulabilir.
Ubuntu'da programlar Yazılımlar arayüzü aracılığıyla uygulama mağazasından temin edilerek kurulurlar. Ubuntu paket (yazılım) depoları son derece zengindir, binlerce uygulama barındırır. Üreticisi tarafından ücretli olarak yayınlanan az sayıda uygulama haricinde büyük bir bölümü ücretsizdir.
Yeni bir programa ihtiyaç duyduğunuzda Yazılımlar'ı açın, istediğiniz programı arama düğmesini kullanarak ya da yazılım kategorileri arasında gezinerek bulun, "Kur" düğmesine tıklayarak yükleyin, hepsi bu kadar.
Yazılımlar aracı, geliştirilmesi erken evrelerde olan bir araç olup çeşitli hatalar barındırabilir. Diğer yandan bu araç, genel olarak uygulama niteliğinde olan yazılımları listeler, uygulama niteliğinde olmayan diğer paketleri, kütüphane, dil dosyası vb. yazılımları arama sonuçlarında göstermez. Kütüphane dosyası gibi uygulama niteliğinde olmayan yazılımları yönetmek isteyen kullanıcılar ilaveten geleneksel Synaptic Paket Yöneticisi aracını yükleyip kullanabilirler ya da Uçbirim komut satırını kullanabilirler. Ubuntu'da program kurulumu konusunda aklınıza gelebilecek diğer tüm soruların cevaplarını almak için Ubuntu'da yazılım kurmak maddesini okumanızı tavsiye ederiz.
Windows programları (.exe dosyaları) çalıştırılabilir mi?
Hem evet hem de hayır. Önceki başlıkta da belirttiğimiz gibi Ubuntu(Linux), Windows ve Mac farklı mimarilere sahip işletim sistemleridir. Bir işletim sisteminin mimarisine uygun olarak yazılmış programlar, diğer işletim sistemlerinde normal şartlarda çalışmazlar. Yani setup.exe, install.exe gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben yazıldıkları için Ubuntu'ya kurulamazlar.
Windows üzerinde kullanılabilen bir programı Ubuntu'da kullanmak istiyorsanız öncelikle Ubuntu uygulama mağazasında (Yazılımlar ya da Synaptic üzerinden) o programın adını aratın. Programın üreticisi Linux sürümünü üretiyor ise büyük ihtimalle Ubuntu uygulama mağazasında da bulunur.
Diğer yandan Linux sürümü bulunmayan Windows programlarının .exe biçimli kurulum dosyalarını Linux'da kullanabilmek için Wine gibi üçüncü parti öykünücü yazılımlar (İng. emulator) geliştirilmiştir. Wine sayesinde pek çok Windows programı (.exe dosyası) Linux ya da Mac altında çalıştırılarak kullanılabilmektedir. Ancak öykünüm yazılımları her yazılımı çalıştıramazlar, çalışan yazılımların da düzgün çalışacağını ve tüm özelliklerinin kullanılabileceğini garanti edemezler.
Windows yazılımlarını Ubuntu üzerinde çalıştırmayı denemek yerine Linux dünyasında yer alan kaliteli muadil yazılımları araştırıp kullanmanız daima en sağlıklı çözüm olacaktır. Windows'ta sıkça kullanılan programların Ubuntu'daki bazı alternatiflerini buradan öğrenebilirsiniz.
Programlar nasıl kaldırılır?
Program kaldırma işlemi de yine Yazılımlar paket yöneticisi üzerinden yapılır. Kaldırmak istediğiniz programı Yazılımlar arayüzündeki arama düğmesini kullanarak bulun, karşınıza gelen "Kaldır" düğmesine tıklayarak kaldırın.
Güncellemeler nasıl yapılır?
Windows işletim sisteminde güncellemeler için kullanılan "Windows Update" isimli araç sistemde kurulu bulunan tüm yazılımları değil sadece Windows'un kendisi ve Windows'a ait diğer bazı yazılımları günceleyebilir. Bu nedenle Windows kullanıcıları, sistemlerine farklı kaynaklardan temin ederek kurdukları çeşitli uygulamaları tek tek güncellemeleri gerekir. Linux'ta ise sisteme sonradan kurulan programlar da dahil olmak üzere her türlü yazılımı denetleyip tek tıkla güncelleyebilen paket yönetim sistemleri kullanılır.
