Ubuntu başlangıç kılavuzu: Revizyonlar arasındaki fark
kDeğişiklik özeti yok |
(Belge baştan sona iyileştirildi ve güncellendi. Bu arada Ubuntu 13.04 ile beraber açık pencereler arasında geçiş işlemleri bayağı kolaylaştırılmış...) |
||
| 13. satır: | 13. satır: | ||
=== Seçke === | === Seçke === | ||
Masaüstünde sol üst köşedeki Ubuntu düğmesi "seçke" olarak adlandırılmaktadır. Seçke menüsünü kullanarak | Masaüstünde sol üst köşedeki Ubuntu düğmesi "seçke" olarak adlandırılmaktadır. Seçke menüsünü kullanarak bilgisayarınızda kurulu bulunan uygulamaları aratabilir, dosya ve dizinlere ulaşabilir, fotoğraf veya müzik koleksiyonunuzda arama yapabilir ve çevirim içi videolara göz atabilirsiniz. Bir başka deyişle seçke menüsündeki çeşitli mercekler ve arama kutucuğu yardımıyla istenen doğrultuda dosya/uygulama/görüntü/video/şarkı "seçimi" yapılabilmektedir. Seçke menüsünü klavyeden "Süper" tuşuna tıklayarak da açabilirsiniz (''"Süper" tuşu, üzerinde pencere simgesi bulunan tuştur, "meta tuşu" olarak da adlandırılır''). | ||
Gelişmiş bir arama özelliğine sahip seçke menüsünü en etkin şekilde kullanmak için sık sık arama kutucuğuna başvurmanız tavsiye edilir. Örneğin bir uygulama açmak istiyorsanız uygulama adının aklınıza gelen bir kaç harfini arama kutucuğuna girip sonuçlara bakın... | Gelişmiş bir arama özelliğine sahip seçke menüsünü en etkin şekilde kullanmak için sık sık arama kutucuğuna başvurmanız tavsiye edilir. Örneğin bir uygulama açmak istiyorsanız uygulama adının aklınıza gelen bir kaç harfini arama kutucuğuna girip sonuçlara bakın... | ||
Seçke menüsündeki arama kutucuğu, komut çalıştırmak için de kullanılabilir. Bunun için seçke menüsü “Alt + F2” ile açılmalıdır. | |||
Seçke menüsünde ayrıca bilgisayarınızda son açtığınız dosya ve dizinlerin bir listesi tutulmaktadır. Eğer son kullandığınız dosya ve dizinlerin seçke menüsünde listelenmesini istemiyorsanız “Sistem Ayarları > Gizlilik” yolu üzerinden gerekli ayarlamaları yapabilirsiniz. | |||
'''Akıllı arama (HUD) özelliği''' | |||
[[Dosya:HUD-K3b.png|thumb|350px|right|K3b programında ALT tuşu ile HUD özelliği kullanılırken]] | [[Dosya:HUD-K3b.png|thumb|350px|right|K3b programında ALT tuşu ile HUD özelliği kullanılırken]] | ||
Seçke menüsündeki arama kutucuğu, geliştirilmesi devam etmekte olan '''HUD''' (Heads Up Display) adı verilen bir akıllı arama özelliğe sahiptir. HUD, bu özelliği destekleyen uygulamalarda (örneğin [[Mozilla Firefox]], [[Gimp]], [[Inkscape]], [[v:LibreOffice|LibreOffice]], [[Gedit]] gibi) uygulamanın menü ve işlevleri arasında arama yapabilmeyi sağlamaktadır. HUD, bir başka deyişle “Niyetinizi ifade ettiğiniz ve uygulamaların da bu niyete uygun karşılık verdiği bir yol.” olarak da tanımlanır. Örneğin [[v:Libre Office Writer|Libre Office Writer]] kelime işlemci yazılımını kullanırken belgeye dipnot eklemek istediğinizi ancak dipnot ekleme seçeneğinin, Writer'ın hangi menüsü içinde olduğunu hatırlamadığınızı farzedelim. Bu durumda Writer açık iken klavyeden bir kere '''ALT''' tuşuna tıklayıp hemen elinizi çekin. Bunu yaptığınızda seçke düğmesinde arama kutucuğu ortaya çıkacaktır, bu arama kutucuğuna “dipnot” yazın, karşınıza gelen seçeneklere bakın... İkinci bir örnek olarak, K3b CD/DVD yazdırma programında bir kalıp dosyasını CD'ye yazdırmak istediğinizi farzedelim. Kalıp yazdırma seçeneğinin K3b arayüzünde nerede olduğunu bulmak yerine K3b açık iken klavyeden ALT tuşuna bir kes tıklayarak elinizi hemen çekin, açılan arama kutucuğuna mesela “kalıp” yazın... | |||
HUD'un temel hedefi; Ubuntu'ya geçip, kapalı kaynak/sahipli yazılımları terk ederek Ubuntu'daki özgür yazılımları kullanmaya başlayan kullanıcıların aradıkları bir özellik, seçenek ve işlevin uygulamanın neresinde - hangi menü içerisinde olduğunu arama zahmetinden kurtarmaktır. | HUD'un temel hedefi; Ubuntu'ya geçip, kapalı kaynak/sahipli yazılımları terk ederek Ubuntu'daki özgür yazılımları kullanmaya başlayan kullanıcıların aradıkları bir özellik, seçenek ve işlevin uygulamanın neresinde - hangi menü içerisinde olduğunu arama zahmetinden kurtarmaktır. | ||
=== Başlatıcı çubuk === | === Başlatıcı çubuk === | ||
| 31. satır: | 34. satır: | ||
“Başlatıcı” adı verilen çubuk, üzerinde kullanıcıların sık kullanandığı çeşitli uygulamalara kısayol tuşları sağlamaktadır. Başlatıcı çubuk aynı zamanda simge durumuna küçültülen pencerelerin de toplandığı yerdir. Bu nedenle başlatıcıyı, Windows'taki bazı masaüstü kısayol simgeleri ile görev çubuğunun bir birleşimi olarak görebilirsiniz. | “Başlatıcı” adı verilen çubuk, üzerinde kullanıcıların sık kullanandığı çeşitli uygulamalara kısayol tuşları sağlamaktadır. Başlatıcı çubuk aynı zamanda simge durumuna küçültülen pencerelerin de toplandığı yerdir. Bu nedenle başlatıcıyı, Windows'taki bazı masaüstü kısayol simgeleri ile görev çubuğunun bir birleşimi olarak görebilirsiniz. | ||
Başlatıcıdaki simgelerden, örneğin LibreOffice Writer simgesi; hem Writer'ı başlatmak için hem de açık Writer pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılır. Writer açık iken bu simgeye tıkladığınızda artık yeni bir Writer penceresi açılmaz, bunun yerine açık olan Writer pencereleri listelenir. Peki bir Writer penceresi açıkken yeni bir Writer penceresi açmak istediğinizde bunu başlatıcı üzerinden nasıl yapabilirsiniz? Çok basit, bunun için başlatıcıdaki Writer simgesine sağ tıklayın ve menüdeki “Yeni | Başlatıcıdaki simgelerden, örneğin LibreOffice Writer simgesi; hem Writer'ı başlatmak için hem de açık Writer pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılır. Writer açık iken bu simgeye tıkladığınızda artık yeni bir Writer penceresi açılmaz, bunun yerine açık olan Writer pencereleri listelenir. Peki bir Writer penceresi açıkken yeni bir Writer penceresi açmak istediğinizde bunu başlatıcı üzerinden nasıl yapabilirsiniz? Çok basit, bunun için başlatıcıdaki Writer simgesine sağ tıklayın ve menüdeki “Yeni Belge” seçeneğine tıklayın. | ||
Başlatıcı üzerinde bulunmayan bir uygulamayı seçke menüsü üzerinden bulup çalıştırdığınızda, başlatıcı çubuğuna geçici olarak o uygulamanın simgesi eklenir, uygulama kapatıldığında bu simge de ortadan kalkar | |||
Çalışmakta olan tüm uygulamaların simgelerinin yanında bir ok işaretinin belirdiğini fark edeceksiniz. Sol taraftaki oklar, o uygulamadan bir ya da birden fazla pencerenin açılmış olduğunu gösterir. Sağda yer alan ok işareti | Çalışmakta olan tüm uygulamaların simgelerinin yanında bir ok işaretinin belirdiğini fark edeceksiniz. Sol taraftaki oklar, o uygulamadan bir ya da birden fazla pencerenin açılmış olduğunu gösterir. Sağda yer alan ok işareti sadece önplanda olan uygulamanın yanında yer alır yani hangi uygulama penceresinin önplanda olduğunu gösterir. Örneğin yandaki resimde bir adet Firefox penceresi ve birkaç tane LibreOffice Writer penceresinin açık olduğu ve hali hazırda Firefox penceresinin aktif pencere olduğu görülmektedir. | ||
Başlatıcı ayarlarını şu şekilde değiştirilerek özelleştirebilirsiniz: | Başlatıcı ayarlarını şu şekilde değiştirilerek özelleştirebilirsiniz: | ||
| 41. satır: | 44. satır: | ||
==== Başlatıcıya yeni simgeler eklemek ve çıkarmak ==== | ==== Başlatıcıya yeni simgeler eklemek ve çıkarmak ==== | ||
[[Dosya:Başlatıcıya sabitleme.png|thumb|180px|right|Başlatıcıya yeni simge eklemek]] | [[Dosya:Başlatıcıya sabitleme.png|thumb|180px|right|Başlatıcıya yeni simge eklemek]] | ||
Başlatıcıda hazır gelen simgeler içinde sık kullanmadığınız | Başlatıcıda hazır gelen simgeler içinde sık kullanmadığınız bir uygulama varsa o uygulamanın simgesine sağ tıklayıp menüde yer alan "Başlatıcıdan ayır" seçeneğine tıklayarak kaldırabilirsiniz. Başlatıcıya yeni bir simge eklemek için ise iki ayrı yolu kullanabilirsiniz: | ||
<u>1. yol:</u> Başlatıcıya eklemek istediğiniz uygulamayı seçke menüsünde bulup çalıştırın. Uygulamayı çalıştırdığınızda başlatıcıya geçici olarak programın simgesi yerleşecektir, bu simgeye sağ tıklayıp "Başlatıcıya Sabitle" seçeneğini kullanarak sabitleyebilirsiniz. | |||
<u>2. yol:</u> Seçke menüsü içinde, uygulamanın simgesini bulun. Ardından bu simgeyi fare ile tutup başlatıcıya doğru sürükle - bırak yaparak ekleyebilirsiniz. | |||
==== Simgelerin sıralamasını değiştirmek ==== | ==== Simgelerin sıralamasını değiştirmek ==== | ||
Başlatıcıdaki bir simgenin yerini değiştirerek yukarıya veya aşağıya taşımak isterseniz bu işlemi iki farklı gerçekleştirebilirsiniz. | Başlatıcıdaki bir simgenin yerini değiştirerek yukarıya veya aşağıya taşımak isterseniz bu işlemi iki farklı gerçekleştirebilirsiniz. | ||
<u>1. yol:</u> Yerini değiştirmek istediğiniz bir simgeye fare ile tıklayıp sağa doğru haraket ettirin, artık bu simgeyi başlatıcı çubuk üzerinde istediğiniz yere sürükleyip bırakabilirsiniz. | |||
<u>2. yol:</u> Yerini değiştirmek istediğiniz bir simgeye fare ile tıklayıp elinizi hareket ettirmeden bir saniye kadar bekleyin. Bunu yaptığınızda simgenin bulunduğu yerden ayrıldığını göreceksiniz. Artık bu simgeyi başlatıcı çubuk üzerinde istediğiniz yere sürükleyip bırakabilirsiniz. | |||
Özel olarak başlatıcının alt bölümünde yer alan Çöp Kutusu | Özel olarak başlatıcının alt bölümünde yer alan Çöp Kutusu simgesinin yerinin sabit olduğunu da belirtelim. | ||
==== Simge boyutunu değiştirmek ==== | ==== Simge boyutunu değiştirmek ==== | ||
