Ubuntu'da yazılım kurmak: Revizyonlar arasındaki fark

Ubuntu Türkiye Wiki sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
kDeğişiklik özeti yok
(biraz daha geliştirip düzenleyelim)
1. satır: 1. satır:
== Ubuntu'da yazılımlar nasıl kurulur ? ==
= Ubuntu'da yazılımlar nasıl kurulur ? =
[[Dosya:Ubuntu Yazılım Merkezi.png|right|thumb|300px|Ubuntu Yazılım Merkezi]]
[[Dosya:Ubuntu Yazılım Merkezi.png|right|thumb|300px|Ubuntu Yazılım Merkezi]]
[[Ubuntu]]'da bir yazılım kurmak son derece basittir yalnız diğer işletim sistemlerinden biraz farklıdır. Ubuntu'nun en büyük avantajlarından biri var olan zengin yazılım deposudur. Aklınıza gelebilecek hemen her türlü program Ubuntu'nun depolarında mevcuttur. Ubuntu'nun depolarındaki programlar, [[Ubuntu Yazılım Merkezi]] adı verilen program ekleme/kaldırma aracı vasıtasıyla kolayca indirilip kurulabilirler ya da kaldırılabilirler.
[[Ubuntu]]'da bir yazılım kurmak son derece basittir yalnız diğer işletim sistemlerinden biraz farklıdır. Ubuntu'nun en büyük avantajlarından biri var olan zengin yazılım deposudur. Aklınıza gelebilecek hemen her türlü program Ubuntu'nun depolarında mevcuttur. Ubuntu'nun depolarındaki programlar, [[Ubuntu Yazılım Merkezi]] adı verilen program ekleme/kaldırma aracı vasıtasıyla kolayca indirilip kurulabilirler ya da kaldırılabilirler.
8. satır: 8. satır:




== Windows yazılımları (.exe dosyaları) Ubuntu'ya kurulabilir mi ? ==
= Windows yazılımları (.exe dosyaları) Ubuntu'ya kurulabilir mi ? =
Windows üzerinde kullandığınız bir programın üreticisi eğer programın Linux sürümünü üretmiyor ise, bu programı Ubuntu'da normal şartlar altında kuramazsınız. Çünkü setup.exe, install.exe gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben hazırlandıkları için Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemleri için bir anlam ifade etmezler.
Windows üzerinde kullandığınız bir programın üreticisi eğer programın Linux sürümünü üretmiyor ise, bu programı Ubuntu'da normal şartlar altında kuramazsınız. Çünkü setup.exe, install.exe gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben hazırlandıkları için Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemleri için bir anlam ifade etmezler.


18. satır: 18. satır:




== Ubuntu depolarında bulunmayan ancak Ubuntu sürümü olan bir program nasıl kurulur? ==
= Linux sürümü bulunan yazılımlar için diğer kurulum yöntemleri =
Ubuntu, [[v:Linux|Linux]] tabanlı bir işletim sistemidir, bu nedenle Linux sürümü bulunan her yazılım Ubuntu'ya çeşitli yöntemlerle kurulabilir.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi Ubuntu, son derece zengin paket depolarına sahiptir. Bu nedenle bir programı kurmaya ihtiyaç duyduğunuzda başvurumanız gereken yer [[Ubuntu Yazılım Merkezi]]'dir. Ancak nadiren de olsa, Linux sürümü bulunan bazı uygulamalar çeşitli nedenlerle Ubuntu depolarda yer almayabilir. Ya da bir uygulamanın Ubuntu depolarındaki mevcut sürümü eski olabilir ve bu eski sürüm kullanıcının ihtiyacını karşılamıyor olabilir. Bu gibi durumlarla karşılaşan kullanıcılar aşağıdaki yöntemlerden biriyle söz konusu yazılımı Ubuntu'ya yükleyerek kullanabilirler. Ancak Ubuntu'nun kendi paket depolarında bulunmayan herhangi bir yazılımı kurmanız, sistemin kararlılığını, güvenliğini etkileyebileceğinden, genel olarak tavsiye edilmez.


Üreticisi tarafından Ubuntu paketi hazırlanıp yayınlandığı halde çeşitli nedenlerle  (lisans kısıtlaması, yazılımın kararsız bir yazılım olması, vb.) resmi Ubuntu paket depolarına alınmayan bazı programlarla karşılaşılabilir ([[Google Chrome]] , [[Opera]]) gibi).  
 