Ubuntu'da güncellemeler öntanımlı ayarlara göre arkaplanda otomatik olarak denetlenir. Güncellemeleri herhangi bir zamanda elle denetlemek isterseniz etkinliklere girip arama çubuğunda “Yazılım Güncelleştirici” aracını aratarak çalıştırabilirsiniz. Güncelleme ayarlarını değiştirmek için ise Yazılım ve Güncelleştirmeler isimli aracı açıp "Güncelleştirmeler" sekmesini üzerinden yapabilirsiniz.
Donanımlar
Donanımlar nasıl tanıtılır?
Ubuntu'da donanım tanıtma işlemleri genellikle otomatik olarak yapılır. Yani Ubuntu'yu kurduğunuzda donanımlarınızın hemen hepsinin otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmesi beklenir, dolayısıyla elle herhangi bir sürücü yüklemeniz gerekmez. Çünkü binlerce çeşit donanıma ait sürücüler Ubuntu (Linux çekirdeği) ile birlikte yüklü gelmektedir. Bununla birlikte özellikle ekran kartları için aşağıdaki başlıkta bahsedildiği gibi ek sürücü yüklemeniz gerekebilir. Bunun sebebi, bazı ekran kartı üreticilerinin, sürücüleri kapalı kodlu olarak yayınlaması ve getirdikleri çeşitli lisans kısıtlamaları ile ilgilidir.
Bu arada Windows'a yönelik olarak hazırlanmış .exe biçimli program kurulum dosyaları Ubuntu'ya kurulamadığı gibi aynı şekilde .exe biçimli sürücü paketleri de Ubuntu'ya kurulamaz. Zaten Ubuntu'nun otomatik donanım tanıma desteği sayesinde böyle bir ihtiyaç da olmaz.
Ubuntu'da donanımlarınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamanız halinde aşağıdaki seçenekleri deneyebilirsiniz.
- UbuntuWiki'nin Donanım bölümünde ve Ubuntu-tr Forum sayfasında araştırma yapınız.
- Ubuntu Desktop certified hardware sayfasına girin. Bu sayfada, Ubuntu altında resmi olarak test edilerek sertifikalandırılmış çeşitli markalardan bilgisayarların Ubuntu altındaki çalışma durumları ve varsa yaşanılan sorunlar, yapılması gereken işlemler hakkında İngilizce dilinde bilgi verilmektedir. Bu sayfada bilgisayarınızı aratın.
- Bir arama motoruyla donanımınızın adının yanına "Linux" yazarak arama yapın. Örneğin Hp 1022 marka yazıcı için Hp 1022 Linux şeklinde arama yapabilirsiniz.
- Sorunu Forumdan'da dile getirerek gönüllülerden yardım isteyebilirsiniz.
Ekran kartları
Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için çoğunlukla açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler çeşitli masaüstü efektlerinin, 3 boyutlu oyunların ve diğer 3B yazılımların çalışabilmesi için (ya da tam performansla çalışabilmesi için) yeterli gelmeyebilir. Bu nedenle ekran kartınızın tüm özelliklerini kullanabilmek için kart üreticisi tarafından sağlanan kapalı kodlu-sahipli resmi sürücü paketlerini kullanmak isteyebilirsiniz. Ekran kartı sürücü değiştirme işlemi Yazılım ve Güncelleştirmeler aracında "Ek Sürücüler" sekmesi üzerinden kolayca gerçekleştirilebilir. Ancak bu işlemi uygulamak isterseniz öncelikle Ekran kartları sayfasını dikkatlice okumanızı önemle tavsiye ederiz.
Yazıcılar/Tarayıcılar
Ubuntu kurulumu ile birlikte yüzlerce çeşitli marka/model yazıcının Ubuntu'da çalışabilmesi için gereken sürücü paketleri de sisteme yüklenmektedir. Ubuntu'nun sahip olduğu otomatik yazıcı tanıtma özelliği sayesinde pek çok yerel yazıcı, hiçbir işlem yapılmadan otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmektedir. Yazıcıyı bilgisayara takıp güç düğmesine bastıktan sonra sistemin yazıcıyı tanımasını bekleyin, adından herhangi bir belgeyi açıp yazdırmayı deneyebilirsiniz. Ubuntu'ta belge ya da resim taramak için Basit Tarama (Simple Scan) adında bir program hazır yüklü gelmektedir. Bu tarama programını açmak için etkinliklere girip örneğin “tarama” sözcüğünü aratın.
Yazıcı ve tarayıcılar konusunda detaylı bilgi edinmek için Yazıcılar/Tarayıcılar maddesine bakabilirsiniz.
