Windows'un yanına Ubuntu kurmak

Eğer Windows 8 yüklü gelen bir bilgisayarınız var ise Windows'u kaldırmadan yanına Ubuntu kurmak istiyorsanız Ubuntu kurulum işlemini UEFI modunda Ubuntu kurulumu yöntemi ile yapmanız gereklidir.

Bu belgede, Windows yüklü bir bilgisayarda Windows kaldırılmadan, sabit diskin bir başka bölümüne Ubuntu'nun kurulması konusu anlatılmaktadır. Bu şekilde iki işletim sistemi ayrı ayrı çalışırılarak sorunsuzca kullanılabilir.

Ön bilgiler

Ubuntu ve Windows yüklü bir bilgisayarda açılışta işletim sistemi seçme ekranı

Soru: Bilgisayarıma iki işletim sistemi kurabilir miyim? Bilgisayarıma Windows ve Ubuntu kurmam halinde işletim sistemleri arasında nasıl geçiş yapacağım? Windows'u ya da Ubuntu’yu açmak istediğimde bunu nasıl yapacağım?

Cevap: Sabit diskinizin boyutu el verdiği müddetçe iki ve hatta daha fazla sayıda işletim sistemi kurmanız mümkündür. Bilgisayarınıza Windows ve Ubuntu kurmanız halinde, bilgisayarı her açtığınızda (ya da yeniden başlattığınızda) yandaki resimde görüldüğü gibi GRUB adı verilen bir önyükleme yazılımı sizi karşılayacak ve bilgisayarı hangi işletim sistemi ile açmak istediğinizi soracaktır. Siz bu menü üzerinden istediğiniz işletim sistemini açıp kullanabilirsiniz.

Soru: Bilgisayarım iki işletim sistemini birden kaldırabilecek mi?

Cevap: Bilgisayarınıza bir ya da birden fazla sayıda işletim sisteminin kurulu olması bilgisayarın çalışma kapasitesini etkilemez. Çünkü, kurulan işletim sistemleri aynı anda çalışmayacakları (*) için Ubuntu'nun veya Windows'un tekil olarak ihtiyaç duyduğu bellek, ekran kartı, işlemci vb. gereksinimlerinden daha güçlü bir sisteme gerek yoktur. Bu yüzden bilgisayarınız tek başına Windows'u ve tek başına Ubuntu'yu kaldırabiliyorsa her iki işletim sistemini birden kurabilirsiniz demektir. Bu durumu sınırlayan tek faktör sabit diskin kapasitesidir. Örneğin 80GB boyutundaki oldukça küçük bir sabit diske bile iki işletim sistemi kurabilirsiniz. Ubuntu kurmak için gereken sistem gereksinimlerine şuradan ulaşabilirsiniz.

(*) Sanallaştırma yazılımları aracılığıyla sanal bir kurulum gerçekleştirilerek iki veya daha çok işletim sisteminin aynı anda çalıştırabilmesi de mümkündür. Bu durumda Ubuntu'un ihtiyaç duyduğu bellek miktarına ek olarak diğer işletim sistemlerinin ihtiyaç duyduğu bellek miktarı kadar ek belleğe sahip olmanız gerekir. Sanallaştırma yazılımlarıyla yapılan kurulan işletim sistemi, gerçek kurulumdaki kadar verimli yöntemi bu belgenin kapsamı dışındadır.

Soru: Bilgisayarımı Ubuntu ile açtığımda Windows disk bölümlerindeki belgelerime ulaşabilecek miyim? Ya da tersi durumda ?