== Programın web sitesinden Ubuntu sürümünü indirerek yüklemek ==
 
Üreticisi tarafından Ubuntu paketi hazırlanıp yayınlandığı halde çeşitli nedenlerle  (lisans kısıtlaması, yazılımın kararlı bir düzeyde olmaması, vb.) resmi Ubuntu paket depolarına alınmayan bazı programlarla karşılaşılabilir ([[Google Chrome]] , [[Opera]] gibi).


Bu gibi yazılımların web sitesinden programın .deb uzantılı Ubuntu sürümünü bilgisayarınıza indirdikten sonra sadece çift tıklayarak kurabilirsiniz.
Bu gibi yazılımların web sitesinden programın .deb uzantılı Ubuntu sürümünü bilgisayarınıza indirdikten sonra sadece çift tıklayarak kurabilirsiniz.




== Diğer Linux dağıtımlarının .rpm, .deb gibi paketleri kurulabilir mi?  ==
== Yeni bir İnternet (PPA) deposu eklemek ==
[[v:Fedora|Fedora]], [[v:OpenSuse|OpenSuse]] gibi Linux dağıtımları tarafından kullanılan .rpm biçiminde paketlenmiş dosyalar Ubuntu'ya kurulamazlar. Ubuntu, son derece zengin çeşitlilikte paket depolarına sahiptir. Bu nedenle diğer Linux dağıtımları için paketi hazırlanmış olup Ubuntu paketi olmayan bir programla kolay kolay karşılaşmazsınız.
[[Dosya:Yazılım Kaynakları-diğer yazılımlar.png|Yazılım Kaynakları iletişim kutusu "Diğer Yazılımlar" sekmesi|thumb|350px|right]]
 
Çeşitli nedenlerle (lisans kısıtlaması, yazılımın kararlı bir düzeyde olmaması, vb.) Ubuntu depolarında yer almayıp herhangi bir gönüllü kişi ya da topluluğun İnternet deposunda bulunabilir. Ubuntu'nun resmi depoları haricindeki bu depolara [[PPA]] (Kişisel Paket Arşivi) deposu denilir. Bu durumda eğer söz konusu depodaki paketlerin Ubuntu ile düzgün çalışıp test edildiğinden eminseniz ve söz konusu yazılım kaynağına güveniyorsanız bu depo adresini, yazılım kaynaklarınıza ekleyebilirsiniz.
 
Sisteme yeni bir depo ekleme işlemi [[Uçbirim]] komut satırı üzerinden gerçekleştirilebilir. Bunun için alttaki gibi bir kod kullanılır.
 
{{bc|sudo add-apt-repository {{kırmızı|yeni_deponun_PPA_adresi}}}}


Ubuntu, köklerini [[v:Debian|Debian]] Linux dağıtımından alması nedeniyle '''.deb''' uzantılı paketleri kullanmaktadır. Yani [[Ubuntu Yazılım Merkezi]] üzerinden indirip kurduğunuz paketler .deb uzantılıdır. Ancak Ubuntu'nun kullandığı .deb uzantılı paketler ile Debian'ın kullandığı .deb paketleri farklılık gösterebilmektedir.
{{bilgi notu|Üstteki komutta olduğu gibi gibi "'''sudo'''" ile başlayan herhangi bir komuttan sonra kullanıcı kullanıcı şifrenizi girmemiz istenir. Ancak şifre girerken sanki klavye çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmaz. Bu bir güvenlik önlemidir. Siz bu durumu görmezden gelip şifrenizi girin ve enter tuşuna tıklayın...}}


Herhangi bir yazılım deposu ekledikten sonra paket depolarını güncellemeniz gereklidir, bunun için alttaki komut kullanılır.


== .bin, .sh, .run uzantılı programlar kurulabilir mi? ==
{{bc|sudo apt-get update}}
Nadiren de olsa bazı yazılım üreticileri, [[Linux]] için .bin, .sh, .run uzantılı sürümler yayınlayabilmektedir. Bu tür yazılım paketleri diğer Linux dağıtımlarında olduğu gibi Ubuntu'ya da kurulabilir ancak Ubuntu'nun kendi paket depolarında bulunmayan herhangi bir yazılımı kurmanız '''tavsiye edilmez'''. Eğer bu tür bir dosyayı yine de kurmak isterseniz bunun için öncelikle dosyaya sağ tıklayıp "''Özellikler > Erişim Hakları''" yolu izlenerek orada yer alan "''Çalıştırılabilme''" seçeneği açık hale getirmelisiniz. Dosyayı bu şekilde çalıştırılabilir hale getirdikten sonra çift tıklayarak çalıştırmayı deneyebilirsiniz eğer çalışmazsa dosyayı bir [[Uçbirim]] komut satırı penceresi içine sürükleyip bırakarak çalıştırabilirsiniz. Ayrıca bu tür program paketleri, üstte anlatıldığı gibi çalıştırılabilir hale getirildikten sonra komut satırında dosya adının başına "./" eklenerek de çalıştırılabilir. Yani;
* bin dosyası için: {{bc|./dosyanın_adı.bin}}
* sh dosyası için: {{bc|./dosyanın_adı.sh}}
* run dosyası için: {{bc|./dosyanın_adı.run}}


Kurmak istediğiniz yazılımı artık [[Ubuntu Yazılım Merkezi]]'ni kullanarak ya da uçbirimde alttaki komutu kullanarak kurabilirsiniz.