Diğer donanımlar
Bluetooth aygıtlarından kablosuz ağ kartlarına, web kamerasından klavyeye kadar her çeşit donanımın kullanılması ya da ayarlanması ile ilgili belgelere Donanım sayfası üzerinden ulaşabilirsiniz.
Ayrıca Ubuntu'yu kurmadan önce, Ubuntu'yu canlı DVD/USB olarak deneyerek bilgisayarınızdaki donanımların Ubuntu üzerindeki çalışma durumlarını önceden test etmeniz de mümkündür.
Pencere yönetimi
Pencereler arasında geçiş yapmak
Ubuntu'da simge durumuna küçültülmüş pencerelere ulaşmak ve açık diğer tüm uygulamalar arasında geçiş yapmak için pek çok pratik yol bulunur. Şimdi örnek olarak bir adet Firefox penceresi, iki adet LibreOffice Writer penceresi ve bir adet dosya yöneticisi penceresi açarak bu farklı yöntemleri deneyerek beraber inceleyelim.
| 1. yol | : | Geçiş yapmak istediğiniz uygulamanın rıhtım üzerindeki simgesine tıklayarak geçiş yapabilirsiniz. Eğer o uygulamadan birden fazla sayıda pencere açık ise karşınıza Resim 1'deki gibi pencerelerin önizlemeleri karşınıza gelir. İstediğiniz ön izleme penceresine tıklayarak açabilirsiniz. |
| 2. yol | : | Etkinlikler genel görünümüne girerek açık uygulama pencereleri arasında geçip yapabilirsiniz. Bunun için sol üst köşedeki "Etkinlikler" düğmesine ya da klavyeden Süper tuşuna tıklayın. Açık tüm uygulama pencereleri büyük ön izleme pencereleri şeklinde ekrana döşenecektir, istediğinize tıklayarak geçiş yapabilirsiniz. İsterseniz ufak bir ayarlama yaparak, Etkinlikler düğmesine tıklamak yerine imleci ekranın sol üst köşesine götürdüğünüzde (tıklamaya gerek olmaksızın) etkinliklerin açılmasını sağlayabilir böylece bu işlevi daha pratik bir şekilde kullanabilirsiniz. Gerekli ayarlama için "İnce Ayarlar > Tepe Çubuğu" yolunu izleyiniz. |
| 3. yol | : | Alt + Sekme tuş bileşimini kullanarak açık tüm uygulama pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. Alt+ Sekme yaptığınızda, açık uygulamalar Resim 2'deki gibi ekranın ortasında listelenecektir. Burada elinizi Alt tuşundan çekmeden tekrar tekrar sekme (tab) tuşuna tıklayarak istediğiniz uygulamanın üzerine gelin, ardından ellerinizi tuşlardan çekin.Ayrıca Alt+Sekme ile birden fazla sayıda penceresi açık olan bir uygulamanın üzerine geldikten sonra (LibreOffice Writer) elinizi Alt tuşundan çekmeden Alt + " yaparak o uygulamanın pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz.
|
| 4. yol | : | Alt + " tuş bileşimini kullanarak o sırada aktif olan uygulamanın diğer pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. Örneğin 2 adet LibreOffice Writer penceresinden herhangi birinde çalışırken Alt + " yapın, elinizi Alt tuşundan çekmeden tekrar tekrar " tuşuna tıklayın.
|
Ayrıca tüm pencereleri simge durumuna küçülterek masaüstünü görüntülemek için Windows'ta olduğu gibi klavyeden Süper + D tuş bileşimini kullanabilirsiniz.
Pencereleri taşımak / boyutunu değiştirmek/ döşemek
Bir pencereyi taşımak yani masaüstünde farklı bir konuma hareket ettirmek için pencerenin üst tarafındaki başlık çubuğundan tutup (fare ile basılı tutup) masaüstünde istediğiniz bir yere doğru sürükleyip bırakın.
Bir pencereyi büyütmek ya da küçültmek için elbette pencerenin herhangi bir köşesinden tutup istediğiniz yöne doğru ilerletip bırakabilirsiniz.