Cevap: Belgelerinizi NTFS biçimli bir disk bölümünde depolamanız halinde bu disk bölümüne hem Windows üzerinden hem de Ubuntu üzerinden erişebilirsiniz yani okuyup yazabilir ve kayıt yapabilirsiniz. Çünkü Ubuntu; Windows tarafından geliştirilmiş olan NTFS, FAT32 dosya sistemlerini görebilme desteğine sahiptir. Buna karşın Windows; Ubuntu ve diğer pek çok Linux dağıtımlarında yaygın bir şekilde kullanılan ext4 biçimli dosya sistemini görebilme özelliğine sahip değildir. Bu nedenle Windows ve Ubuntu yüklü bir bilgisayarda belgelerinizi NTFS biçimli bir bölümde depolamanız yerinde olacaktır. (Not: FAT32 eski bir dosya sistemi olduğunda artık sabit disklerde kullanılmaya elverişli değildir. FAT32 günümüzde daha çok USB bellek gibi ortamlarda tercih edilmektedir.)

1. Yöntem

Kurulum sayfasında anlatıldığı gibi kendinize bir Ubuntu DVD'si ya da Ubuntu USB belleği hazırladıysanız artık Ubuntu kurulumuna geçebilirsiniz.

Ubuntu'yu bilgisayarınıza kurmak için Ubuntu'ya ayırabileceğiniz ayrı bir disk bölümünüzün olması gereklidir. Yani nasıl ki Windows işletim sistemi genellikle “Yerel Disk (C:)” isimli disk bölümü içinde yer alıyorsa Ubuntu için de bunun gibi ayrı bir disk bölümüne ihtiyaç vardır. Halihazırda Ubuntu için kullanabileceğiniz ayrı bir bölümünüz olmasa bile anlatacağımız bu 1. kurulum yönteminde, Ubuntu için disk bölümü ayırma işlemi otomatik olarak yapılacaktır. Bu yöntem, deneyimsiz kullanıcıların Windows'u kaldırmadan kolayca Ubuntu kurmasını sağlar. Bununla birlikte bu yöntemde, kullanıcı Ubuntu'yu hangi disk bölümü içine kuracağını tam olarak belirleyemediği için ve disk bölümlendirme işlemini kendisi yapamayacağı için bu yöntem bazı kullanıcılar için yetersiz gelecektir.

1. Yöntemde işlemlere başlamak için Ubuntu kurulum rehberi'nde de anlatıldığı gibi Ubuntu kurulum adımlarını gerçekleştirmeye başlayın. Alttaki resimdeki görüldüğü gibi kurulum türü belirleme ekranına geldindiğinizde en üstteki seçenek olan "Ubuntu dağıtımını Windows işletim sisteminin yanına kur" seçeneğini işaretleyerek devam edin.

Devam ettiğinizde, Ubuntu sabit diskimizdeki tüm bölümleri tarayacak ve içinde yeterli boş olan bulunan bir disk bölümünü tespit ettiğinde o disk bölümünün içindeki verilere ya da işletim sistemi dosyalarına zarara vermeden ikiye bölmek üzere alttaki gibi bize sunacaktır.

Burada ikiye bölünecek disk bölümünde parçaların hangi boyutlarda olacağını belirlemek için fare imleci ile iki bölüm arasındaki ayracı tutup sağa ya da sola doğru hareket ettirebilirsiniz.

"Şimdi Yükle" düğmesine tıklayarak Ubuntu kurulumunu gerçekleştirebilirsiniz.

2. Yöntem

Eğer Ubuntu'yu kendi belirlediğiniz disk bölümüne kurmak istiyorsanız ya da diskinizi kendi ihtiyaçlarınız doğrultusunda bölümlendirmek istyorsanız bu yöntemi kullanabilirsiniz.

Diskin elle bölümlendirilmesi

Sabit diskinizde Ubuntu için bir yer bakarken bir de belgelerimiz için ayrı bir yer (disk bölümü) ayırmamız da büyük fayda vardır. Belgelerinizi Windows'un ya da Ubuntu'nun kurulu olduğu alan dışında sadece belge depolama amaçlı bir alanda tutmanız verilerinizin güvenliği açısından da önemlidir. Böylece, herhangi bir sebepten dolayı Windows ya da Ubuntu'nun çökmesi halinde verilerinize zarar vermeden bu işletim sistemlerini yeniden yükleyebilirsiniz. Bu nedenlerden dolayı sabit diskinizi en az dört parçalı olacak şekilde yapılandırmanızı tavsiye ederiz.