Başlatıcı çubuk üzerindeki simgelerin boyutunu değiştirmek isterseniz bunun için masaüstüne sağ tıklayıp ''"Masaüstü Arkaplanını Değiştir"'' seçeneğine tıklayın. Açılan pencerenin alt tarafında "''Başlatıcı simge boyutu''" seçeneğini göreceksiniz. Buradan, simge boyutlarını istediğiniz gibi değiştrebilirsiniz. | |||
=== Evrensel menü === | === Evrensel menü === | ||
Ubuntu masaüstünde en üstteki yatay çubuk "evrensel menü" olarak adlandırılmaktadır. Evrensel menü ile uyumlu uygulamalarda, uygulamanın ''Dosya, Düzen, Görünüm...'' gibi menüleri uygulama arayüzünden bağımsız olarak evrensel menü üzerinde görüntülenir. | Ubuntu masaüstünde en üstteki yatay çubuk "evrensel menü" olarak adlandırılmaktadır. Evrensel menü ile uyumlu uygulamalarda, uygulamanın ''Dosya, Düzen, Görünüm...'' gibi menüleri uygulama arayüzünden bağımsız olarak evrensel menü üzerinde görüntülenir. | ||
Örneğin bir | Örneğin bir LibreOffice penceresi açtığınızda pencere üzerinde ''Dosya, Düzen, Görünüm'' gibi seçenekleri göremezsiniz, bu şeçeneklere ulaşmak için imleci evrensel menü üzerine götürmeniz yeterlidir. | ||
[[Dosya:evrensel menü 01.png|thumb|450px|none|Bir Firefox penceresi açıkken evrensel menü]] | [[Dosya:evrensel menü 01.png|thumb|450px|none|Bir Firefox penceresi açıkken evrensel menü]] | ||
== Pencere yönetimi == | == Pencere yönetimi == | ||
=== | === Bir pencereyi simge durumuna küçültmek === | ||
[[Dosya:Kapat-minimize-maksimize.png|right|thumb|277px|Kapatma, | [[Dosya:Kapat-minimize-maksimize.png|right|thumb|277px|Kapatma, simge durumuna küçültme ve ekranı kaplama düğmeleri]] | ||
Açık bir pencerenin kapatılması, | Açık bir pencerenin kapatılması, simge durumuna küçültmesi ve ekranı kaplamasını sağlayan düğmeler, Microsoft Windows'daki gibi pencerelerin sağ üst köşesinde değil sol üst köşesinde yer alırlar. | ||
Bu düğmelerin solda bulunması, simge durumuna küçültülen pencerelerin depolandığı ve geri yüklendiği yer olan Başlatıcı çubuğa ulaşmayı kolaylaştırmaktadır. Simge durumuna küçültülen pencerelerin geri yüklenmesi ve açık uygulamalar arasında geçiş yapma konusu hakkında geniş bilgi için alttaki başlığa bakınız. | |||
=== | === Simge durumuna küçültülen pencereleri geri yüklemek === | ||
Başlatıcı çubuk üzerinde yer alan her bir uygulama simgesi; hem o uygulamayı çalıştırmak için hem de o uygulamanın açık pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılmaktadır. Ubuntu'da simge durumuna küçültülmüş pencerelere ulaşmak ve açık diğer tüm uygulamalar arasında geçiş yapmak için pek çok pratik yol bulunmaktadır. Şimdi bu yöntemleri inceleyelim: | |||
'''1. yol:''' Bir uygulamanın açık pencereleri arasında geçiş yapmak için fare imlecini, başlatıcı çubuktaki uygulama simgesinin üzerine götürüp onun üzerinde fare tekerlerleğini döndürerek geçiş yapabilirsiniz. | |||
'''2. yol:''' Açık uygulama simgesine bir kez (eğer o sırada bir başka uygulamanın penceresi aktif pencere ise iki kez) tıklayın. Bunu yaptığınızda o uygulamaya ait tüm açık pencereler önizleme şeklinde karşınıza gelecektir. Buradan istediğiniz pencereye tıklayarak açabilirsiniz. | |||
'''3. yol:''' Başlatıcı çubuktaki uygulama simgesine ters tıklayın. Açılan menüdeki seçenekler içinde, o uygulamanın açık pencerelerinin de listelendiğini göreceksiniz. Bu listeden, istediğiniz bir pencerenin adına tıklayarak açabilirsiniz. | |||
''' | '''4. yol:''' Bir uygulama üzerinde çalışırken klavyeden (Alt + “) tuş bileşimini kullanarak o uygulamanın pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. | ||
''' | '''5. yol:''' Sadece bir uygulamanın açık pencereleri arasında değil açık olan tüm uygulamaların arasında geçiş yapmak için ise (Alt + Sekme) tuş bileşimini kullanabilirsiniz. | ||
{| | {| | ||
| [[Dosya: | | [[Dosya:Başlatıcıya ters tıklama.png|thumb|190px| Başlatıcıdaki bir uygulama simgesine ters tıklama menüsü]] | ||
| [[Dosya:Alt - sekme geçişleri | | [[Dosya:Alt - sekme geçişleri 01.png|thumb|377px| (Alt + Sekme) ile açık pencereler arasında geçiş]] | ||
|} | |} | ||
=== Pencerelerin | === Pencerelerin taşınması === | ||
Herhangi bir pencereyi üst tarafındaki başlık çubuğunda boş bir yere tıklayıp tutarak masaüstünde herhangi bir yere doğru sürükleyip bırakabilirsiniz. Ayrca bu işlem için başlık çubuğunda bir yere tıklamak yerine klavyeden Alt tuşuna basılı haldeyken pencerenin içinde herhangi bir yerden tutup taşımanız da mümkündür. | |||
=== Pencerelerin boyutunu değiştirmek ve döşemek === | |||
Bir pencereyi büyütmek ya da küçültmek için pencerenin herhangi bir köşesinden tutup istediğiniz yöne doğru sürükleyebilirsiniz. Eğer pencerenin köşe noktalarıyla uğraşmak istemiyorsanız sizin için daha pratik bir yöntem daha var: Klavyeden Alt tuşuna basılı tutarak farenin orta tekerleği ile pencere üzerinde herhangi bir yere tıklayın. Bunu yaparak pencereyi, içinden herhangi bir yerinde tutarak istediğiniz gibi boyutlandırabilirsiniz. | |||
Bazen masaüstünün yarısını bir pencerenin, diğer yarısını da başka bir pencerenin kaplamasını isteyebilirsiniz. Mesela iki belgeyi aynı anda görüp karşılaştırabilmek için böyle bir pencere yerleşimine ihtyaç duyabilirsiniz. Bu durumlarda bu iki pencereyi teker teker boyutlandırıp ekranın yarısını kaplayacak hale getirmek sorunda değilsiniz. Bu gibi durumlarda pencerelerden birini başlık çubuğundan tutup ekranın en sağına doğru sürükleyebildiğiniz kadar sürükleyip bırakın, bunu yaptığınızda pencere otomatikman ekranın sağ yarısını kaplayacaktır. Diğer pencereyi de benzer şekilde sol tarafa doğru sürükleyerek ekranın sol tarafını kaplamasını sağlayabilirsiniz. | |||
=== Klavye kısayolları === | === Klavye kısayolları === | ||
| 106. satır: | 110. satır: | ||
: (Süper + 1) yaparak dosya yöneticisini açabilirsiniz | : (Süper + 1) yaparak dosya yöneticisini açabilirsiniz | ||
: (Süper + 2) yaparak Mozilla Firefox'u açabilirsiniz | : (Süper + 2) yaparak Mozilla Firefox'u açabilirsiniz | ||
: (Süper + 3) yaparak LibreOffice Writer'ı açabilirsiniz ... | : (Süper + 3) yaparak LibreOffice Writer'ı açabilirsiniz | ||
: (Süper + 4) yaparak dördüncü sıradaki uygulamayı çalıştrabilirsiniz... | |||
Ayrıca tüm pencereleri aynı anda simge durumuna küçülterek masaüstünü görüntülemek için (Ctrl+Süper+D) tuş bileşimini kullanabilirsiniz | Ayrıca tüm pencereleri aynı anda simge durumuna küçülterek masaüstünü görüntülemek için (Ctrl+Süper+D) tuş bileşimini kullanabilirsiniz | ||
| 113. satır: | 118. satır: | ||
Ubuntu'da, klasörler arasında gezinmek için [[Nautilus]] adında bir dosya yönticisi kullanılmaktadır. | Ubuntu'da, klasörler arasında gezinmek için [[Nautilus]] adında bir dosya yönticisi kullanılmaktadır. | ||
Dosya yöneticisini açmak için başlatıcıdaki | Dosya yöneticisini açmak için başlatıcıdaki dosya yöneticisi simgesine tıklamanız yeterlidir. Ayrıca bu simgeye Resim 1'deki gibi ters tıklayarak (yani sağ tıklayarak) Resimler, Müzikler, Belgeler gibi sık kullanılan bazı dizinlere kısa yoldan ulaşabilirsiniz. | ||
Ubuntu masaüstünü ilk açtığınızda Windows'taki gibi bir “Bilgisayarım” simgesinin bulunmadığını fark edeceksiniz. Ubuntu'da, bilgisayarınızdaki mevcut sabit disk bölümlerine, USB bellek, CD/DVD gibi bilgisayarınıza bağlı tüm depolama ortamlarına, Resim 2'de göründüğü gibi Nautilus dosya yönetisi arayüzünde sol | Ubuntu masaüstünü ilk açtığınızda Windows'taki gibi bir “Bilgisayarım” simgesinin bulunmadığını fark edeceksiniz. Ubuntu'da, bilgisayarınızdaki mevcut sabit disk bölümlerine, USB bellek, CD/DVD gibi bilgisayarınıza bağlı tüm depolama ortamlarına, Resim 2'de göründüğü gibi Nautilus dosya yönetisi arayüzünde sol taraftaki "Aygıtlar" bölümünden kolayca ulaşabilirsiniz ve sistemden kaldırabilirsiniz. | ||
{| | {| | ||
| [[Dosya:Başlatıcı - klasör.png|thumb|200px|'''Resim 1:''' | | [[Dosya:Başlatıcı - klasör.png|thumb|200px|'''Resim 1:''' Dosya yöneticisi simgesine ters tıklama menüsü]] | ||
| [[Dosya:Nautilus - depolama ortamları.png|thumb| | | [[Dosya:Nautilus - depolama ortamları.png|thumb|326px|'''Resim 2:''' [[Nautilus]] dosya yöneticisinde aygıtlar bölümü]] | ||
| [[Dosya:Güvenli kaldırma.png|thumb| | | [[Dosya:Güvenli kaldırma.png|thumb|246px|'''Resim 3:''' Bir USB bellek güvenli kaldırılırken]] | ||
|} | |} | ||
Ayrıca bilgisayarınıza USB bellek, CD/DVD gibi bir ortam yerleştirdiğinizde başlatıcıya otomatik olarak ilgili bir simge yerleşmektedir. Örneğin bilgisayarınıza bir | Ayrıca bilgisayarınıza USB bellek, CD/DVD gibi bir ortam yerleştirdiğinizde başlatıcıya otomatik olarak ilgili bir simge yerleşmektedir. Örneğin bilgisayarınıza bir USB bellek taktığınızda başlatıcıda otomatik olarak Resim 3'teki resimdeki gibi bir simge ortaya çıkar. Bu simgeye tıklayarak USB belleğin içeriğine ulaşabilir ve ayrıca bu simgeye ters tıklayarak güvenli kaldırma seçeneğine ulaşabilirsiniz. | ||
Unutmayın, CD/DVD sürücünüz içinde herhangi bir disk takılı değil ise Nautilus'da CD/DVD ile ilgili herhangi bir seçenek göremezsiniz. | Unutmayın, CD/DVD sürücünüz içinde herhangi bir disk takılı değil ise Nautilus'da CD/DVD ile ilgili herhangi bir seçenek göremezsiniz. | ||
| 135. satır: | 140. satır: | ||
Ubuntu; Windows ve Mac OS X gibi farklı bir işletim sistemdir. Ubuntu, farklı mimarisiyle kendine özgü hazırlanmış programlarla çalışır. Bu programlar için de öncelikli kaynak olarak Ubuntu'nun İnternet depolarıdır. | Ubuntu; Windows ve Mac OS X gibi farklı bir işletim sistemdir. Ubuntu, farklı mimarisiyle kendine özgü hazırlanmış programlarla çalışır. Bu programlar için de öncelikli kaynak olarak Ubuntu'nun İnternet depolarıdır. | ||