Bazen masaüstünün yarısını bir pencerenin, diğer yarısını da başka bir pencerenin kaplamasını isteyebilirsiniz. Bunun için iki pencereyi teker teker boyutlandırıp ekranın yarısını kaplayacak hale getirmeniz gerekmez. Bu gibi durumlarda pencerelerden birini başlık çubuğundan tutup ekranın en soluna doğru sürükleyebildiğiniz kadar sürükleyip bırakın, bunu yaptığınızda pencere otomatikman ekranın sol yarısını kaplayacaktır. Diğer pencereyi de benzer şekilde sağ tarafa doğru sürükleyerek ekranın sağ tarafını kaplamasını sağlayabilirsiniz. Aynı işlemleri klavye Süper + Sol Ok ve Süper + Sağ Ok tuş bileşimlerini kullanarak da gerçekleştirebilirsiniz.
Ayarlar
Ubuntu'da; kullanıcı hesapları, yazıcı/fare/klavye gibi donanımların ayarlanması, masaüstü görünüm özelliklerinin değiştirilmesi, dil ve erişilebilirlik ayarları gibi her türlü ayarlama işlemleri Ayarlar arayüzü üzerinden gerçekleştirilir. Ayarlar'ı açmak için masaüstünde sağ üst köşedeki sistem menüsüne girip menüde yer alan ilgili düğmeyi kullanabilirsiniz.
Ayrıca masaüstünü daha detaylı şekilde özelleştirmek (simge seti, pencere, tepe çubuğu ayarları vb.) ve daha detaylı pek çok ayar seçeneği için uygulama mağazasından İnce Ayarlar aracını yükleyip kullanabilirsiniz.
Ubuntu ile çalışmak
İnternet araçları
| İnternet'te gezinmek | : | İnternette gezinmek için Ubuntu ile birlikte Mozilla Firefox kurulu gelmektedir. Geniş bir eklenti desteğine sahip Firefox'u, eklentiler aracılığıyla ihtiyaçlarınıza göre özelleştirebilirsiniz. Ayrıca Google Chrome, Opera gibi diğer alternatifler de kurulabilir. |
| E-posta okumak | : | E-postalarınızı okumak, organize etmek için Ubuntu ile kurulu gelen Mozilla Thunderbird'i kullanabilirsiniz. Ayrıca uygulama mağazasından Geary, Mailspring gibi alternatif uygulamalar bulabilirsiniz. |
| Sohbet ve iletişim | : | Mesajlaşmak için web tarayıcı üzerinden WhatsApp Web'i kullanabilir, Telegram ve Signal'in masaüstü uygulamalarını yükleyip kullanabilirsiniz. İnternet üzerinden sesli ve görüntülü görüşme yapmak için: Skype, Jami, Discord gibi uygulamaları kullanabilirsiniz. |
Çokluortam uygulamaları
| Müzik dinlemek | : | Müzik dinlemek için Ubuntu ile birlikte Rhythmbox yüklü gelmektedir. Alternatif olarak Audacious'u ayrıca çevirimçi müzik platformu Spotify'ın masaüstü uygulamasını kurabilirsiniz. |
| Film izlemek | : | Film izlemek için Ubuntu ile birlikte Videolar isimli (orijinal adıyla GNOME Videos) oynatıcı yüklü gelmektedir. Elbette uygulama mağazasında pek çok alternatif video oynatıcı bulabilirsiniz. Örneğin, Windows ortamında da yaygın bir şekilde kullanılan VLC, SMPlayer gibi... |
| CD/DVD yazdırmak | : | Bilgisayarınıza boş bir CD/DVD taktıktan sonra otomatik olarak gelen penceredeki ilgili seçeneklerini kullanarak ya da yazdırmak istediğiniz verileri dosya yöneticisi üzerinden boş CD/DVD üzerine sürükleyip bırakarak kolayca yazdırabilirsiniz. Ayrıca uygulama mağazasından K3b ya da Brasero CD/DVD yazdırma araçlarından birini yükleyip kullanabilirsiniz. Brasero'yu kullanarak ses CD'si - video diski oluşturma, kalıp dosyası hazırlama gibi sık kullanılan tüm işlemleri gerçekleştirebilirsiniz. Eğer daha gelişmiş ve tam teşekküllü bir CD/DVD yazdırma programı isterseniz K3b'yi kullanabilirsiniz. |
Grafik uygulamaları
| Resim işlemek | : | Özgür yazılım dünyasının en önde gelen projelerinden biri olan Gimp, dijital fotoğraflarınız üzerinde işlem yapmak için size tüm olanakları sunmaktadır. Basit resim düzenleme/boyama işlemleri için ise KolourPaint, Pinta gibi uygulamalar kullanılabilir. |
| Fotoğraf albümü | : | Shotwell ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Alternatif olarak DigiKam'ı deneyebilirsiniz. |
| Tarayıcıyı kullanmak | : | Fiziksel belgelerinizi, fotoğraf ve diğer dosyalarınızı tarayıp bilgisayara kaydetmeniz için Ubuntu ile kurulu gelen Basit Tarama (Simple Scan) uygulamasını kullanabilirsiniz. Arama çubuğuna "tarama" gibi bir ifade girerek programa ulaşabilirsiniz. |
Ofis uygulamaları
Ubuntu, dünya çapında milyonlarca kişi ve sayısız kuruluş tarafından kullanılan özgür ve ücretsiz LibreOffice paketini içermektedir. The Document Foundation (Belge Vakfı) öncülüğünde geliştirilen LibreOffice, bireysel kullanıcılardan profesyonel ihtiyaçlara kadar geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Windows, Linux, Mac OS işletim sistemlerinde kullanılabilir.