• Belgelik bölümü: Bilgisayarınızda hangi işletim sistemlerini kullanırsanız kullanın, belgelerinizi (resim, müzik, belge, vb.) işletim sistemlerinin kurulu olduğu disk bölümleri dışında ayrı bir bölüm içinde kullanmanız daima yararınıza olacaktır. Bu yüzden bilgisayarınızda halihazırda belgeleriniz, Windows'un kurulu olduğu (C:) disk bölümü içerisinde ise ayrı bir bölüm açarak belgelerinizi daima orada bulundurmanızı tavsiye ederiz. Belgelerinizi bulunduracağınız bu disk bölümüne hem Windows'da çalışırken hem de Ubuntu'da çalışırken ulaşabilmeniz için bu bu disk bölümünün NTFS dosya sistemi ile biçimlendirilmiş olması gereklidir.

• Ubuntu‘yu kuracağımız bölüm: Bu bölüm minimum 5 GB boyutunda olabilir ancak Ubuntu'ya sonrada kurabileceğiniz programları oyunlar vb. göz önüne alarak en az 15 - 20 GB lık bir yer ayırmanızda fayda vardır. Bu bölüm Ubuntu kurulumu sırasında ext4 dosya sistemi ile biçimlendirilecektir, önceden biçimlendirmenizin bir gereği yoktur.

• Takas alanı (swap): Bu bölüm Ubuntu'da çalışırken bilgisayar belleğinin yetersiz kaldığı durumlarda Ubuntu'nun bu disk bölümüne başvurarak açığı kapatmasını amaçlayan bir bölümdür. Takas alanın için genellikle mevcut RAM belleğinizin 2 katı kadar büyüklükte bir alan ayrırmanız tavsiye edilir. Örneğin bilgisayarınızın belleği 1 GB ise 2 GB boyutunda bir takas alanı oluşturabilirsiniz. Takas alanı için çok daha büyük bir alan ayırmanızın performans açısından ek bir faydası olmayacaktır. Ubuntu kurulumu sırasında takas alanı olarak belirlediğiniz bölüm otomatikman "swap" dosya sistemi ile biçimlendirilecektir, önceden biçimlendirmenizin bir gereği yoktur.

Peki sabit diskimizi nasıl bu şekilde bölümlere ayıracağız?

Aslında Ubuntu'nun kurulumu esnasında, Ubuntu'nun kendi gelişmiş disk bölümlendirme özelliği kullanılarak disk bölümlendirme işlemleri gerçekleştirilebilir, ancak disk bölümlendirme gibi kritik bir işi kurulumu öncesinde tamamlayıp Ubuntu'yu daha rahat bir şekilde kurmanızı tavsiye ederiz.

Sabit diskinizi ihtiyaçlarınız doğrultusunda bölümlere ayırmak için Windows'un Vista ve sonraki sürümlerde yer alan, Windows'un kendi disk bölümlendirme aracını kullanabilirsiniz ya da GParted gibi Çalışan CD/USB destekli bir disk bölümlendirme aracını kullanabilirsiniz.

Disk bölümlendirme araçlarını kullanırken yaptığınız işlemlere son derece dikkat etmelisiniz. Aksi taktirde yanlışlıkla bilgisayarınızdaki belgelerin ve Windows'un silinmesine yol açabilirsiniz.

Windows Vista ve sonraki sürümlerde yer alan, Windows’un kendi disk yönetim aracını kullanmak için Bilgisayar simgesine sağ tıklayıp Yönet yolunu izleyerek ya da Başlat menüsündeki arama kutucuğuna bilgisayar yönetimi yazarak Bilgisayar Yönetimi penceresini açın. Pencere içinde sol taraftan Disk Yönetimi seçeneğine tıklayın.