Ubuntu İnternet depolarında yer alan binlerce program, [[Ubuntu Yazılım Merkezi]] aracılığıyla temin edilip kururlar. Yeni bir programa ihtiyaç duyduğunuzda yapmanız gereken Ubuntu Yazılım Merkezi'ni açıp istediğiniz programı seçip "Kur" düğmesine tıklamaktır. "Kur" düğmesine bastığınızda program İnternet'ten indirilir ve otomatik olarak kurulur. Ubuntu depoları son derece zengindir, | Ubuntu İnternet depolarında yer alan binlerce program, [[Ubuntu Yazılım Merkezi]] aracılığıyla temin edilip kururlar. Yeni bir programa ihtiyaç duyduğunuzda yapmanız gereken Ubuntu Yazılım Merkezi'ni açıp istediğiniz programı seçip "Kur" düğmesine tıklamaktır. "Kur" düğmesine bastığınızda program İnternet'ten indirilir ve otomatik olarak kurulur. Ubuntu depoları son derece zengindir, 45.000 dolayında paket barındırır. | ||
Bununla birlikte Ubuntu kurulduğu anda kullanıcılarına ofis programlarından medya oynatıcıya, İnternet araçlarından müzik çalara, CD/DVD yazdırma programından PDF okuyucuya kadar uzanan çok sayıda paket sunar. Bu yüzden Windows kullanıcılarının "İşletim sistemini kurdum, şimdi programlarımı kurayım" alışkanlığını tekrarlamadan önce menüde bir dolaşmalarında fayda vardır... | Bununla birlikte Ubuntu kurulduğu anda kullanıcılarına ofis programlarından medya oynatıcıya, İnternet araçlarından müzik çalara, CD/DVD yazdırma programından PDF okuyucuya kadar uzanan çok sayıda paket sunar. Bu yüzden Windows kullanıcılarının "İşletim sistemini kurdum, şimdi programlarımı kurayım" alışkanlığını tekrarlamadan önce menüde bir dolaşmalarında fayda vardır... | ||
Ubuntu'da program kurulumu konusunda diğer | Ubuntu'da program kurulumu konusunda aklınıza gelebilecek diğer soruların cevapları için [[Ubuntu'da yazılım kurmak]] maddesine bakabilirsiniz. | ||
=== Windows programları çalıştırılabilir mi? === | === Windows programları çalıştırılabilir mi? === | ||
| 158. satır: | 163. satır: | ||
| style="width:150px" | '''İnternet'te gezinmek''' | | style="width:150px" | '''İnternet'te gezinmek''' | ||
| : | | : | ||
| İnternette gezinmek için Ubuntu ile birlikte popüler web tarayıcı [[Mozilla Firefox]] kurulu gelmektedir. Binlerce [https://addons.mozilla.org/ eklenti] desteğine sahip Firefox'u, eklentiler aracılığıyla ihtiyaçlarınıza göre özelleştirebilirsiniz | | İnternette gezinmek için Ubuntu ile birlikte popüler web tarayıcı [[Mozilla Firefox]] kurulu gelmektedir. Binlerce [https://addons.mozilla.org/ eklenti] desteğine sahip Firefox'u, eklentiler aracılığıyla ihtiyaçlarınıza göre özelleştirebilirsiniz. Firefox'un yanı sıra başka pek çok alternatif tarayıcı kurmanız da mümkündür, bunlardan birkaçı: [[Chromium]], [[Chrome]]([https://www.google.com/intl/tr/chrome/browser/ *]), [[Opera]]([http://www.opera.com/browser/download/ *]) | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''E-posta okumak''' | | '''E-posta okumak''' | ||
| : | | : | ||
| E-postalarınızı indirmek, organize etmek ve ihtiyaç duyabileceğiniz birçok posta hizmeti için, dünya çapında milyonlarca kullanıcısı olan [[Mozilla Thunderbird]]'i kullanabilirsiniz. Ubuntu ile birlikte yüklü gelen Mozilla Thunderbird'in yanı sıra [[Evolution]] ve [[KMail]] depolarda bulunan bazı alternatiflerdir. | | E-postalarınızı indirmek, organize etmek ve ihtiyaç duyabileceğiniz birçok posta hizmeti için, dünya çapında milyonlarca kullanıcısı olan [[v:Mozilla Thunderbird|Mozilla Thunderbird]]'i kullanabilirsiniz. Ubuntu ile birlikte yüklü gelen Mozilla Thunderbird'in yanı sıra [[Evolution]] ve [[KMail]] depolarda bulunan bazı alternatiflerdir. | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''Sohbet ve iletişim''' | | '''Sohbet ve iletişim''' | ||
| : | | : | ||
| '' | | ''Messenger, ICQ, IRC, XMPP, Google Talk, AOL, Yahoo!'' gibi servisleri kullanabilmek için Ubuntu ile birlikte yüklü gelen [[Empathy]]'yi kullanabilirsiniz. Her zaman olduğu gibi paket depolarında pek çok alternatif bulmanız mümkündür, bunlardan bir kaçı: [[Skype]], [[Pidgin]], [[Emesene]], [[aMSN]], [[Ekiga]] | ||
|} | |} | ||
| 178. satır: | 183. satır: | ||
| '''Film izlemek''' | | '''Film izlemek''' | ||
| : | | : | ||
| Film izlemek için Ubuntu ile birlikte [[Totem]] film oynatıcı yüklü gelmektedir. Elbette Ubuntu Yazılım Merkezi üzerinden pek çok alternatif film oynatıcı bulabilirsiniz. Windows ortamında da yaygın bir şekilde kullanılan [[VLC]]' | | Film izlemek için Ubuntu ile birlikte [[Totem]] film oynatıcı yüklü gelmektedir. Elbette Ubuntu Yazılım Merkezi üzerinden pek çok alternatif film oynatıcı bulabilirsiniz. Windows ortamında da yaygın bir şekilde kullanılan [[VLC media player]]'ın yanı sıra [[SMPlayer]], [[MPlayer]], [[Miro]] gibi... | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''CD/DVD yazdırmak''' | | '''CD/DVD yazdırmak''' | ||
| 194. satır: | 199. satır: | ||
| '''Fotoğraf albümü''' | | '''Fotoğraf albümü''' | ||
| : | | : | ||
| [[Shotwell]] ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Alternatif olarak [[F-Spot]], [[ | | [[Shotwell]] ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Alternatif olarak [[F-Spot]], [[DigiKam]]'ı deneyebilirsiniz. | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| '''Tarayıcıyı kullanmak''' | | '''Tarayıcıyı kullanmak''' | ||
| 220. satır: | 225. satır: | ||
Donanımlarınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamanız halinde aşağıdaki seçenekleri deneyebilirsiniz. | Donanımlarınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamanız halinde aşağıdaki seçenekleri deneyebilirsiniz. | ||
* Öncelikle UbuntuWiki'nin [[Donanım]] | * Öncelikle UbuntuWiki'nin [[Donanım]] bölümünde ve [http://forum.ubuntu-tr.net/index.php Ubuntu-tr Forum] sayfasında araştırma yapınız. | ||
* [https://wiki.ubuntu.com/HardwareSupport Ubuntu donanım desteği] sayfalasına gidin ve donanımınızın ismiyle arama yapın. Büyük ihtimalle orda donanımınızın çalışması için kolay yollar mevcuttur (küçük bir yazılım yüklemesi gibi...) . | * [https://wiki.ubuntu.com/HardwareSupport Ubuntu donanım desteği] sayfalasına gidin ve donanımınızın ismiyle arama yapın. Büyük ihtimalle orda donanımınızın çalışması için kolay yollar mevcuttur (küçük bir yazılım yüklemesi gibi...) . | ||
* Eğer orada bulamazsanız bir arama motoruyla (örneğin Google) donanımınızın Linux sürücülerini arayın. Örneğin Hp 1022 Laser Yazıcı için '''Hp 1022 Linux''' şeklinde arama yapabilirsiniz. | * Eğer orada bulamazsanız bir arama motoruyla (örneğin Google) donanımınızın Linux sürücülerini arayın. Örneğin Hp 1022 Laser Yazıcı için '''Hp 1022 Linux''' şeklinde arama yapabilirsiniz. | ||
* Eğer tüm bunlar sonucunda bulamadıysanız [http://www.ubuntu.com/support Ubuntu desteğinden], ya da [http://forum.ubuntu-tr.net/ | * Eğer tüm bunlar sonucunda bulamadıysanız [http://www.ubuntu.com/support Ubuntu desteğinden], ya da [http://forum.ubuntu-tr.net/ Forumdan (Türkçe)] yardım isteyebilirsiniz. Ubuntu bir topluluk projesidir ve forumlarda, IRC kanallarında ve e-posta listelerinde size yardım edebilecek gönüllüler bulabilirsiniz. | ||
Donanımlar ile birlikte verilen Windows sürücüleri Windows için yazıldıklarından Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemlerinde kullanılamazlar. Bunun bir istisnası bazı kablosuz ağ kartlarıdır, bu kartların Windows sürücüleri [[Ndiswrapper]] denilen yardımcı yazılım aracılığıyla Ubuntu'da kullanılabilmektedir. | Donanımlar ile birlikte verilen Windows sürücüleri Windows için yazıldıklarından Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemlerinde kullanılamazlar. Bunun bir istisnası bazı kablosuz ağ kartlarıdır, bu kartların Windows sürücüleri [[Ndiswrapper]] denilen yardımcı yazılım aracılığıyla Ubuntu'da kullanılabilmektedir. | ||
| 240. satır: | 245. satır: | ||
=== Ekran kartları === | === Ekran kartları === | ||
Ubuntu | Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler 3 boyutlu oyunların, [[Compiz Fusion]] efektleri vb. 3B yazılımların çalışabilmesi için yeterli gelmeyebilir. | ||
Ekran | Ekran kartınız için öntanımlı gelen sürücüyü değiştirmeye ihtiyaç duyarsanız bu konu hakkında [[Ekran kartları/Monitörler]] sayfasından bilgi alabilirsiniz. | ||
=== Diğer donanımlar === | === Diğer donanımlar === | ||
Bluetooth aygıtlarından kablosuz ağ kartlarına, | Bluetooth aygıtlarından kablosuz ağ kartlarına, web kamerasından, klavyeye kadar tüm donanımların kullanılması ya da ayarlanması ile ilgili tüm belgelere [[Donanım]] sayfası içinde bulabilirsiniz. | ||
Bilgisayarınızdaki tüm bu donanımların Ubuntu üzerinde çalışma durumlarını görebilmek için, Ubuntu'yu kurmak yerine Çalışan DVD olarak deneyerek de test etmeniz de mümkündür. | Bilgisayarınızdaki tüm bu donanımların Ubuntu üzerinde çalışma durumlarını görebilmek için, Ubuntu'yu kurmak yerine [[Çalışan-Sistem|Çalışan DVD/USB]] olarak deneyerek de test etmeniz de mümkündür. | ||
| 263. satır: | 268. satır: | ||
Zararlı yazılımların UNIX ve Linux sistemlerin mimarisinden kaynaklanan nedenlerde sistemler arasında yayılması bir hayli zordur. Bugüne kadar Linux için yazılmış çok az sayıda virüse rastlanılmıştır. Linux için yazılmış ender rastlanan bu virüsler, Linux'un teknik yapısından dolayı bilgisayarlar arasında yayılamamıştır. | Zararlı yazılımların UNIX ve Linux sistemlerin mimarisinden kaynaklanan nedenlerde sistemler arasında yayılması bir hayli zordur. Bugüne kadar Linux için yazılmış çok az sayıda virüse rastlanılmıştır. Linux için yazılmış ender rastlanan bu virüsler, Linux'un teknik yapısından dolayı bilgisayarlar arasında yayılamamıştır. | ||