LibreOffice uygulamaları yerel olarak OpenDocument adı verilen, ISO standardı haline gelmiş özgür dosya biçimlerini (.odt, .ods, .odp vb.) kullanır. Ayrıca Microsoft Office tarafından yerel dosya biçimi olarak kullanılan (.doc, .docx, .xls, .xlsx, .ppt, .pptx, .pps, .ppsx) biçimlerini destekler. Yani Microsoft Office ile oluşturulmuş bu biçimlerdeki dosyaları LibreOffice ile açabilir, düzenleyebilir yine aynı biçimlerde kayıt yapabilirsiniz ya da LibreOffice'de bu biçimlerde sıfırdan belge üretebilirsiniz.
LibreOffice'in Microsoft Office yerel dosya biçimi desteği iyi düzeyde olsa da kusursuz değildir. MicrosoftOffice (.doc, .docx, .xls, .xlsx, .ppt, .pptx, .pps, .ppsx) biçimlerinde üretilmiş dosyalar LibreOffice'de açıldığında bazı biçimlendirme farklılıkları, kayıklıklar oluşabilir.
OpenDocument sayesinde bu standartı destekleyen LibreOffice gibi yazılımlar tarafından, belirli bir üreticiden bağımsız şekilde belgeler üretilebilmekte ve açılıp incelenebilmektedir. LibreOffice Writer, Calc ve Impress tarafından kullanılan OpenDocument biçimleri altta listelenmiştir.
LibreOffice Writer : .odt - (Microsoft Word biçimleri olan .doc ve .docx'in karşılığı) LibreOffice Calc : .ods - (Microsoft Excel biçimleri olan .xls ve .xlsx'in karşılığı) LibreOffice Impress : .odp - (Microsoft PowerPoint biçimleri olan .ppt, .pps, .pptx, .ppsx'in karşılığı)
Diğer yandan Microsoft Office; 2007 SP2 sürümünden itibaren OpenDocument biçimlerini de desteklemeye başlamıştır. Yani LibreOffice'de OpenDocument biçimlerinde oluşturduğunuz dosyaları Microsoft Office'de açıp kullanabilirsiniz. Ek olarak Ubuntu'da Microsoft Office'in çevirimiçi sürümünü web tarayıcı üzerinden kullanabilirsiniz, ayrıntılı bilgi için bakınız.
Güvenlik
Virüsler
Güvenlik Ubuntu gibi Linux tabanlı bir işletim sistemlerinin en güçlü yanlarından biridir. Zararlı yazılımların Unix ve Linux sistemlerin mimarisinden kaynaklanan nedenlere sistemler arasında yayılması bir hayli zordur, ancak imkansız değildir. Ayrıca Linux'ta kullanıcıların kurmak istedikleri programları herhangi bir web sitesinden değil doğrudan dağıtımın resmi paket depoları üzerinden (Yazılımlar arayüzü gibi) temin etmesi de bu sağlam yapıyı desteklemektedir. Linux, güvenli yapısı nedeniyle günümüzde dünya genelinde sunucu sistemlerde en çok tercih edilen işletim sistemidir.
Masaüstü ya da sunucu Linux sistemler üzerinde kullanılabilecek bazı anti-virüs programları ile karşılaşabilirsiniz (örneğin ClamAV gibi). Ancak bu antivirüs yazılımları, Linux virüslerine yönelik değil Windows virüslerini tespit edip temizlemeye yöneliktir. Windows virüsleri Linux sistemlerde çalışamazlar ve sisteme herhangi bir zarar veremezler. Bu antivirüs yazılımlarına özellikle, e-posta sunucusu ya da dosya sunucusu olarak kullanılan Linux sistemlerde ihtiyaç duyulmaktadır.