== .tar.gz uzantılı programlar kurulabilir mi? ==
{{bc|sudo apt-get install {{kırmızı|paket_adı}}}}
Linux sürümü bulunan açık kaynak kodlu yazılımların web sitelerinde, genellikle programın '''deb''', '''rpm''' paketlerinin yanısıra bir de '''targz''' uzantılı bir paketi de indirilmeye sunulur. Programın kaynak kodlarını barındıran bu arşiv paketleri; deb, rpm gibi uzantılı paketlerin aksine kurulmaya hazır bir halde olmayan ham dosyalardır.


Tar.gz gibi uzantılara sahip paketler, diğer Linux dağıtımlarında olduğu gibi Ubuntu'da da kullanılabilir, ancak Ubuntu'nun kendi paket depolarında bulunmayan herhangi bir yazılımı kurmanız, sistemin kararlılığını etkileyebileceğinden tavsiye edilmez. Tar.gz gibi uzantıya sahip bir arşiv paketinden yazılım kurma işlemine "kaynak koddan yazılım derlenmesi" de denilir. Kaynak koddan yazılım derleme (yani kurma) işlemi, [[Uçbirim]] gibi komut satırları üzerinden gerçekleştirilen ve deneyim gerektiren bir işlemdir. Kaynak koddan yazılım kurma işinin standart bir yolu bulunmamaktadır. Tar.gz uzantılı arşiv paketlerinin içinde genellikle programın nasıl kurulabileceği anlatan ''install, readme, configure'' gibi bir ada sahip dökümanlar bulunur. Bu dökümanlardaki adımlar takip edilerek programın kurulumu gerçekleştirilebilir.
Yazılım kaynaklarının yönetilmesi konusunda ayrıntılı bilgi için bakınız: [[Yazılım kaynakları]]




== Synaptic Paket Yöneticisi nedir? ==
== Kaynak koddan (.targz arşivinden) yazılım kurmak ==
[[Dosya:Ekran Görüntüsü-Synaptic Paket Yöneticisi .png|right|thumb|220px|Synaptic Paket Yöneticisi]]
Linux sürümü bulunan açık kaynak kodlu yazılımların web sitelerinde, genellikle programın '''deb''', '''rpm''' paketlerinin yanısıra bir de '''tar.gz''' uzantılı bir paketi de indirilmeye sunulur. Programın kaynak kodlarını barındıran bu arşiv paketleri; deb, rpm gibi uzantılı paketlerin aksine derlenmemiş yani kurulmaya hazır bir halde olmayan ham dosyalardır.
[[Synaptic Paket Yöneticisi]], [[Ubuntu Yazılım Merkezi]]'nin yaptığı gibi tanımlı Ubuntu paket depoları içinde arama yapıp paker kurabilen bir paket yönetim aracıdır. Synaptic Paket Yöneticisi, Ubuntu Yazılım Merkezi'ne göre daha gelişmiş ve özel kurulum seçenekleri barındırıyor olması nedeniyle bazı kullanıcılar tarafından tercih edilmektedir. Synaptic Paket Yöneticisi'ni Ubuntu Yazılım Merkezi'nde aratarak kurabilirsiniz.