Bilinen zararlı yazılımların neredeyse hepsinin Windows sistemlerde çalışacak şekilde yazıldığını ve ayrıca bundan sonra Linux için yazılabilecek virüslerin de yine söz konusu teknik yapı nedeniyle Linux yüklü bilgisayarlar arasında yayılmasının bir hayli güç olduğunu düşünürsek Linux tabanlı bir işletim sistemi olan Ubuntu'da herhangi bir antivirüs programına ihtiyacınız | Bilinen zararlı yazılımların neredeyse hepsinin Windows sistemlerde çalışacak şekilde yazıldığını ve ayrıca bundan sonra Linux için yazılabilecek virüslerin de yine söz konusu teknik yapı nedeniyle Linux yüklü bilgisayarlar arasında yayılmasının bir hayli güç olduğunu düşünürsek Linux tabanlı bir işletim sistemi olan Ubuntu'da herhangi bir antivirüs programına ihtiyacınız olmayacağı söyleyebilir. | ||
Linux sistemlerini korumak için anti-virüs yazılımlarına pek ihtiyaç duyulmasa da Windows virüslerini temizlemek için özellikle sunucu Linux sistemlerde antivirüs yazılımları kullanılmaktadır. Virüsler konusunda daha geniş bilgi için [[ | Linux sistemlerini korumak için anti-virüs yazılımlarına pek ihtiyaç duyulmasa da Windows virüslerini temizlemek için özellikle sunucu Linux sistemlerde antivirüs yazılımları kullanılmaktadır. Virüsler konusunda daha geniş bilgi için [[Antivirüs kullanmaya gerek var mı?]] maddesine bakabilirsiniz. | ||
=== Güvenlik duvarı === | === Güvenlik duvarı === | ||
Ubuntu'da varsayılan olarak İnternet portları kapalı olduğundan kullanıcılar genellikle bir güvenlik duvarına ihtiyaç | Ubuntu'da varsayılan olarak İnternet portları kapalı olduğundan kullanıcılar genellikle bir güvenlik duvarına ihtiyaç duyulmasalar da çeşitli gereksinimlerden dolayı Ubuntu ile birlikte '''UFW''' güvenlik duvarı aracı yüklü gelmektedir. Güvenlik duvarını bir arayüz üzerinden yönetebilmek için Ubuntu Yazılım Merkezi aracılığıyla '''gufw''' paketini kurup kullanabilirsiniz. | ||
Güvenlik duvarı hakkında daha geniş bilgi için [[Ubuntu'da güvenlik duvarı kullanımı]] belgesini okuyabilirsiniz. | Güvenlik duvarı hakkında daha geniş bilgi için [[Ubuntu'da güvenlik duvarı kullanımı]] belgesini okuyabilirsiniz. | ||
| 275. satır: | 280. satır: | ||
Ubuntu, diğer [[Linux]] dağıtımları gibi UNIX sisteminin kullanıcı yetkilendirme standartlarını kullanır, bu standartlar sayesinde büyük sunuculardaki yüksek güvenlik özellikleri masaüstü Linux sistemler için de sıradan bir özellik olur. Linux sistemi, esinlendiği Unix gibi çok kullanıcılı bir sistem olarak geliştirilmiştir. Bir Linux sistemi, aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir ve bu kullanıcıların hiçbirisi bir diğerinin belge ve ayarlarına ulaşamadığı gibi hiçbir sistem kaynağına da izinsiz erişemez. Masaüstü Linux sistemler her ne kadar bu kadar çok kullanıcıyı hedeflemiyor ve bu imkanları pek kullanmıyor olsa da güvenlik açısından bu erişim güvenlik politikası aynen uygulanmaktadır. | Ubuntu, diğer [[Linux]] dağıtımları gibi UNIX sisteminin kullanıcı yetkilendirme standartlarını kullanır, bu standartlar sayesinde büyük sunuculardaki yüksek güvenlik özellikleri masaüstü Linux sistemler için de sıradan bir özellik olur. Linux sistemi, esinlendiği Unix gibi çok kullanıcılı bir sistem olarak geliştirilmiştir. Bir Linux sistemi, aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir ve bu kullanıcıların hiçbirisi bir diğerinin belge ve ayarlarına ulaşamadığı gibi hiçbir sistem kaynağına da izinsiz erişemez. Masaüstü Linux sistemler her ne kadar bu kadar çok kullanıcıyı hedeflemiyor ve bu imkanları pek kullanmıyor olsa da güvenlik açısından bu erişim güvenlik politikası aynen uygulanmaktadır. | ||
Linux sistemlerde tüm yetkilere sahip bir yönetici hesabı bulunur ve bu hesabın kullanıcı adı "'''root'''"'dur. Root hesabı, Windows'taki sistem yöneticisi olan Administrator hesabına benzetilebilir. Ancak aralarındaki yetkilendirme sistemi farklı olduğundan root kullanıcısı ile diğer kullanıcılar arasındaki yetki farkı Windows'dakinden daha büyüktür. Ubuntu'da yetkili kullanıcı hakları elde etmek için oturumun (root) olarak açılmasına gerek yoktur. Zaten root olarak oturumun açılması, bazı sakıncalar barındırıyor olması nedeniyle varsayılan olarak engellenmiştir. | Linux sistemlerde tüm yetkilere sahip bir yönetici hesabı bulunur ve bu hesabın kullanıcı adı "'''root'''"'dur. Root hesabı, Windows'taki sistem yöneticisi olan Administrator hesabına benzetilebilir. Ancak aralarındaki yetkilendirme sistemi farklı olduğundan root kullanıcısı ile diğer kullanıcılar arasındaki yetki farkı Windows'dakinden daha büyüktür. Ubuntu'da yetkili kullanıcı hakları elde etmek için oturumun (root) olarak açılmasına gerek yoktur. Zaten root olarak oturumun açılması, bazı sakıncalar barındırıyor olması nedeniyle varsayılan olarak engellenmiştir. Yetkili kullanıcı hakları gerektiren bir işlemi yapmak istediğinizde (örneğin bir yazılım kurmak istediğinizde), size yetkili kullanıcı şifresini soran bir pencere ile karşılaşırsınız. Bu pencerede yetkili kullanıcı şifresini girerek geçici olarak root yetkisi almış olursunuz. | ||
| 281. satır: | 286. satır: | ||
Windows sistemlerde, her bir veri depolama aygıtının kendi kök dizinleri vardır (C, D dizinleri gibi), UNIX ve Linux sistemlerde ise tek bir kök dizin vardır. | Windows sistemlerde, her bir veri depolama aygıtının kendi kök dizinleri vardır (C, D dizinleri gibi), UNIX ve Linux sistemlerde ise tek bir kök dizin vardır. | ||
Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemlerinde tüm dosya ve dizinler "/" işaretiyle gösterilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır. Sabit disk bölümleri gibi çeşitli depolama ortamlarına yukarıda anlatıldığı gibi Nautilus dosya yöneticisindeki Aygıtlar bölümü üzerinden kolayca erişilebileceği gibi dizin | Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemlerinde tüm dosya ve dizinler "/" işaretiyle gösterilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır. Sabit disk bölümleri gibi çeşitli depolama ortamlarına yukarıda anlatıldığı gibi Nautilus dosya yöneticisindeki Aygıtlar bölümü üzerinden kolayca erişilebileceği gibi dizin hiyerarşisinde '''/media''' ya da '''/mnt''' dizinleri üzerinden de ulaşılabilir. | ||
Kök dizin altında bulunan "home" dizini içinde, sistemdeki her bir kullanıcı için kullanıcı adını taşıyan bir dizin bulunur. Örneğin "'''/home/ali'''" altında "ali" kullanıcısına ait dosyalar bulunur. Bu dizinlere o kullanıcının "Ev Dizini" denilir. Kullanıcı, parolasıyla sisteme giriş yaptıktan itibaren gerçekleştirdiği her işlemi pratikte bu dizinde gerçekleştirir. Oynanan oyunların puanları, İnternet geçmişi, sohbet kayıtları, kişisel dosyalar ve hatta arka plan resimleri, temalar ve benzeri ayarlar da her kullanıcıya ayrı ayrı ayrılmış bu alanda saklanır. Böylece hiçbir kullanıcı bir diğerinin seçimlerini değiştiremez ve diğer kullanıcıların özel dosyalarına erişemez. | Kök dizin altında bulunan "home" dizini içinde, sistemdeki her bir kullanıcı için kullanıcı adını taşıyan bir dizin bulunur. Örneğin "'''/home/ali'''" altında "ali" kullanıcısına ait dosyalar bulunur. Bu dizinlere o kullanıcının "Ev Dizini" denilir. Kullanıcı, parolasıyla sisteme giriş yaptıktan itibaren gerçekleştirdiği her işlemi pratikte bu dizinde gerçekleştirir. Oynanan oyunların puanları, İnternet geçmişi, sohbet kayıtları, kişisel dosyalar ve hatta arka plan resimleri, temalar ve benzeri ayarlar da her kullanıcıya ayrı ayrı ayrılmış bu alanda saklanır. Böylece hiçbir kullanıcı bir diğerinin seçimlerini değiştiremez ve diğer kullanıcıların özel dosyalarına erişemez. | ||
| 287. satır: | 292. satır: | ||
Kullanıcı ev dizininiz içindeki bu türden ayar dosyaları birer gizli dosya olduğu için ilk bakışta göremezsiniz. Gizli dosyaları nasıl görünür hale getirebileceğinizi öğrenmek için alttaki konu başlığın bakınız. | Kullanıcı ev dizininiz içindeki bu türden ayar dosyaları birer gizli dosya olduğu için ilk bakışta göremezsiniz. Gizli dosyaları nasıl görünür hale getirebileceğinizi öğrenmek için alttaki konu başlığın bakınız. | ||
Linux'ta dosya dizin hiyerarşisi hakkında daha detaylı bilgi edinmek isterseniz [[Linux dosya sistemi hiyerarşisi]] belgesini okuyabilirsiniz. | |||
== Gizli dosyaların görüntülenmesi == | == Gizli dosyaların görüntülenmesi == | ||
Windows'ta olduğu gibi Ubuntu'da da normal ayarlar ile göremediğimiz '''gizli dosyalar''' vardır. Ubuntu'da gizli dosyaları geçici olarak görünür hale getirmek isterseniz bunun için Nautilus dosya yöneticisinde '' | [[Dosya:Gizli dosyalar.png|380px|right]] | ||
Windows'ta olduğu gibi Ubuntu'da da normal ayarlar ile göremediğimiz '''gizli dosyalar''' vardır. Ubuntu'da gizli dosyaları geçici olarak görünür hale getirmek isterseniz bunun için [[Nautilus]] dosya yöneticisinde sağ üst tarafta yer alan ok işaretine basıp, açılan menü içindeki "''Gizli dosyaları göster''" seçeneğine tıklamanız yeterlidir. | |||
Ubuntu'da gizli dosyaların dosya adının başında nokta bulunmaktadır, | Eğer gizli dosyaları kalıcı olarak görünür hale getirmek istiyorsanız bunun için dosya yöneticisi açıkken sol üstte evrensel menüde yer alan "Dosyalar" düğmesine tıklayın ve açılan menüde > Tercihler > Gizli ve yedek dosyaları göster” yolunu izleyin. | ||
Ubuntu'da gizli dosyaların dosya adının başında nokta bulunmaktadır, dolayısıyla adının başına nokta bırakılan herhangi bir dosya, gizli dosya haline gelir. | |||
== Disk yönetimi == | == Disk yönetimi == | ||