Masaüstü ya da sunucu Linux sistemlerde, "Linux virüslerini" temizlemek için ise kullanılabilecek herhangi bir anti-virüs programı yoktur çünkü ortada dolaşan "Linux virüsleri" yoktur.
Diğer yandan İnternet dolandırıcılarının, amaçlarına ulaşmak için (örneğin banka hesaplarını ele geçirmek için) zararlı yazılım yükleme dışında işletim sisteminden bağımsız bir çok farklı yöntem kullandıkları da unutulmamalıdır. Örneğin size bankanız adına bir e-posta gönderip sahte bir siteye yönlendirerek banka hesabı bilgilerinizi öğrenebilirler. Virüsler konusunda daha geniş bilgi için Linux ve virüsler maddesine bakabilirsiniz.
Güvenlik duvarı
Ubuntu'da varsayılan olarak İnternet portları kapalı olduğundan kullanıcılar genellikle bir güvenlik duvarına ihtiyaç duyulmasalar da çeşitli gereksinimlerden dolayı Ubuntu ile birlikte UFW güvenlik duvarı aracı yüklü gelmektedir. Güvenlik duvarını bir arayüz üzerinden yönetebilmek için uygulama mağazasından gufw paketini kurup kullanabilirsiniz.
Güvenlik duvarı hakkında daha geniş bilgi için Ubuntu'da güvenlik duvarı kullanımı belgesini okuyabilirsiniz.
Erişim hakları
Ubuntu, diğer Linux dağıtımları gibi UNIX sisteminin kullanıcı yetkilendirme standartlarını kullanır, bu standartlar sayesinde büyük sunuculardaki yüksek güvenlik özellikleri masaüstü Linux sistemler için de sıradan bir özellik olur. Linux sistemi, esinlendiği Unix gibi çok kullanıcılı bir sistem olarak geliştirilmiştir. Bir Linux sistemi, aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir ve bu kullanıcıların hiçbirisi bir diğerinin belge ve ayarlarına ulaşamadığı gibi hiçbir sistem kaynağına da izinsiz erişemez. Masaüstü Linux sistemler her ne kadar bu kadar çok kullanıcıyı hedeflemiyor ve bu imkanları pek kullanmıyor olsa da güvenlik açısından bu erişim güvenlik politikası aynen uygulanmaktadır.
Linux sistemlerde tüm yetkilere sahip bir yönetici hesabı bulunur ve bu hesabın kullanıcı adı root 'dur. Root hesabı, Windows'taki sistem yöneticisi olan Administrator hesabına benzetilebilir. Ancak aralarındaki yetkilendirme sistemi farklı olduğundan root kullanıcısı ile diğer kullanıcılar arasındaki yetki farkı Windows'takinden daha büyüktür. Ubuntu'da yetkili kullanıcı hakları elde etmek için oturumun Root olarak açılmasına gerek yoktur. Zaten Root olarak oturumun açılması, bazı sakıncalar barındırıyor olması nedeniyle varsayılan olarak engellenmiştir. Yetkili kullanıcı hakları gerektiren bir işlemi yapmak istediğinizde (örneğin bir yazılım kurmak istediğinizde), size yetkili kullanıcı şifresini soran bir pencere ile karşılaşırsınız. Bu pencerede yetkili kullanıcı şifresini girerek geçici olarak root yetkisi almış olursunuz.
Root hakları elde etme konusunda ayrıntılı bilgi için bkz. Root (kök kullanıcı) hakları elde etmek
Dosya dizin hiyerarşisi
- Windows işletim sisteminde, her bir depolama aygıtı için ayrı bir kök (başlangıç) dizin bulunur. İşletim sisteminin kurulu olduğu disk bölümü
Ckök dizininden başlar, sonraki sabit disk bölümüDkök dizininden başlar, USB bellek, CD gibi diğer depolama aygıtları da aynı şekilde farklı harflerle ifade edilen kök dizinlerden başlar. Ubuntu gibi Linux işletim sistemlerinde ise tek bir kök dizin bulunur. Linux'ta tüm depolama ortamlarının, dosya ve dizinlerin adresi/işaretiyle gösterilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır.
- - İşletim sisteminin kurulu olduğu disk bölümündeki içeriğe
/dizininden ulaşılır. - - Diğer sabit disk bölümlerine ve taşınabilir depolama ortamlarına ise bu dizin altındaki
/mntve/mediadizinlerinden ulaşılabilir (dosya yöneticisine elle bir adres girebilmek için Ctrl+L yaparak adres çubuğunu açınız).