Synaptic Paket Yöneticisi'nde kurmak istediğiniz herhangi bir yazılıma çift tıklayarak ya da sağ tıklama menüsü üzerinden, kurulum için işaretleyebilirsiniz. Kurmak istediğiniz paketleri bu şekilde işaretledikten sonra Üst kısımda yer alan "Uygula" düğmesine tıklayarak kurulumu başlatabilirsiniz.
Targz gibi arşiv uzantılara sahip paketler, diğer Linux dağıtımlarında olduğu gibi Ubuntu'ya da kurulması mümkündür. Tar.gz gibi uzantıya sahip bir arşiv paketinden yazılım kurma işlemine "kaynak koddan yazılım derlenmesi" de denilir. Kaynak koddan yazılım derleme (yani kurma) işlemi, [[Uçbirim]] gibi komut satırları üzerinden gerçekleştirilen ve deneyim gerektiren bir işlemdir. Kaynak koddan yazılım kurma işlemi genellikle bir kaç komut yardımıyla gerçekleştirilir ancak bunun standart bir yolu bulunmamaktadır. Tar.gz uzantılı arşiv paketlerinin içinde genellikle programın nasıl kurulabileceği anlatan ''install, readme, configure'' gibi bir ada sahip dökümanlar bulunur. Bu dökümanlardaki adımlar takip edilerek programın kurulumu gerçekleştirilebilir. Ayrıntılı bilgi için bakınız:
* [[Kaynak koddan yazılım kurmak]]
* [[Checkinstall yardımıyla yazılım kurmak]]




== Yazılım kaynakları (depolar) ==
== .bin, .sh, .run uzantılı paktlerin kurulumu ==
=== Yeni bir depo eklemek ===
Nadiren de olsa bazı yazılım üreticileri, [[Linux]] için .bin, .sh, .run uzantılı sürümler yayınlayabilmektedir. Bu tür yazılım paketleri diğer Linux dağıtımlarında olduğu gibi Ubuntu'ya da kurulabilir. Bunun için öncelikle dosyaya sağ tıklayıp "''Özellikler > Erişim Hakları''" yolu izlenerek orada yer alan "''Çalıştırılabilme''" seçeneği açık hale getirmelisiniz. Dosyayı bu şekilde çalıştırılabilir hale getirdikten sonra çift tıklayarak çalıştırmayı deneyebilirsiniz eğer çalışmazsa dosyayı bir [[Uçbirim]] komut satırı penceresi içine sürükleyip bırakarak çalıştırabilirsiniz. Ayrıca bu tür program paketleri, üstte anlatıldığı gibi çalıştırılabilir hale getirildikten sonra komut satırında dosya adının başına "./" eklenerek de çalıştırılabilir. Yani;
[[Dosya:Yazılım Kaynakları.png|right|thumb|350px|Yazılım Kaynakları iletişim kutusu]]
* bin dosyası için: {{bc|./dosyanın_adı.bin}}
Nadiren de olsa bazen aradığınız bir yazılım, Ubuntu depolarında yer almayıp herhangi bir topluluk deposu gibi bir İnternet deposunda bulunabilir. Bu durumda eğer söz konusu depodaki yazılımların Ubuntu ile çalışıp test edildiğinden eminseniz ve söz konusu yazılım kaynağına güveniyorsanız bu depo adresini, yazılım kaynaklarınıza ekleyebilirsiniz.
* sh dosyası için: {{bc|./dosyanın_adı.sh}}
* run dosyası için: {{bc|./dosyanın_adı.run}}


Sisteme yeni bir depo eklemek için Ubuntu Yazılım Merkezi'ni açın, "Düzenle" menüsü içinde yer alan  '''Yazılım Kaynakları''' seçeneğine tıklayın. Yazılım Kaynakları iletişim kutusunda "Diğer Yazılımlar > Ekle" yolunu izleyerek söz konusu yazılım kaynağının(yani deponun) adresi girin...


Yeni bir depo ekleme işlemi [[Uçbirim]] komut satırı üzerinden de gerçekleştirilebilir. Bunun için alttaki gibi bir kod kullanılmaktadır.
= Diğer Linux dağıtımlarının .rpm, .deb gibi paketleri kurulabilir mi?  =
{{uçbirim|sudo add-apt-repository ''yeni_deponun_PPA_adresi''}}
[[v:Fedora|Fedora]], [[v:OpenSuse|OpenSuse]] gibi Linux dağıtımları tarafından kullanılan '''.rpm''' biçiminde paketlenmiş dosyalar Ubuntu'ya kurulamazlar. Ubuntu, son derece zengin çeşitlilikte paket depolarına sahiptir. Bu nedenle diğer Linux dağıtımları için paketi hazırlanmış olup Ubuntu paketi olmayan bir programla kolay kolay karşılaşmazsınız.


Yukarıda da belirttiğimiz gibi sudo ile başlayan bu komuttan sonra kullanıcı şifremizi girmemiz istenecektir. Ancak şifre girerken sanki klavye çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmayacaktır. Siz bu durumu görmezden gelip şifrenizi girin ve enter tuşuna tıklayın...
Ubuntu, köklerini [[v:Debian|Debian]] Linux dağıtımından alması nedeniyle '''.deb''' uzantılı paketleri kullanmaktadır. Yani [[Ubuntu Yazılım Merkezi]] üzerinden indirip kurduğunuz paketler .deb uzantılıdır. Ancak Ubuntu'nun kullandığı .deb uzantılı paketler ile Debian'ın kullandığı .deb paketleri farklılık gösterebilir.