Windows'ta Bilgisayar Yönetimi arayüzü içinde yer alan disk yönetim aracının Ubuntu'daki karşılığı "'''Diskler'''" (orijinal adıyla Disks) aracıdır. Ubuntu ile kurulu gelen bu araca ulaşmak için seçke menüsünde arama kutucuğuna ''diskler'' yazabilirsiniz. Bu program aracılığıyla bilgisayarınıza bağlı tüm disk bölümlerini görüntüleyebilir, | Windows'ta Bilgisayar Yönetimi arayüzü içinde yer alan disk yönetim aracının Ubuntu'daki karşılığı "'''Diskler'''" (orijinal adıyla ''Disks'') aracıdır. Ubuntu ile kurulu gelen bu araca ulaşmak için seçke menüsünde arama kutucuğuna ''diskler'' yazabilirsiniz. Bu program aracılığıyla bilgisayarınıza bağlı tüm disk bölümlerini görüntüleyebilir, disk bölümlerini silebilir, biçimlendirebilir, bağlama-ayırma işlemleri yapabilir ve ayrıca disk kalıp dosyalarını (.iso, .img) sisteme bağlayabilirsiniz. Eğer disk yönetimi ile ilgili çok daha gelişmiş bir araç kullanmak isterseniz [[GParted]] uygulamasını yükleyebilirsiniz. | ||
| 305. satır: | 313. satır: | ||
Windows, bilgisayardaki disk bölümlerinin hepsinin açılışta otomatik olarak bağlayarak kullanılmasını sağlarken Linux dağıtımlarında ise bu durum seçimliktir, istenirse bazı disk bölümleri kullanıcı ilk erişimi sağlayana kadar çalıştırılmaz. | Windows, bilgisayardaki disk bölümlerinin hepsinin açılışta otomatik olarak bağlayarak kullanılmasını sağlarken Linux dağıtımlarında ise bu durum seçimliktir, istenirse bazı disk bölümleri kullanıcı ilk erişimi sağlayana kadar çalıştırılmaz. | ||
Ubuntu'da, bilgisayarı açtıktan sonra dosya yöneticisi üzerinden bir disk bölümüne tıklandığınız anda o disk bölümü sisteme otomatik olarak bağlanır. Bu açıdan baktığımızda kullanıcıların bu konuda yapması gereken herhangi bir işlem yoktur. Ancak dosyalarınızı kullanıcı ev | Ubuntu'da, bilgisayarı açtıktan sonra dosya yöneticisi üzerinden bir disk bölümüne tıklandığınız anda o disk bölümü sisteme otomatik olarak bağlanır. Bu açıdan baktığımızda kullanıcıların bu konuda yapması gereken herhangi bir işlem yoktur. Ancak dosyalarınızı kullanıcı ev dizininizin bulunduğu disk bölümü dışında başka bir disk bölümünde bulunduruyorsanız, bu durumda ilk anda bazı küçük sıkıntılarla karşılaşabilirsiniz. Mesela müzik dosyalarınız başka bir disk bölümü içinde ise bilgisayarı her yeniden başlattıktan sonra [[Rhytmbox]] ya da bir başka müzik çaları açıp mevcut şarkı listenizdeki bir şarkıya tıklayarak çalmak istediğinizde şarkı çalmayacaktır, ancak dosya yöneticisi üzerinden o disk bölümüne bir kez tıklandıktan sonra şarkıların artık çalınabildiğini görürsünüz. İkinci bir örnek olarak masaüstü duvar kağıdını göz önüne alalım; eğer bahsettiğimiz gibi kullanıcı ev dizininin bulunduğu disk bölümü dışında bir başka disk bölümünde bulunan bir resim dosyasını duvar kağıdı olarak ayarlarsanız, bilgisayarı her yeniden başlattığınızda bu duvar kağıdının masaüstünden kaybolduğunu görürsünüz. Bu gibi sıkıntıları kalıcı olarak aşmak için, belgelerinizi bulundurduğunuz disk bölümünü açılışta otomatik olarak bağlanacak şekilde ayarlamalısınız. | ||
Herhangi bir disk bölümünü bilgisayar açlışında otomatik olarak bağlanmasını sağlamak için Ubuntu ile kurulu gelen "'''Diskler'''" programını kullanabilirsiniz. Programa ulaşmak için seçke menüsünde arama kutucuğuna "''diskler''" yazabilirsiniz. | Herhangi bir disk bölümünü bilgisayar açlışında otomatik olarak bağlanmasını sağlamak için Ubuntu ile kurulu gelen "'''Diskler'''" programını kullanabilirsiniz. Programa ulaşmak için seçke menüsünde arama kutucuğuna "''diskler''" yazabilirsiniz. | ||
| 324. satır: | 332. satır: | ||
== Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak == | == Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak == | ||
Windows' | Windows'da, çalışmakta olan programların listelenmesi, istenilen bir programın sonlandırılıması gibi amaçlar için kullanılan '''Görev Yöneticisi''''nin Ubuntu'daki karşılığı '''Sistem Gözlemcisi''''dir. Seçke menüsünde arama kutucuğunu kullanarak Sistem Gözlemcisi'ni açabilirsiniz. Cevap vermeyen bir programı Sistem Gözlemcisi arayüzünü açarak sonlandırabileceğiniz gibi bunun yerine '''xkill''' komutuna bir kısayol tanımlayarak çok daha pratik bir şekilde programları sonlanıdırabilirsiniz. Xkill kullanıldığında fare imleci bir çarpı işareti şeklini alır. Bu çarpı işareti ile istediğiniz pencereye tılayarak o programı anında sonlandırabilirsiniz. Xkill'i elbette komut satırı üzerinden kullanmak hiç de pratik olmayacaktır. Bu yüzden xkill komutu için herhangi bir kısayol tanımlamalısınız (mesela Ctrl + Alt + Gerisil gibi). Bunun için "Sistem Ayarları > Klavye > Kısayollar > Özel Kısayollar" yolunu izleyin ve orada (+) (ekle) simgesine tıklayın. Açılan kutucukta “Adı” bölümüne herhangi bir şey yazabilirsiniz mesela '''Sonlandırıcı''' yazın, “Komut” kısmına ise xkill yazıp Uygula tuşuna basın. Ardından "Kapalı" yazan yere tıklayıp kullanmak istediğiniz kısayola klavyeden tıklayın. | ||
İsterseniz Sistem Gözlemcisi için de bir kısayol tanımlayabilirsin. Bunun için kısayol tanımlayacağınız komut şudur: '''gnome-system-monitor''' | İsterseniz Sistem Gözlemcisi için de bir kısayol tanımlayabilirsin. Bunun için kısayol tanımlayacağınız komut şudur: '''gnome-system-monitor''' | ||
| 334. satır: | 342. satır: | ||
Ancak bazı durumlarda komut satırının kullanılması bir zorunluluktan kaynaklanabilir. Örneğin bir hatanın tespiti için ve çözümlenmesi için komut satırı kullanmak zorunlu olabilir. | Ancak bazı durumlarda komut satırının kullanılması bir zorunluluktan kaynaklanabilir. Örneğin bir hatanın tespiti için ve çözümlenmesi için komut satırı kullanmak zorunlu olabilir. | ||
Ubuntu'da '''[[Uçbirim]]''' adı verilen komut satırı penceresine ulaşmak için Seçke menüsünde arama kutucuğuna '''''uçbirim''''' yazabilirsiniz ya da klavyeden ''Ctrl+Alt+T'' kısayolunu kullanabilirsiniz. Forumlarda ya da başka kaynaklarda herhangi bir iş için sizden '''''sudo''''' ile başlayan bir komutu girmeniz istenebilir. Komut satırı ekranında yetki almanızı sağlayan bu komutu kullandığınızda devamında kullanıcı parolanızı girmenizi bildiren bir iletiyle karşılaşırsınız. Kullanıcı parolanızı girerken, sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmayacaktır, bu normaldir. Siz parolanızı yazıp enter tuşu ile devam etmelisiniz. | Ubuntu'da '''[[Uçbirim]]''' adı verilen komut satırı penceresine ulaşmak için Seçke menüsünde arama kutucuğuna '''''uçbirim''''' yazabilirsiniz ya da klavyeden ''Ctrl+Alt+T'' kısayolunu kullanabilirsiniz. | ||
Forumlarda ya da başka kaynaklarda herhangi bir iş için sizden '''''sudo''''' ile başlayan bir komutu girmeniz istenebilir. Komut satırı ekranında yetki almanızı sağlayan bu komutu kullandığınızda devamında kullanıcı parolanızı girmenizi bildiren bir iletiyle karşılaşırsınız. Kullanıcı parolanızı girerken, sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmayacaktır, bu normaldir. Siz parolanızı yazıp enter tuşu ile devam etmelisiniz. | |||
| 342. satır: | 352. satır: | ||
== Dış bağlantılar == | == Dış bağlantılar == | ||
* [https://help.ubuntu.com/13.04/ubuntu-help/index.html Ubuntu 13.04 Masaüstü Rehberi] | |||
* [http://www.whylinuxisbetter.net/index_tr.php?lang=tr Linux neden daha iyidir?] | * [http://www.whylinuxisbetter.net/index_tr.php?lang=tr Linux neden daha iyidir?] | ||
* [http://ubuntu-manual.org/ Ubuntu El Kitabı] (İngilizce) | * [http://ubuntu-manual.org/ Ubuntu El Kitabı] (İngilizce) | ||
23.15, 9 Mayıs 2013 tarihindeki hâli
"Windows'tan Ubuntu'ya geçiş" rehberine hoşgeldiniz. Bu belge, bilgisayar kullanmaya Windows ile başlamış olan ve uzun süreler Windows üzerinde çalışan bilgisayar kullanıcılarının Ubuntu'ya geçişlerine yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Belgede Ubuntu'nun kullanım özellikleri yer yer Windows ile kıyaslanarak anlatılmıştır. Bu belgeyi okuduktan sonra Sıkça Sorulan Sorular sayfasını da okuyarak Ubuntu hakkındaki eksiklerinizi büyük ölçüde tamamlayabilirsiniz.
Başarılı bir geçiş yapmanız dileğiyle...
Ubuntu masaüstü kavramları
Ubuntu, masaüstü yönetimi konusunda Windows kullanıcılarına ilk bakışta yabancı gelebilir ancak, birkaç püf noktayı anlayan bir kullanıcı için oldukça basit bir kullanımı vardır.
Seçke
Masaüstünde sol üst köşedeki Ubuntu düğmesi "seçke" olarak adlandırılmaktadır. Seçke menüsünü kullanarak bilgisayarınızda kurulu bulunan uygulamaları aratabilir, dosya ve dizinlere ulaşabilir, fotoğraf veya müzik koleksiyonunuzda arama yapabilir ve çevirim içi videolara göz atabilirsiniz. Bir başka deyişle seçke menüsündeki çeşitli mercekler ve arama kutucuğu yardımıyla istenen doğrultuda dosya/uygulama/görüntü/video/şarkı "seçimi" yapılabilmektedir. Seçke menüsünü klavyeden "Süper" tuşuna tıklayarak da açabilirsiniz ("Süper" tuşu, üzerinde pencere simgesi bulunan tuştur, "meta tuşu" olarak da adlandırılır).
Gelişmiş bir arama özelliğine sahip seçke menüsünü en etkin şekilde kullanmak için sık sık arama kutucuğuna başvurmanız tavsiye edilir. Örneğin bir uygulama açmak istiyorsanız uygulama adının aklınıza gelen bir kaç harfini arama kutucuğuna girip sonuçlara bakın...
Seçke menüsündeki arama kutucuğu, komut çalıştırmak için de kullanılabilir. Bunun için seçke menüsü “Alt + F2” ile açılmalıdır.
Seçke menüsünde ayrıca bilgisayarınızda son açtığınız dosya ve dizinlerin bir listesi tutulmaktadır. Eğer son kullandığınız dosya ve dizinlerin seçke menüsünde listelenmesini istemiyorsanız “Sistem Ayarları > Gizlilik” yolu üzerinden gerekli ayarlamaları yapabilirsiniz.