Dosya:Bilgisayar - ters tık.png "Bilgisayar" düğmesine ters tıklama seçenekleri

Dosya:Windows-Disk Yönetimi.png Windows'un Disk Yönetimi aracından bir görüntü

Yeni bir bölüm oluşturmak için Disk Yönetimi arayüzünde mevcut disk bölümlerinden birini (“C” bölümü de dahil olmak üzere), içindeki boş alan kadar küçültmek suretiyle yeni bir disk bölümü oluşturabilirsiniz. İçinde belli bir miktar boş alan bulunduran bir disk bölümünü küçülterek ikiye ayırmak için o disk bölümüne sağ tıklayın ve açılan menüdeki "Birimi Küçült" seçeneğini kullanın. Windows'un Disk Yönetimi aracının kullanımı hakkında detaylı bilgi almak için şu sayfayı ziyaret edebilirsiniz.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi disk bölümlendirme işlemleri için GParted isimli disk bölümlendirme aracının Çalışan CD/USB sürümünü kullanabilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bakınız; GParted Çalışan CD/USB kullanımı.

GParted aracılığıyla, mevcut disk bölümlerini küçülterek yeni bölümler elde etmek yerine; GParted ile önce tüm sabit diskin silinmesi, sonra diskin parçalara ayırılması sonrasında da sırasıyla Windows ve Ubuntu'nun kurulması şeklinde bir yöntem de izlenebilir. Ancak burada önemli bir uyarıda bulunmamız gerekir:

Eğer bir dizüstü bilgisayar kullanıyorsanız muhtemelen sabit diskinizde Windows'un geri yükleme (Recovery) dosyaları için ayrılmış bir bölüm vardır. Bu yüzden dizüstü bilgisayar kullanıcıları tüm sabit diski kesinlikle silmemelidir, aksi taktirde hem Windows silinecek hem de Windows'un geri yükleme dosyaları silineceğinden yeniden kurulumu mümkün olmayacaktır.

Ubuntu’nun kurulması

Bilgisayarınızda Ubuntu için bir disk bölümü ayırdıysanız artık Ubuntu kurulumuna geçebilirsiniz (Takas alanı için de ayrı bir bölüm gereklidir. Eğer kurulum öncesinde Takas alanı için bir bölüm oluşturmadıysanız, Ubuntu kurulumu sırasında da bu işlemi kolayca gerçekleştirebilirsiniz. Bunun nasıl yapılabileceği belgenin devamında anlatılmıştır.). Ubuntu nasıl kurulacağı Ubuntu kurulum rehberinde anlatılmıştır. Biz burada sadece Kurulum Türü belirleme aşamasına değineceğiz.

Ubuntu kurulumunda disk bölümlendirme ile ilgili olarak, ilk önce alttaki görüntüyle karşılaşırsınız.

Burada "Başka bir şey" seçeneğini kullanarak devam etmelisiniz. Ardından alttaki gibi tüm disk bölümlerinizin listelendiği gelişmiş disk bölümleri tablosu karşınıza gelir.

Disk bölümleri tablosunda Windows’un C, D, ... disk bölümleri C , D harfleri ile karşınıza gelmeyecektir! Burada tüm disk bölümlerinin boyutları, dosya sistemleri hakkında bilgiler verilecektir, siz bu bilgilere bakarak hangisinin C hangisinin D olduğunu anlayabilirsiniz.

Listeden, Ubuntu kurmayı planladığınız bölüme çift tıklayınız. Karşınıza yandaki gibi bir pencere gelecektir. Burada;

"Boyut" kısmına söz konusu disk bölümünün tüm boyutunu girin. (Eğer takas alanı için önceden bir bölüm ayırmadıysanız, bu aşamada Ubuntu kurmak için düşündüğünüz bu alanı ikiye bölerek takas alanını oluşturabilirsiniz. Bu alanı ikiye bölmek için yapmanız gereken çok basit; Boyut kısmına söz konusu disk bölümünün kendi boyutundan daha düşük bir boyut girdiğinizide arta kalan kısım otomatik olarak disk bölümleri tablosunda ayrı bir disk bölümü olarak yerleşecektir.)