- - İşletim sisteminin kurulu olduğu disk bölümündeki içeriğe
- Kök dizin altında bulunan home dizini içinde her kullanıcının kendi adında bir alt klasörü bulunur (örneğin
/home/ahmet,/home/ayşegibi). Bu dizinlere o kullanıcının "ev dizini" denilir. Kullanıcı, parolasıyla sisteme giriş yaptıktan itibaren gerçekleştirdiği her işlemi pratikte bu dizininde gerçekleştirir. İnternet geçmişi, oynanan oyunların puanları gibi çeşitli kişisel dosyalar ve hatta arka plan resimleri, temalar ve benzeri ayarlar da her kullanıcıya ayrı ayrı açılmış kullanıcı ev dizini içinde yer alan gizli dosya ve dizinlerde saklanır. Elbette hiçbir kullanıcı bir diğerinin seçimlerini değiştiremez ve diğer kullanıcıların özel dosyalarına erişemez.
- Windows'ta dosya adreslerinde
\(ters slaş) işareti kullanılırken Linux'ta/işareti kullanılır.
- Windows'ta dosya ve dizin adlarında küçük büyük harf duyarlılığı yoktur,
KLASOR_ADIveklasor_adiaynı şeydir, fark etmez. Ubuntu'da (Linux'ta) ise bunlar farklı klasörlerdir.
- Linux'ta dosya dizin hiyerarşisi hakkında daha detaylı bilgi edinmek için Linux dosya sistemi hiyerarşisi belgesini okuyabilirsiniz.
Gizli dosyaların görüntülenmesi
Windows'ta olduğu gibi Ubuntu'da da normal ayarlar ile göremediğimiz gizli dosyalar vardır. Gizli dosyaları görüntülemek için Dosyalar aracını açıp resimde (1) olarak gösterilen düğmeye tıklayın, açılan menüdeki "Gizli Dosyaları Göster" seçeneğini işaretli hale getirin. Ayrıca isterseniz klavyeden Ctrl + H tuş bileşimini kullanarak da gizli dosyaları görünür hale getirebilir ve tekrar görünmez hale getirebilirsiniz.
Örneğin kullanıcı ev dizininde normalde "Belgeler, Resimler, Müzik, Videolar..." adında bir kaç klasör görünür. Gizli dosyaları görünür hale getirdiğinizde ise bu dizin içerisinde aslında daha başka çeşitli gizli dosya ve dizinlerin bulunduğunu görebilirsiniz. Dikkat ederseniz tüm bu gizli dosya ve dizinlerin adı nokta karakteri ile başlar. Ubuntu'da (Linux'ta) tüm gizli dosya ve dizinlerin adının başında nokta karakteri bulunur, dolayısıyla adının başına nokta bıraktığınız herhangi bir dosya otomatikman gizli dosya haline gelir.
Disk yönetimi
Windows'ta yer alan disk yönetim aracının Ubuntu'daki karşılığı Diskler'dir (orijinal adıyla GNOME Disks). Ubuntu ile kurulu gelen bu araca ulaşmak için etkinliklere girip diskler kelimesini aratabilirsiniz. Bu program aracılığıyla bilgisayarınıza bağlı tüm disk bölümlerini görüntüleyebilir, disk bölümlerini silebilir, biçimlendirebilir, bağlama-ayırma işlemleri yapabilir ve ayrıca disk kalıp dosyalarını (.iso, .img) sisteme bağlayabilirsiniz. Eğer disk yönetimi konusunda daha detaylı bir araç kullanmak isterseniz uygulama mağazasından GParted uygulamasını yükleyebilirsiniz.
Disklerin başlangıçta bağlanması
Bağlanmak (İng. mount) demek, bir disk bölümünün sisteme bağlanarak kullanıma hazır hâle gelmesi demektir. Windows işletim sistemi, bilgisayardaki disk bölümlerinin tümünü açılışta bağlarken Linux dağıtımlarında ise bu durum seçimliktir, istenirse bazı disk bölümleri kullanıcı ilk erişimi sağlayana kadar bağlanmaz, buna "otomatik bağlama" adı verilir.