=== Diğer depo seçenekleri ===
Yukarıda bahsettiğimiz "Yazılım Kaynakları" iletişim kutusu kullanılarak; yeni bir depo eklemenin yanı sıra depo ayarları ve güncelleştirmeler ile ilgili pek çok seçeneğe ulaşılabilir. Bunlardan bir kaçı:


* Bu pencere kullanarak resmi Ubuntu depoları (Main, Universe, Restricted, Multiverse) içinden istenilen depolar açılıp kapatılabilir.
== Synaptic Paket Yöneticisi nedir? ==
* Özel bir durumda gerekmesi halinde Ubuntu DVD'si yazılım kaynağı olarak sisteme eklenebilir.
[[Dosya:Ekran Görüntüsü-Synaptic Paket Yöneticisi .png|right|thumb|220px|Synaptic Paket Yöneticisi]]
* İçinde Ubuntu'da kullanılabilecek çeşitli yazılımları barındıran (yani deb paketleri bulunan) herhangi bir DVD ya da CD, yazılım kaynağı olarak sisteme eklenebilir.
[[Synaptic Paket Yöneticisi]], [[Ubuntu Yazılım Merkezi]]'nin yaptığı gibi tanımlı Ubuntu paket depoları içinde arama yapıp paker kurabilen bir paket yönetim aracıdır. Synaptic Paket Yöneticisi, Ubuntu Yazılım Merkezi'ne göre daha gelişmiş ve özel kurulum seçenekleri barındırıyor olması nedeniyle bazı kullanıcılar tarafından tercih edilmektedir. Synaptic Paket Yöneticisi'ni Ubuntu Yazılım Merkezi'nde aratarak kurabilirsiniz.
* Güncellemelerin yapılandırılması ve otomatik güncelleme seçeneklerinin değiştirilmesi gibi seçeneklere ulaşılabilir...


Depo ayarları ve güncellemeler ile ilgili tüm bu seçenekler ve daha fazlası için '''[[Yazılım kaynakları]]''' belgesini okuyabilirsiniz.
Synaptic Paket Yöneticisi'nde kurmak istediğiniz herhangi bir yazılıma çift tıklayarak ya da sağ tıklama menüsü üzerinden, kurulum için işaretleyebilirsiniz. Kurmak istediğiniz paketleri bu şekilde işaretledikten sonra Üst kısımda yer alan "Uygula" düğmesine tıklayarak kurulumu başlatabilirsiniz.




77. satır: 83. satır:
Yazılım ekleme, çıkarma, siteme yeni depo eklenmesi, yazılımların güncellenmesi gibi işlemler Ubuntu Yazılım Merkezi ya da Synaptic Paket Yöneticisi üzerinden gerçekleştirilebileceği gibi [[Uçbirim]] gibi komut satırı pencereleri üzerinden komutlar yardımıyla da gerçekleştirilebilir.
Yazılım ekleme, çıkarma, siteme yeni depo eklenmesi, yazılımların güncellenmesi gibi işlemler Ubuntu Yazılım Merkezi ya da Synaptic Paket Yöneticisi üzerinden gerçekleştirilebileceği gibi [[Uçbirim]] gibi komut satırı pencereleri üzerinden komutlar yardımıyla da gerçekleştirilebilir.


Komut satırında kullanılabilecek [[aptitude]] ve [[apt-get]] araçları vardır. Örneğin bir yazılım kurma işlemi için aşağıdaki komutlarda gösterildiği gibi "apt-get" parametresi kullanılabileceği gibi "aptitude" parametresi de kullanılabilir.
Komut satırında kullanılabilecek [[apt-get]] ve [[aptitude]] araçları vardır. Örneğin bir yazılım kurma işlemi için aşağıdaki komutlarda gösterildiği gibi "apt-get" parametresi kullanılabileceği gibi "aptitude" parametresi de kullanılabilir.