"Nasıl kullanılacağı" kısmında Ext4 seçeneğini işaretleyin.

"Bağlama noktası" olarak da "/" işaretini seçin (bu işaret, kök dizin anlamındadır ve Linux dosya sistemi hiyerarşisi ile ilgilidir...) ve Okey tuşuna basarak pencereyi kapatın.

Ardından disk bölümleri tablosunda Takas alanı olarak kullanmayı düşündüünüz alana çift tıklayın. Karşınıza yine yandaki gibi "Bölüm Düzenle" penceresi gelecektir. Bu sefer "Nasıl kullanılacağı" kısmında "takas alanı" seçeneğini işaretleyin ve Okey tuşuna basarak pencereyi kapatın.

Disk yapılandırmamızı tamamladık. Şimdi disk bölümler tablosunda, Ubuntu'yu kurmak istediğimiz alana bir kez tıklayıp ardından Şimdi Yükle düğmesine tıklayarak kuruluma devam edebilirsiniz. Devamında yerel saat seçimi, klvaye düzeni seçimi gibi aşamaları geçerek kurulumu tamamlayabilirsiniz.

Önemli bilgiler

• Windows ve Ubuntu yüklü bir bilgisayarda Windows'u kaldırıp yeniden kurmanız halinde bilgisayar açılışındaki işletim sistemi seçme ekranı kaybolacağından GRUB önyükleme yazılımını onarmanız gerekecektir. Çünkü Windows'un yeniden kurulması halinde, diskin MBR adı verilen özel bölümünde yer alan GRUB önyükleme yazılımı Windows tarafından otomatikman silinecektir. Dolayısıyla bilgisayarı açtığınızda karşınıza işletim sistemi seçme ekranı gelmeyecek, sanki bilgisayarınızda Ubuntu kurulu değilmiş gibi doğrudan doğruya Windows açılacaktır. Bu gibi durumlarda Grub önyükleyicisini onarmak sayfasında anlatıldığı GRUB'u onararak sorunu çözebilirsiniz.

• Elektrik kesintisi vb. bir sebeple Windows'u düzgün kapatmadığınız bir oturumdan sonra, Ubuntu'u açıp NTFS dosya biçimli disk bölümlerine erişmek istediğinizde erişimi engelleyen bir hata ile karşılaşarak bu disk bölümüne ulaşamamanız normaldir. Bu gibi durumlarda Windows'u tekrar açıp normal bir şekilde kapattığınızda sorun kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Konu hakkında ek bilgiler için bakınız Ntfs dosya sistemi hatası

• Eğer olurda bilgisayarınızdan Ubuntu'yu kaldırmak isterseniz bu durumda öncelikle GRUB önyükleme yazılımını silmelisiniz. Grub'u sildikten sonra Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümünü silebilirsiniz. Çünkü Ubuntu disk bölümünün silinmesi işlemi; bilgisayar açılışında işletim sistemi seçme menüsünü ekrana getiren yazılımı (GRUB) tamamen silmemez, sadece hasar vererek kullanılamaz hale getirir. Çünkü GRUB önyükleme yazılımının parçalarının bir bölümü diskin MBR denilen özel bir kısmındadır, bir bölümü de Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümündedir. Eğer GRUB'u bu şekilde silmeyle uğraşmak istemiyorsanız, hem GRUB'u kolayca silecek hem de Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümünü silecek OS-Uninstaller programından faydalanabilirsiniz. Bu program, Ubuntu'ya kurularak kullanılabileceği gibi "Boot-Repair-Disk" isimli Çalışan CD/USB içinde de yer aldığı için Boot-Repair-Disk Çalışan CD/USB üzerinden de kullanılabilir.