Akıllı arama (HUD) özelliği
Seçke menüsündeki arama kutucuğu, geliştirilmesi devam etmekte olan HUD (Heads Up Display) adı verilen bir akıllı arama özelliğe sahiptir. HUD, bu özelliği destekleyen uygulamalarda (örneğin Mozilla Firefox, Gimp, Inkscape, LibreOffice, Gedit gibi) uygulamanın menü ve işlevleri arasında arama yapabilmeyi sağlamaktadır. HUD, bir başka deyişle “Niyetinizi ifade ettiğiniz ve uygulamaların da bu niyete uygun karşılık verdiği bir yol.” olarak da tanımlanır. Örneğin Libre Office Writer kelime işlemci yazılımını kullanırken belgeye dipnot eklemek istediğinizi ancak dipnot ekleme seçeneğinin, Writer'ın hangi menüsü içinde olduğunu hatırlamadığınızı farzedelim. Bu durumda Writer açık iken klavyeden bir kere ALT tuşuna tıklayıp hemen elinizi çekin. Bunu yaptığınızda seçke düğmesinde arama kutucuğu ortaya çıkacaktır, bu arama kutucuğuna “dipnot” yazın, karşınıza gelen seçeneklere bakın... İkinci bir örnek olarak, K3b CD/DVD yazdırma programında bir kalıp dosyasını CD'ye yazdırmak istediğinizi farzedelim. Kalıp yazdırma seçeneğinin K3b arayüzünde nerede olduğunu bulmak yerine K3b açık iken klavyeden ALT tuşuna bir kes tıklayarak elinizi hemen çekin, açılan arama kutucuğuna mesela “kalıp” yazın...
HUD'un temel hedefi; Ubuntu'ya geçip, kapalı kaynak/sahipli yazılımları terk ederek Ubuntu'daki özgür yazılımları kullanmaya başlayan kullanıcıların aradıkları bir özellik, seçenek ve işlevin uygulamanın neresinde - hangi menü içerisinde olduğunu arama zahmetinden kurtarmaktır.
Başlatıcı çubuk
“Başlatıcı” adı verilen çubuk, üzerinde kullanıcıların sık kullanandığı çeşitli uygulamalara kısayol tuşları sağlamaktadır. Başlatıcı çubuk aynı zamanda simge durumuna küçültülen pencerelerin de toplandığı yerdir. Bu nedenle başlatıcıyı, Windows'taki bazı masaüstü kısayol simgeleri ile görev çubuğunun bir birleşimi olarak görebilirsiniz.
Başlatıcıdaki simgelerden, örneğin LibreOffice Writer simgesi; hem Writer'ı başlatmak için hem de açık Writer pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılır. Writer açık iken bu simgeye tıkladığınızda artık yeni bir Writer penceresi açılmaz, bunun yerine açık olan Writer pencereleri listelenir. Peki bir Writer penceresi açıkken yeni bir Writer penceresi açmak istediğinizde bunu başlatıcı üzerinden nasıl yapabilirsiniz? Çok basit, bunun için başlatıcıdaki Writer simgesine sağ tıklayın ve menüdeki “Yeni Belge” seçeneğine tıklayın.
Başlatıcı üzerinde bulunmayan bir uygulamayı seçke menüsü üzerinden bulup çalıştırdığınızda, başlatıcı çubuğuna geçici olarak o uygulamanın simgesi eklenir, uygulama kapatıldığında bu simge de ortadan kalkar
Çalışmakta olan tüm uygulamaların simgelerinin yanında bir ok işaretinin belirdiğini fark edeceksiniz. Sol taraftaki oklar, o uygulamadan bir ya da birden fazla pencerenin açılmış olduğunu gösterir. Sağda yer alan ok işareti sadece önplanda olan uygulamanın yanında yer alır yani hangi uygulama penceresinin önplanda olduğunu gösterir. Örneğin yandaki resimde bir adet Firefox penceresi ve birkaç tane LibreOffice Writer penceresinin açık olduğu ve hali hazırda Firefox penceresinin aktif pencere olduğu görülmektedir.
Başlatıcı ayarlarını şu şekilde değiştirilerek özelleştirebilirsiniz:
Başlatıcıya yeni simgeler eklemek ve çıkarmak
Başlatıcıda hazır gelen simgeler içinde sık kullanmadığınız bir uygulama varsa o uygulamanın simgesine sağ tıklayıp menüde yer alan "Başlatıcıdan ayır" seçeneğine tıklayarak kaldırabilirsiniz. Başlatıcıya yeni bir simge eklemek için ise iki ayrı yolu kullanabilirsiniz:
1. yol: Başlatıcıya eklemek istediğiniz uygulamayı seçke menüsünde bulup çalıştırın. Uygulamayı çalıştırdığınızda başlatıcıya geçici olarak programın simgesi yerleşecektir, bu simgeye sağ tıklayıp "Başlatıcıya Sabitle" seçeneğini kullanarak sabitleyebilirsiniz.
2. yol: Seçke menüsü içinde, uygulamanın simgesini bulun. Ardından bu simgeyi fare ile tutup başlatıcıya doğru sürükle - bırak yaparak ekleyebilirsiniz.
Simgelerin sıralamasını değiştirmek
Başlatıcıdaki bir simgenin yerini değiştirerek yukarıya veya aşağıya taşımak isterseniz bu işlemi iki farklı gerçekleştirebilirsiniz.
1. yol: Yerini değiştirmek istediğiniz bir simgeye fare ile tıklayıp sağa doğru haraket ettirin, artık bu simgeyi başlatıcı çubuk üzerinde istediğiniz yere sürükleyip bırakabilirsiniz.
2. yol: Yerini değiştirmek istediğiniz bir simgeye fare ile tıklayıp elinizi hareket ettirmeden bir saniye kadar bekleyin. Bunu yaptığınızda simgenin bulunduğu yerden ayrıldığını göreceksiniz. Artık bu simgeyi başlatıcı çubuk üzerinde istediğiniz yere sürükleyip bırakabilirsiniz.
Özel olarak başlatıcının alt bölümünde yer alan Çöp Kutusu simgesinin yerinin sabit olduğunu da belirtelim.
Simge boyutunu değiştirmek
Başlatıcı çubuk üzerindeki simgelerin boyutunu değiştirmek isterseniz bunun için masaüstüne sağ tıklayıp "Masaüstü Arkaplanını Değiştir" seçeneğine tıklayın. Açılan pencerenin alt tarafında "Başlatıcı simge boyutu" seçeneğini göreceksiniz. Buradan, simge boyutlarını istediğiniz gibi değiştrebilirsiniz.
Evrensel menü
Ubuntu masaüstünde en üstteki yatay çubuk "evrensel menü" olarak adlandırılmaktadır. Evrensel menü ile uyumlu uygulamalarda, uygulamanın Dosya, Düzen, Görünüm... gibi menüleri uygulama arayüzünden bağımsız olarak evrensel menü üzerinde görüntülenir. Örneğin bir LibreOffice penceresi açtığınızda pencere üzerinde Dosya, Düzen, Görünüm gibi seçenekleri göremezsiniz, bu şeçeneklere ulaşmak için imleci evrensel menü üzerine götürmeniz yeterlidir.
Pencere yönetimi
Bir pencereyi simge durumuna küçültmek
Açık bir pencerenin kapatılması, simge durumuna küçültmesi ve ekranı kaplamasını sağlayan düğmeler, Microsoft Windows'daki gibi pencerelerin sağ üst köşesinde değil sol üst köşesinde yer alırlar.
Bu düğmelerin solda bulunması, simge durumuna küçültülen pencerelerin depolandığı ve geri yüklendiği yer olan Başlatıcı çubuğa ulaşmayı kolaylaştırmaktadır. Simge durumuna küçültülen pencerelerin geri yüklenmesi ve açık uygulamalar arasında geçiş yapma konusu hakkında geniş bilgi için alttaki başlığa bakınız.
Simge durumuna küçültülen pencereleri geri yüklemek
Başlatıcı çubuk üzerinde yer alan her bir uygulama simgesi; hem o uygulamayı çalıştırmak için hem de o uygulamanın açık pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılmaktadır. Ubuntu'da simge durumuna küçültülmüş pencerelere ulaşmak ve açık diğer tüm uygulamalar arasında geçiş yapmak için pek çok pratik yol bulunmaktadır. Şimdi bu yöntemleri inceleyelim:
1. yol: Bir uygulamanın açık pencereleri arasında geçiş yapmak için fare imlecini, başlatıcı çubuktaki uygulama simgesinin üzerine götürüp onun üzerinde fare tekerlerleğini döndürerek geçiş yapabilirsiniz.
2. yol: Açık uygulama simgesine bir kez (eğer o sırada bir başka uygulamanın penceresi aktif pencere ise iki kez) tıklayın. Bunu yaptığınızda o uygulamaya ait tüm açık pencereler önizleme şeklinde karşınıza gelecektir. Buradan istediğiniz pencereye tıklayarak açabilirsiniz.
3. yol: Başlatıcı çubuktaki uygulama simgesine ters tıklayın. Açılan menüdeki seçenekler içinde, o uygulamanın açık pencerelerinin de listelendiğini göreceksiniz. Bu listeden, istediğiniz bir pencerenin adına tıklayarak açabilirsiniz.
4. yol: Bir uygulama üzerinde çalışırken klavyeden (Alt + “) tuş bileşimini kullanarak o uygulamanın pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz.
5. yol: Sadece bir uygulamanın açık pencereleri arasında değil açık olan tüm uygulamaların arasında geçiş yapmak için ise (Alt + Sekme) tuş bileşimini kullanabilirsiniz.
Pencerelerin taşınması
Herhangi bir pencereyi üst tarafındaki başlık çubuğunda boş bir yere tıklayıp tutarak masaüstünde herhangi bir yere doğru sürükleyip bırakabilirsiniz. Ayrca bu işlem için başlık çubuğunda bir yere tıklamak yerine klavyeden Alt tuşuna basılı haldeyken pencerenin içinde herhangi bir yerden tutup taşımanız da mümkündür.
Pencerelerin boyutunu değiştirmek ve döşemek
Bir pencereyi büyütmek ya da küçültmek için pencerenin herhangi bir köşesinden tutup istediğiniz yöne doğru sürükleyebilirsiniz. Eğer pencerenin köşe noktalarıyla uğraşmak istemiyorsanız sizin için daha pratik bir yöntem daha var: Klavyeden Alt tuşuna basılı tutarak farenin orta tekerleği ile pencere üzerinde herhangi bir yere tıklayın. Bunu yaparak pencereyi, içinden herhangi bir yerinde tutarak istediğiniz gibi boyutlandırabilirsiniz.
Bazen masaüstünün yarısını bir pencerenin, diğer yarısını da başka bir pencerenin kaplamasını isteyebilirsiniz. Mesela iki belgeyi aynı anda görüp karşılaştırabilmek için böyle bir pencere yerleşimine ihtyaç duyabilirsiniz. Bu durumlarda bu iki pencereyi teker teker boyutlandırıp ekranın yarısını kaplayacak hale getirmek sorunda değilsiniz. Bu gibi durumlarda pencerelerden birini başlık çubuğundan tutup ekranın en sağına doğru sürükleyebildiğiniz kadar sürükleyip bırakın, bunu yaptığınızda pencere otomatikman ekranın sağ yarısını kaplayacaktır. Diğer pencereyi de benzer şekilde sol tarafa doğru sürükleyerek ekranın sol tarafını kaplamasını sağlayabilirsiniz.
Klavye kısayolları
Klavyeden "Süper" tuşuna basıp ("Süper" tuşu, klavyenizde üzerinde pencere simgesini barındıran tuştur) elinizi çektiğinizde Seçke menüsü açılır. Bu düğmeye bir saniye kadar basılı tuttuğunuzda ise, Ubuntu masaüstünde kullanabileceğiniz tüm kısayolların bir listesi görüntülenir. Ayrıca bu tuşa basılı tuttuğunuzda başlatıcıdaki simgelerin üzerinde 1, 2, 3, 4, ... 9 numaralarının belirdiğini göreceksiniz. Bu numaralar, üzerinde bulunduğu uygulamanın kısayolunu göstermektedir. Yani klavyeden;
- (Süper) tuşuna tıklayarak Seçkeyi açabilirsiniz
- (Süper + 1) yaparak dosya yöneticisini açabilirsiniz
- (Süper + 2) yaparak Mozilla Firefox'u açabilirsiniz
- (Süper + 3) yaparak LibreOffice Writer'ı açabilirsiniz
- (Süper + 4) yaparak dördüncü sıradaki uygulamayı çalıştrabilirsiniz...