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
85. satır: 91. satır:
|-
|-
| Paket kurulumu:
| Paket kurulumu:
| {{komut|sudo apt-get install paketadı}}
| {{komut|sudo apt-get install ''paketadı''}}
|-
|-
| Kurulu olan bir paketi kaldırmak:
| Kurulu olan bir paketi kaldırmak:
| {{komut|sudo apt-get remove paketadı}}
| {{komut|sudo apt-get remove ''paketadı''}}
|-
|-
| Kurulu tüm programları güncellemek:
| Kurulu tüm programları güncellemek:
94. satır: 100. satır:
|-
|-
| Tüm sistemi yükseltmek:
| Tüm sistemi yükseltmek:
| {{komut|sudo aptitude update paketadı}}
| {{komut|sudo aptitude update ''paketadı''}}
|-
|-
| Yeni depo eklemek:
| Yeni depo eklemek:
| {{komut|sudo add-apt-repository ''yeni_deponun_PPA_adresi''}}
| {{komut|sudo add-apt-repository ''yeni_deponun_[[PPA]]_adresi''}}
|-
|-
| Paket arşivini güncellemek:
| Paket arşivini güncellemek:

23.30, 13 Şubat 2015 tarihindeki hâli

Ubuntu'da yazılımlar nasıl kurulur ?

Ubuntu Yazılım Merkezi

Ubuntu'da bir yazılım kurmak son derece basittir yalnız diğer işletim sistemlerinden biraz farklıdır. Ubuntu'nun en büyük avantajlarından biri var olan zengin yazılım deposudur. Aklınıza gelebilecek hemen her türlü program Ubuntu'nun depolarında mevcuttur. Ubuntu'nun depolarındaki programlar, Ubuntu Yazılım Merkezi adı verilen program ekleme/kaldırma aracı vasıtasıyla kolayca indirilip kurulabilirler ya da kaldırılabilirler.

Ubuntu Yazılım Merkezi'ni açmak için Başlat çubuğundaki simgesine tıklayabilirsiniz ya da seçke menüsündeki arama kutucuğunu kullanabilirsiniz.

Ubuntu Yazılım Merkezi, Ubuntu'nun paket (yazılım) depolarına bağlanarak istenilen yazılımın sadece bir tıkla İnternet'ten indirilerek otomatik olarak kurulmasını sağlar. Ubuntu Yazılım Merkezi arayüzünde ister kategoriler arasında gezinerek isterseniz arama kutucuğunu kullanarak kurmak istediğiniz herhangi bir yazılımı seçin ve "Yükle" tuşuna tıklayın, hepsi bu kadar!


Windows yazılımları (.exe dosyaları) Ubuntu'ya kurulabilir mi ?

Windows üzerinde kullandığınız bir programın üreticisi eğer programın Linux sürümünü üretmiyor ise, bu programı Ubuntu'da normal şartlar altında kuramazsınız. Çünkü setup.exe, install.exe gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben hazırlandıkları için Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemleri için bir anlam ifade etmezler.

Diğer yandan, Linux sürümü bulunmayan programların Wine gibi öykünüm yazılımları (İng. emulator) vasıtasıyla Ubuntu altında çalıştırılabilmeleri mümkün olabilmektedir. Ancak öykünüm yazılımları her yazılımı çalıştıramazlar, çalışan yazılımların da tüm özelliklerinin kullanılmasını veya tam performans elde edilmesini garanti edemezler.

Bu noktada hatırlatılması önemli bir nokta: Ubuntu'nun belirli bir alternatif sunduğu durumlarda, Wine ile Windows ortamına ait programları çalıştırmaya çalışmak verimli bir yöntem olmaz. Örneklemek gerekirse, CD/DVD yazdırmak için K3b, Brasero gibi programlar varken, Nero programını Wine ile çalıştırmak tercih edilmemelidir. Her program belirli bir platformda daha başarılı sonuçlar vermeye yönelik özel ayarlar ve avantajlarla gelir. Kısacası Windows yazılımlarını Ubuntu üzerinde çalıştırmayı denemek yerine Linux dünyasında yer alan kaliteli muadil özgür yazılımların araştırılıp kullanılması daima en sağlıklı çözümdür.

Eğer Windows'ta kullandığınız ve hiçbir şekilde vazgeçemeyeceğiniz bir program varsa şansınızı Wine aracılığıyla çalıştırmayı deneyebilirsiniz. Eğer ihtiyaç duyduğunuz program mesleki - teknik bir program ise Wine'yi kullanmak da sizin için riskli olabilir, bu durumda aynı bilgisayara Windows ve Ubuntu kurma yoluna gidebilirsiniz.