Ubuntu'da da durum böyledir. Ubuntu'da sistemin kurulu olduğu (ve kullanıcı ev dizininin bulunduğu) disk bölümü başlangıçta bağlanırken, bunların dışında kalan sabit disk bölümleri performans vb. nedenlerle kullanıcı erişim sağladığı anda bağlanacak şekilde ayarlı gelir, bilgisayarı çalıştırıp Ubuntu masaüstüne ulaştığınızda bu disk bölümleriniz aslında henüz sisteme bağlanmamış olur. Dosya yöneticisi üzerinden bu disk bölümlerine tıkladığınız anda o disk bölümü "otomatik" olarak sisteme bağlanır. Bu açıdan baktığımızda kullanıcıların bu konuda yapması gereken herhangi bir işlem yoktur.
Bununla birlikte eğer belgelerinizi Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümü dışında ayrı bir disk bölümünde bulunduruyorsanız (örneğin aynı bilgisayarda Windows ve Ubuntu kullanan kullanıcıların yaygın olarak tercih ettiği gibi NTFS biçimli ayrı bir belge alanı kullanıyorsanız) bu durumda daha rahat ve sorunsuz bir kullanım için belgelerin bulunduğu o disk bölümünü bilgisayar başlangıcında bağlanacak şekilde ayarlamanızı tavsiye ederiz. Aksi halde, oluşturduğunuz çeşitli dosya ya da dizin kısayollarının çalışmaması gibi küçük çaplı sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Gerekli ayarlamayı bir kaç tıkla kolayca gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bakınız: Diskleri başlangıçta bağlamak
Disk birleştirme
Windows'ta geleneksel tipteki sabit disklerde (içinde yuvarlak disk plakları olan SATA gibi) zaman içinde dosyaların parçalanmasına bağlı olarak meydana gelen performans kaybını gidermek için bir disk birleştirme aracı bulunur. Kullanıcılar, arada sırada bu programı çalıştırarak disk birleştirme işlemi yapar. Ubuntu'da ise herhangi bir disk birleştirme aracı bulunmaz, çünkü disk birleştirmeye Windows'taki gibi ihtiyaç duyulmaz. Ubuntu ve diğer pek çok Linux dağıtımı Ext dosya sistemini kullanmaktadır. Ext biçimli bölümlerdeki dosyalar Windows'ta kullanılan NTFS ya da FAT gibi dosya sistemlerinde farklı bir dağılımla kaydedildiğinden parçalanma daha kayıt sırasında önlenmiş veya en aza indirilmiştir.
Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak
Windows'da, çalışmakta olan programların listelenmesi, istenilen bir programın sonlandırılması gibi amaçlar için kullanılan "Görev Yöneticisi" aracının Ubuntu'daki karşılığı Sistem Gözlemcisi'dir. Arama çubuğunu kullanarak Sistem Gözlemcisi'ne ulaşabilirsiniz. Cevap vermeyen bir programı Sistem Gözlemcisi arayüzünü açarak sonlandırabileceğiniz gibi isterseniz ilgili komuta önceden bir kısayol tanımlayarak, istediğiniz pencereye sadece tıklayarak da sonlandırabilirsiniz.
Komut satırı kullanımı
Ubuntu, masaüstü kullanıcılarına yönelik bir Linux dağıtımıdır. Ubuntu'da günlük kullanım için komut satırı araçlarının kullanılmasına genel olarak gerek yoktur. Ancak bazı durumlarda komut satırı kullanmaya zorunlu olarak ihtiyaç duyulabilir. Örneğin bir hatanın tespiti için ve çözümlenmesi için komut satırından faydalanılabilir. Linux, son derece gelişmiş bir komut sistemine sahiptir. Sistem yöneticileri ve geliştiriciler Linux'un bu güçlü yanından özellikle istifade ederler.
Ubuntu'da komut satırı kullanımı için Uçbirim adı verilen bir araç yüklü gelir. Komut satırı penceresini açmak için klavyeden Ctrl + Alt + T kısayolunu kullanabilir ya da etkinliklere girip uçbirim sözcüğünü aratabilirsiniz.
Forumlarda ya da başka kaynaklarda herhangi bir sorunun tespiti ya da çözümü için sizden genellikle sudo ile başlayan bir komutu girmeniz istenir. Komut satırı ekranında yetki almanızı sağlayan bu komutu kullandığınızda devamında kullanıcı parolanızı girmenizi bildiren bir iletiyle karşılaşırsınız. Kullanıcı parolanızı girerken, sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmayacaktır, bu normaldir. Siz parolanızı yazıp Enter tuşu ile devam etmelisiniz. (Tabi eğer klavyenizin nümerik tuş takımını kullanıyorsanız Num Lock'un açık olması gerektiğine dikkat ediniz.)