Ayrıca tüm pencereleri aynı anda simge durumuna küçülterek masaüstünü görüntülemek için (Ctrl+Süper+D) tuş bileşimini kullanabilirsiniz
Dosya sistemi içinde gezinmek
Ubuntu'da, klasörler arasında gezinmek için Nautilus adında bir dosya yönticisi kullanılmaktadır.
Dosya yöneticisini açmak için başlatıcıdaki dosya yöneticisi simgesine tıklamanız yeterlidir. Ayrıca bu simgeye Resim 1'deki gibi ters tıklayarak (yani sağ tıklayarak) Resimler, Müzikler, Belgeler gibi sık kullanılan bazı dizinlere kısa yoldan ulaşabilirsiniz.
Ubuntu masaüstünü ilk açtığınızda Windows'taki gibi bir “Bilgisayarım” simgesinin bulunmadığını fark edeceksiniz. Ubuntu'da, bilgisayarınızdaki mevcut sabit disk bölümlerine, USB bellek, CD/DVD gibi bilgisayarınıza bağlı tüm depolama ortamlarına, Resim 2'de göründüğü gibi Nautilus dosya yönetisi arayüzünde sol taraftaki "Aygıtlar" bölümünden kolayca ulaşabilirsiniz ve sistemden kaldırabilirsiniz.
 Resim 2: Nautilus dosya yöneticisinde aygıtlar bölümü |
Dosya:Güvenli kaldırma.png Resim 3: Bir USB bellek güvenli kaldırılırken |
Ayrıca bilgisayarınıza USB bellek, CD/DVD gibi bir ortam yerleştirdiğinizde başlatıcıya otomatik olarak ilgili bir simge yerleşmektedir. Örneğin bilgisayarınıza bir USB bellek taktığınızda başlatıcıda otomatik olarak Resim 3'teki resimdeki gibi bir simge ortaya çıkar. Bu simgeye tıklayarak USB belleğin içeriğine ulaşabilir ve ayrıca bu simgeye ters tıklayarak güvenli kaldırma seçeneğine ulaşabilirsiniz.
Unutmayın, CD/DVD sürücünüz içinde herhangi bir disk takılı değil ise Nautilus'da CD/DVD ile ilgili herhangi bir seçenek göremezsiniz.
Unutmayın, Ubuntu'da depolama aygıtları, Windows'taki gibi C: ya da D: gibi harfler ile adlandırılmamaktadır.
Program kurulumu
Programlar nasıl kurulur?
Ubuntu; Windows ve Mac OS X gibi farklı bir işletim sistemdir. Ubuntu, farklı mimarisiyle kendine özgü hazırlanmış programlarla çalışır. Bu programlar için de öncelikli kaynak olarak Ubuntu'nun İnternet depolarıdır.
Ubuntu İnternet depolarında yer alan binlerce program, Ubuntu Yazılım Merkezi aracılığıyla temin edilip kururlar. Yeni bir programa ihtiyaç duyduğunuzda yapmanız gereken Ubuntu Yazılım Merkezi'ni açıp istediğiniz programı seçip "Kur" düğmesine tıklamaktır. "Kur" düğmesine bastığınızda program İnternet'ten indirilir ve otomatik olarak kurulur. Ubuntu depoları son derece zengindir, 45.000 dolayında paket barındırır. Bununla birlikte Ubuntu kurulduğu anda kullanıcılarına ofis programlarından medya oynatıcıya, İnternet araçlarından müzik çalara, CD/DVD yazdırma programından PDF okuyucuya kadar uzanan çok sayıda paket sunar. Bu yüzden Windows kullanıcılarının "İşletim sistemini kurdum, şimdi programlarımı kurayım" alışkanlığını tekrarlamadan önce menüde bir dolaşmalarında fayda vardır...
Ubuntu'da program kurulumu konusunda aklınıza gelebilecek diğer soruların cevapları için Ubuntu'da yazılım kurmak maddesine bakabilirsiniz.
Windows programları çalıştırılabilir mi?
Önceki başlıkta da belirttiğimiz gibi Ubuntu(Linux), Windows ve Mac OS X farklı mimarilere sahip işletim sistemleridir. Bir işletim sisteminin mimarisine uygun olarak yazılmış programlar, diğer işletim sistemlerinde çalışmazlar.
Daha açık bir ifadeyle, Windows üzerinde kullandığınız bir programın üreticisi eğer programın Linux sürümünü üretmiyor ise, bu programı Ubuntu'da normal şartlar altında çalıştırmazsınız. Çünkü setup.exe, install.exe gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben hazırlanmaktadır. Bu yüzden Ubuntu'ya geçen kullanıcılar ihtiyaç duydukları programların Linux'taki muadillerini araştırıp kullanırlar. Linux dünyası son derece zengin çeşitlilikte, kaliteli programlara sahiptir. Bu nedenle muhtemelen aradığınız uygulamaların bir benzerini Ubuntu Yazılım Merkezi'nde bulabilirsiniz.
Eğer Windows'ta kullandığınız ve hiçbir şekilde vazgeçemeyeceğiniz bir program varsa şansınızı Wine denilen öykünücü program aracılığıyla deneyebilirsiniz. Wine, Windows platformunun mimarisini öykünen bir uygulama katmanıdır ve bazı Windows programlarının Linux altında çalıştırılması olanağını sunabilir. Ancak Wine, çalıştırdığı her programın düzgün ve beklenen performansta çalışacağını garanti edemez. Eğer ihtiyaç duyduğunuz program mesleki - teknik bir program ise Wine'yi kullanmak da sizin için riskli olabilir, bu durumda aynı bilgisayara Windows ve Ubuntu kurma yoluna gidebilirsiniz.
Windows'taki programlarının eşdeğerleri nelerdir?
Windows'ta sıkça kullanılan programların Ubuntu'daki bazı alternatiflerini Windows programların Ubuntu'daki karşılıkları sayfasından öğrenebilirsiniz.
Ubuntu ile çalışmak
İnternet araçları
| İnternet'te gezinmek | : | İnternette gezinmek için Ubuntu ile birlikte popüler web tarayıcı Mozilla Firefox kurulu gelmektedir. Binlerce eklenti desteğine sahip Firefox'u, eklentiler aracılığıyla ihtiyaçlarınıza göre özelleştirebilirsiniz. Firefox'un yanı sıra başka pek çok alternatif tarayıcı kurmanız da mümkündür, bunlardan birkaçı: Chromium, Chrome(*), Opera(*) |
| E-posta okumak | : | E-postalarınızı indirmek, organize etmek ve ihtiyaç duyabileceğiniz birçok posta hizmeti için, dünya çapında milyonlarca kullanıcısı olan Mozilla Thunderbird'i kullanabilirsiniz. Ubuntu ile birlikte yüklü gelen Mozilla Thunderbird'in yanı sıra Evolution ve KMail depolarda bulunan bazı alternatiflerdir. |
| Sohbet ve iletişim | : | Messenger, ICQ, IRC, XMPP, Google Talk, AOL, Yahoo! gibi servisleri kullanabilmek için Ubuntu ile birlikte yüklü gelen Empathy'yi kullanabilirsiniz. Her zaman olduğu gibi paket depolarında pek çok alternatif bulmanız mümkündür, bunlardan bir kaçı: Skype, Pidgin, Emesene, aMSN, Ekiga |
Çokluortam uygulamaları
| Müzik dinlemek | : | Müzik dinlemek için Ubuntu ile birlikte Rhythmbox yüklü gelmektedir. Yine Ubuntu Paket depolarında farklı özelliklere sahip çok sayıda müzik çalar uygulaması bulabilirsiniz. Gelişmiş özellikler sunan alternatifler ararsanız Amarok, Clementine'i deneyebilirsiniz. Eğer daha basit ve hafif bir müzik çalar olsun derseniz Audacious, Juk'ı kullanabilirsiniz. |
| Film izlemek | : | Film izlemek için Ubuntu ile birlikte Totem film oynatıcı yüklü gelmektedir. Elbette Ubuntu Yazılım Merkezi üzerinden pek çok alternatif film oynatıcı bulabilirsiniz. Windows ortamında da yaygın bir şekilde kullanılan VLC media player'ın yanı sıra SMPlayer, MPlayer, Miro gibi... |
| CD/DVD yazdırmak | : | Bilgisayarınıza boş bir CD/DVD taktıktan sonra otomatik olarak gelen penceredeki ilgili seçeneklerini kullanarak ya da yazırmak istediğiniz verileri dosya yöneticisi üzerinden boş CD/DVD üzerine sürükleyip bırakarak kolayca yazdırabilirsiniz. Ayrıca Ubuntu ile birlikte Brasero adında bir CD/DVD yazdırma aracı yüklü gelmektedir. Brasero'yu kullanarak ses CD'si - video diski oluşturabilir, kalıp dosyalarınızı yazabilirsiniz. Eğer çok daha gelişmiş bir CD/DVD yazdırma programına ihtiyacınız duyarsanız K3b'yi mutlaka denemelisiniz. |
Grafik uygulamaları
| Resim/Fotoğraf işlemek | : | Özgür yazılım dünyasının en önde gelen projelerinden biri olan Gimp, dijital fotoğraflarınız üzerinde işlem yapmak için size tüm olanakları sunmaktadır. Basit resim düzenleme/boyama işlemleri için ise KolourPaint her işinizi görebilecek yeteneklere sahiptir. |
| Fotoğraf albümü | : | Shotwell ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Alternatif olarak F-Spot, DigiKam'ı deneyebilirsiniz. |
| Tarayıcıyı kullanmak | : | Seçke menüsünde arama kutucuğuna "tara" gibi bir ifade girerek çalıştırabileceğiniz basit tarama (Simple Scan) programı aracılığıyla tarayıcınızı kullanabilir, fotoğraf ve diğer görüntülerinizi kolayca sisteme aktarabilirsiniz. |
Ofis uygulamaları
Ubuntu, dünya çapında milyonlarca kişi ve sayısız kuruluş tarafından kullanılan özgür ve ücretsiz bir ofis seti olan LibreOffice paketini içerir. The Document Foundation tarafıdan geliştirilen LibreOffice, bireysel kullanıcılardan profesyonel ihtiyaçlara kadar geniş bir yelpazede çözümler sunmaktadır. Fonksiyonellik ve özellikleriyle, MS Office ile uyumluluk göstermekte ve MS Windows ortamından da kullanılabilmektedir.
Microsoft Office ile oluşturulan (.doc, .docx, .xls, .xlsx, .ppt, .pptx, .pps, .ppsx) dosyaları Ubuntu'da LibreOffice ile açabilir, düzenleyebilir yine aynı biçimlerde kayıt yapabilirsiniz. LibreOffice uygulamaları asıl olarak OpenDocument adı verilen, kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşan özgür dosya standardını kullanmaktadır. Bunlar;
LibreOffice Writer : .odt - (Microsoft Word biçimleri olan .doc ve .docx'in karşılığı) LibreOffice Calc : .ods - (Microsoft Excel biçimleri olan .xls ve .xlsx'in karşılığı) LibreOffice Impress : .odp - (Microsoft PowerPoint biçimleri olan .ppt, .pps, .pptx, .ppsx'in karşılığı) LibreOffice Base : .odb - (Microsoft Access biçimleri olan .mdb ve .mdpx'in karşılığı)
LibreOffice ile Microsoft Office dosyaları açıp kullanabilirsiniz ancak Microsoft Office'in 2007 SP2 öncesindeki sürümleri, LibreOffice'in kullandığı OpenDocument biçimini desteklememektedir. Eğer LibreOffice'de hazırladığınız belgeleri Microsoft Office'in 2007 SP2 öncesindeki sürümlerinde açmanız gerekiyorsa bunun için çalışmalarınızı LibreOffice'de Microsoft Office biçimlerinde (.doc, .xls, .ppt gibi) kaydetmeniz yeterlidir.
Donanımlar
Donanımlar nasıl tanıtılır?