Linux sürümü bulunan yazılımlar için diğer kurulum yöntemleri

Ubuntu, Linux tabanlı bir işletim sistemidir, bu nedenle Linux sürümü bulunan her yazılım Ubuntu'ya çeşitli yöntemlerle kurulabilir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi Ubuntu, son derece zengin paket depolarına sahiptir. Bu nedenle bir programı kurmaya ihtiyaç duyduğunuzda başvurumanız gereken yer Ubuntu Yazılım Merkezi'dir. Ancak nadiren de olsa, Linux sürümü bulunan bazı uygulamalar çeşitli nedenlerle Ubuntu depolarda yer almayabilir. Ya da bir uygulamanın Ubuntu depolarındaki mevcut sürümü eski olabilir ve bu eski sürüm kullanıcının ihtiyacını karşılamıyor olabilir. Bu gibi durumlarla karşılaşan kullanıcılar aşağıdaki yöntemlerden biriyle söz konusu yazılımı Ubuntu'ya yükleyerek kullanabilirler. Ancak Ubuntu'nun kendi paket depolarında bulunmayan herhangi bir yazılımı kurmanız, sistemin kararlılığını, güvenliğini etkileyebileceğinden, genel olarak tavsiye edilmez.


Programın web sitesinden Ubuntu sürümünü indirerek yüklemek

Üreticisi tarafından Ubuntu paketi hazırlanıp yayınlandığı halde çeşitli nedenlerle (lisans kısıtlaması, yazılımın kararlı bir düzeyde olmaması, vb.) resmi Ubuntu paket depolarına alınmayan bazı programlarla karşılaşılabilir (Google Chrome , Opera gibi).

Bu gibi yazılımların web sitesinden programın .deb uzantılı Ubuntu sürümünü bilgisayarınıza indirdikten sonra sadece çift tıklayarak kurabilirsiniz.


Yeni bir İnternet (PPA) deposu eklemek

Yazılım Kaynakları iletişim kutusu "Diğer Yazılımlar" sekmesi

Çeşitli nedenlerle (lisans kısıtlaması, yazılımın kararlı bir düzeyde olmaması, vb.) Ubuntu depolarında yer almayıp herhangi bir gönüllü kişi ya da topluluğun İnternet deposunda bulunabilir. Ubuntu'nun resmi depoları haricindeki bu depolara PPA (Kişisel Paket Arşivi) deposu denilir. Bu durumda eğer söz konusu depodaki paketlerin Ubuntu ile düzgün çalışıp test edildiğinden eminseniz ve söz konusu yazılım kaynağına güveniyorsanız bu depo adresini, yazılım kaynaklarınıza ekleyebilirsiniz.

Sisteme yeni bir depo ekleme işlemi Uçbirim komut satırı üzerinden gerçekleştirilebilir. Bunun için alttaki gibi bir kod kullanılır.

sudo add-apt-repository yeni_deponun_PPA_adresi

Şablon:Bilgi notu

Herhangi bir yazılım deposu ekledikten sonra paket depolarını güncellemeniz gereklidir, bunun için alttaki komut kullanılır.

sudo apt-get update

Kurmak istediğiniz yazılımı artık Ubuntu Yazılım Merkezi'ni kullanarak ya da uçbirimde alttaki komutu kullanarak kurabilirsiniz.

sudo apt-get install paket_adı

Yazılım kaynaklarının yönetilmesi konusunda ayrıntılı bilgi için bakınız: Yazılım kaynakları


Kaynak koddan (.targz arşivinden) yazılım kurmak

Linux sürümü bulunan açık kaynak kodlu yazılımların web sitelerinde, genellikle programın deb, rpm paketlerinin yanısıra bir de tar.gz uzantılı bir paketi de indirilmeye sunulur. Programın kaynak kodlarını barındıran bu arşiv paketleri; deb, rpm gibi uzantılı paketlerin aksine derlenmemiş yani kurulmaya hazır bir halde olmayan ham dosyalardır.

Targz gibi arşiv uzantılara sahip paketler, diğer Linux dağıtımlarında olduğu gibi Ubuntu'ya da kurulması mümkündür. Tar.gz gibi uzantıya sahip bir arşiv paketinden yazılım kurma işlemine "kaynak koddan yazılım derlenmesi" de denilir. Kaynak koddan yazılım derleme (yani kurma) işlemi, Uçbirim gibi komut satırları üzerinden gerçekleştirilen ve deneyim gerektiren bir işlemdir. Kaynak koddan yazılım kurma işlemi genellikle bir kaç komut yardımıyla gerçekleştirilir ancak bunun standart bir yolu bulunmamaktadır. Tar.gz uzantılı arşiv paketlerinin içinde genellikle programın nasıl kurulabileceği anlatan install, readme, configure gibi bir ada sahip dökümanlar bulunur. Bu dökümanlardaki adımlar takip edilerek programın kurulumu gerçekleştirilebilir. Ayrıntılı bilgi için bakınız:


.bin, .sh, .run uzantılı paktlerin kurulumu

Nadiren de olsa bazı yazılım üreticileri, Linux için .bin, .sh, .run uzantılı sürümler yayınlayabilmektedir. Bu tür yazılım paketleri diğer Linux dağıtımlarında olduğu gibi Ubuntu'ya da kurulabilir. Bunun için öncelikle dosyaya sağ tıklayıp "Özellikler > Erişim Hakları" yolu izlenerek orada yer alan "Çalıştırılabilme" seçeneği açık hale getirmelisiniz. Dosyayı bu şekilde çalıştırılabilir hale getirdikten sonra çift tıklayarak çalıştırmayı deneyebilirsiniz eğer çalışmazsa dosyayı bir Uçbirim komut satırı penceresi içine sürükleyip bırakarak çalıştırabilirsiniz. Ayrıca bu tür program paketleri, üstte anlatıldığı gibi çalıştırılabilir hale getirildikten sonra komut satırında dosya adının başına "./" eklenerek de çalıştırılabilir. Yani;

  • bin dosyası için: ./dosyanın_adı.bin
  • sh dosyası için: ./dosyanın_adı.sh
  • run dosyası için: ./dosyanın_adı.run


Diğer Linux dağıtımlarının .rpm, .deb gibi paketleri kurulabilir mi?

Fedora, OpenSuse gibi Linux dağıtımları tarafından kullanılan .rpm biçiminde paketlenmiş dosyalar Ubuntu'ya kurulamazlar. Ubuntu, son derece zengin çeşitlilikte paket depolarına sahiptir. Bu nedenle diğer Linux dağıtımları için paketi hazırlanmış olup Ubuntu paketi olmayan bir programla kolay kolay karşılaşmazsınız.

Ubuntu, köklerini Debian Linux dağıtımından alması nedeniyle .deb uzantılı paketleri kullanmaktadır. Yani Ubuntu Yazılım Merkezi üzerinden indirip kurduğunuz paketler .deb uzantılıdır. Ancak Ubuntu'nun kullandığı .deb uzantılı paketler ile Debian'ın kullandığı .deb paketleri farklılık gösterebilir.


Synaptic Paket Yöneticisi nedir?

Synaptic Paket Yöneticisi

Synaptic Paket Yöneticisi, Ubuntu Yazılım Merkezi'nin yaptığı gibi tanımlı Ubuntu paket depoları içinde arama yapıp paker kurabilen bir paket yönetim aracıdır. Synaptic Paket Yöneticisi, Ubuntu Yazılım Merkezi'ne göre daha gelişmiş ve özel kurulum seçenekleri barındırıyor olması nedeniyle bazı kullanıcılar tarafından tercih edilmektedir. Synaptic Paket Yöneticisi'ni Ubuntu Yazılım Merkezi'nde aratarak kurabilirsiniz.

Synaptic Paket Yöneticisi'nde kurmak istediğiniz herhangi bir yazılıma çift tıklayarak ya da sağ tıklama menüsü üzerinden, kurulum için işaretleyebilirsiniz. Kurmak istediğiniz paketleri bu şekilde işaretledikten sonra Üst kısımda yer alan "Uygula" düğmesine tıklayarak kurulumu başlatabilirsiniz.


Komut satırı üzerinden paket yönetimi

Yazılım ekleme, çıkarma, siteme yeni depo eklenmesi, yazılımların güncellenmesi gibi işlemler Ubuntu Yazılım Merkezi ya da Synaptic Paket Yöneticisi üzerinden gerçekleştirilebileceği gibi Uçbirim gibi komut satırı pencereleri üzerinden komutlar yardımıyla da gerçekleştirilebilir.

Komut satırında kullanılabilecek apt-get ve aptitude araçları vardır. Örneğin bir yazılım kurma işlemi için aşağıdaki komutlarda gösterildiği gibi "apt-get" parametresi kullanılabileceği gibi "aptitude" parametresi de kullanılabilir.

İşlem Komut
Paket kurulumu: Şablon:Komut
Kurulu olan bir paketi kaldırmak: Şablon:Komut
Kurulu tüm programları güncellemek: Şablon:Komut
Tüm sistemi yükseltmek: Şablon:Komut
Yeni depo eklemek: Şablon:Komut
Paket arşivini güncellemek: Şablon:Komut

Yukarıdaki komutlar gibi "sudo" ile başlayan herhangi bir komutu girdikten sonra kullanıcı şifrenizi girmenizi isteyen bir ileti ile karşılaşırsınız. Ancak komut satırı ekranında şifrenizi girerken sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmaz. Siz bu durumu görmezden gelip şifrenizi yazıp ardından enter tuşuna tıklamalısınız.