Ubuntu'da donanım tanıtma işlemleri genellikle otomatik olarak yapılmaktadır yani Ubuntu'yu kurduğunuzda donanımlarınızın hemen hepsinin otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmesi beklenir. Çünkü binlerce çeşit donanıma ait sürücüler Ubuntu ile birlikte yüklü gelmektedir.
Donanımlarınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamanız halinde aşağıdaki seçenekleri deneyebilirsiniz.
- Öncelikle UbuntuWiki'nin Donanım bölümünde ve Ubuntu-tr Forum sayfasında araştırma yapınız.
- Ubuntu donanım desteği sayfalasına gidin ve donanımınızın ismiyle arama yapın. Büyük ihtimalle orda donanımınızın çalışması için kolay yollar mevcuttur (küçük bir yazılım yüklemesi gibi...) .
- Eğer orada bulamazsanız bir arama motoruyla (örneğin Google) donanımınızın Linux sürücülerini arayın. Örneğin Hp 1022 Laser Yazıcı için Hp 1022 Linux şeklinde arama yapabilirsiniz.
- Eğer tüm bunlar sonucunda bulamadıysanız Ubuntu desteğinden, ya da Forumdan (Türkçe) yardım isteyebilirsiniz. Ubuntu bir topluluk projesidir ve forumlarda, IRC kanallarında ve e-posta listelerinde size yardım edebilecek gönüllüler bulabilirsiniz.
Donanımlar ile birlikte verilen Windows sürücüleri Windows için yazıldıklarından Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemlerinde kullanılamazlar. Bunun bir istisnası bazı kablosuz ağ kartlarıdır, bu kartların Windows sürücüleri Ndiswrapper denilen yardımcı yazılım aracılığıyla Ubuntu'da kullanılabilmektedir.
İnternet'e bağlanma
Ubuntu'da kablolu, kablosuz, mobil (3G), VPN ya da DSL ağ bağlantıları oluşturmak ve yönetmek için; masaüstünde sağ üst tarafta yer alan ağ bağantısı ile ilgili simgeye tıklayınız ve açılan menüdeki “Bağlantıları Düzenle” seçeneğini kullanınız.
Eğer kablolu ADSL bağlantısı kullanıyorsanız, ethernet kablosunu bilgisayarınıza taktıktan bir kaç saniye sonra İnternet bağlantınız otomatik olarak tanımlanacaktır zaten...
Yazıcılar/Tarayıcılar
Ubuntu kurulumu ile birlikte yüzlerce çeşitli marka/model yazıcının Ubuntu'da çalışabilmesi için gereken sürücü paketleri de sisteme yüklenmektedir. Ubuntu'nun sahip olduğu otomatik yazıcı tanıtma özelliği sayesinde pek çok yerel yazıcı, hiçbir işlem yapılmadan otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmektedir. Yazıcıyı bilgisayara takıp güç düğmesine bastıktan birkaç saniye sonra herhangi bir belgeyi açıp yazdırmayı deneyebilirsiniz. Ubuntu'ta belge ya da resim taramak için “Simple Scan” (Basit Tarama) adında bir program hazır yüklü gelmektedir. Bu tarama programını açmak için seçke düğmesine basın ve arama kutucuğuna örneğin “tara” yazınız...
Yazıcı ve tarayıcılar ile ilgili detaylı bilgi edinmek için Yazıcılar/Tarayıcılar maddesine bakabilirsiniz.
Ekran kartları
Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler 3 boyutlu oyunların, Compiz Fusion efektleri vb. 3B yazılımların çalışabilmesi için yeterli gelmeyebilir.
Ekran kartınız için öntanımlı gelen sürücüyü değiştirmeye ihtiyaç duyarsanız bu konu hakkında Ekran kartları/Monitörler sayfasından bilgi alabilirsiniz.
Diğer donanımlar
Bluetooth aygıtlarından kablosuz ağ kartlarına, web kamerasından, klavyeye kadar tüm donanımların kullanılması ya da ayarlanması ile ilgili tüm belgelere Donanım sayfası içinde bulabilirsiniz.
Bilgisayarınızdaki tüm bu donanımların Ubuntu üzerinde çalışma durumlarını görebilmek için, Ubuntu'yu kurmak yerine Çalışan DVD/USB olarak deneyerek de test etmeniz de mümkündür.
Sistem Ayarları
Windows'ta kullanılan Denetim Masası'nın Ubuntu'daki karşılığı Sistem Ayarları'dır. Dil ve erişebilirlik ayarları, kullanıcı hesapları, fare/klavye gibi donanımların ayarlanması, görünüm özelliklerinin değiştirilmesi gibi aklınıza gelebilecek her türlü ayarlama işlemleri buradaki seçenekler üzerinden gerçekleştirilmektedir. Sistem Ayarları'nı açmak için sağ üst köşedeki düğme içindeki Sistem Ayarları seçeneğini kullanabilirsiniz ya da önatınmı olarak başlatıcı çubuk üzerinde bulunan Sistem Ayarları simgesine tıklayabilirsiniz.
Güvenlik
Ubuntu hem temel masaüstü kullanıcıları için hem de sistem yöneticileri için son derece güvenli bir ortam sunmaktadır. Ubuntu'ya sonradan yüklenilebilecek binlerce program, Ubuntu'nun kendi İnternet depolarında tutulur. Böylece kullanıcılar İnternetteki herhangi bir siteden, bilimeyen bir kaynaktan yazılım indirmek zorunda kalmazlar. Böylece sisteme zarar verebilecek hasarlı ya da kötü niyetli yazılımların kurulmasının önüne geçilmektedir. Günümüzde Microsoft Windows'un da benzer bir sistemi kurabilmek için çalışmalar yaptığı bilinmektedir.
Ubuntu ve beraberindeki yazılımlar açık kaynak kodludur. Açık kaynak yapısı sayesinde güvenlik açıkları kolayca tespit edilerek kısa sürede onarılabilmektedir.
Virüsler
Zararlı yazılımların UNIX ve Linux sistemlerin mimarisinden kaynaklanan nedenlerde sistemler arasında yayılması bir hayli zordur. Bugüne kadar Linux için yazılmış çok az sayıda virüse rastlanılmıştır. Linux için yazılmış ender rastlanan bu virüsler, Linux'un teknik yapısından dolayı bilgisayarlar arasında yayılamamıştır.
Bilinen zararlı yazılımların neredeyse hepsinin Windows sistemlerde çalışacak şekilde yazıldığını ve ayrıca bundan sonra Linux için yazılabilecek virüslerin de yine söz konusu teknik yapı nedeniyle Linux yüklü bilgisayarlar arasında yayılmasının bir hayli güç olduğunu düşünürsek Linux tabanlı bir işletim sistemi olan Ubuntu'da herhangi bir antivirüs programına ihtiyacınız olmayacağı söyleyebilir.
Linux sistemlerini korumak için anti-virüs yazılımlarına pek ihtiyaç duyulmasa da Windows virüslerini temizlemek için özellikle sunucu Linux sistemlerde antivirüs yazılımları kullanılmaktadır. Virüsler konusunda daha geniş bilgi için Antivirüs kullanmaya gerek var mı? maddesine bakabilirsiniz.
Güvenlik duvarı
Ubuntu'da varsayılan olarak İnternet portları kapalı olduğundan kullanıcılar genellikle bir güvenlik duvarına ihtiyaç duyulmasalar da çeşitli gereksinimlerden dolayı Ubuntu ile birlikte UFW güvenlik duvarı aracı yüklü gelmektedir. Güvenlik duvarını bir arayüz üzerinden yönetebilmek için Ubuntu Yazılım Merkezi aracılığıyla gufw paketini kurup kullanabilirsiniz.
Güvenlik duvarı hakkında daha geniş bilgi için Ubuntu'da güvenlik duvarı kullanımı belgesini okuyabilirsiniz.
Erişim hakları
Ubuntu, diğer Linux dağıtımları gibi UNIX sisteminin kullanıcı yetkilendirme standartlarını kullanır, bu standartlar sayesinde büyük sunuculardaki yüksek güvenlik özellikleri masaüstü Linux sistemler için de sıradan bir özellik olur. Linux sistemi, esinlendiği Unix gibi çok kullanıcılı bir sistem olarak geliştirilmiştir. Bir Linux sistemi, aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir ve bu kullanıcıların hiçbirisi bir diğerinin belge ve ayarlarına ulaşamadığı gibi hiçbir sistem kaynağına da izinsiz erişemez. Masaüstü Linux sistemler her ne kadar bu kadar çok kullanıcıyı hedeflemiyor ve bu imkanları pek kullanmıyor olsa da güvenlik açısından bu erişim güvenlik politikası aynen uygulanmaktadır.
Linux sistemlerde tüm yetkilere sahip bir yönetici hesabı bulunur ve bu hesabın kullanıcı adı "root"'dur. Root hesabı, Windows'taki sistem yöneticisi olan Administrator hesabına benzetilebilir. Ancak aralarındaki yetkilendirme sistemi farklı olduğundan root kullanıcısı ile diğer kullanıcılar arasındaki yetki farkı Windows'dakinden daha büyüktür. Ubuntu'da yetkili kullanıcı hakları elde etmek için oturumun (root) olarak açılmasına gerek yoktur. Zaten root olarak oturumun açılması, bazı sakıncalar barındırıyor olması nedeniyle varsayılan olarak engellenmiştir. Yetkili kullanıcı hakları gerektiren bir işlemi yapmak istediğinizde (örneğin bir yazılım kurmak istediğinizde), size yetkili kullanıcı şifresini soran bir pencere ile karşılaşırsınız. Bu pencerede yetkili kullanıcı şifresini girerek geçici olarak root yetkisi almış olursunuz.
Dosya dizin hiyerarşisi
Windows sistemlerde, her bir veri depolama aygıtının kendi kök dizinleri vardır (C, D dizinleri gibi), UNIX ve Linux sistemlerde ise tek bir kök dizin vardır.
Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemlerinde tüm dosya ve dizinler "/" işaretiyle gösterilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır. Sabit disk bölümleri gibi çeşitli depolama ortamlarına yukarıda anlatıldığı gibi Nautilus dosya yöneticisindeki Aygıtlar bölümü üzerinden kolayca erişilebileceği gibi dizin hiyerarşisinde /media ya da /mnt dizinleri üzerinden de ulaşılabilir.
Kök dizin altında bulunan "home" dizini içinde, sistemdeki her bir kullanıcı için kullanıcı adını taşıyan bir dizin bulunur. Örneğin "/home/ali" altında "ali" kullanıcısına ait dosyalar bulunur. Bu dizinlere o kullanıcının "Ev Dizini" denilir. Kullanıcı, parolasıyla sisteme giriş yaptıktan itibaren gerçekleştirdiği her işlemi pratikte bu dizinde gerçekleştirir. Oynanan oyunların puanları, İnternet geçmişi, sohbet kayıtları, kişisel dosyalar ve hatta arka plan resimleri, temalar ve benzeri ayarlar da her kullanıcıya ayrı ayrı ayrılmış bu alanda saklanır. Böylece hiçbir kullanıcı bir diğerinin seçimlerini değiştiremez ve diğer kullanıcıların özel dosyalarına erişemez.
Kullanıcı ev dizininiz içindeki bu türden ayar dosyaları birer gizli dosya olduğu için ilk bakışta göremezsiniz. Gizli dosyaları nasıl görünür hale getirebileceğinizi öğrenmek için alttaki konu başlığın bakınız.
Linux'ta dosya dizin hiyerarşisi hakkında daha detaylı bilgi edinmek isterseniz Linux dosya sistemi hiyerarşisi belgesini okuyabilirsiniz.
Gizli dosyaların görüntülenmesi
Windows'ta olduğu gibi Ubuntu'da da normal ayarlar ile göremediğimiz gizli dosyalar vardır. Ubuntu'da gizli dosyaları geçici olarak görünür hale getirmek isterseniz bunun için Nautilus dosya yöneticisinde sağ üst tarafta yer alan ok işaretine basıp, açılan menü içindeki "Gizli dosyaları göster" seçeneğine tıklamanız yeterlidir.
Eğer gizli dosyaları kalıcı olarak görünür hale getirmek istiyorsanız bunun için dosya yöneticisi açıkken sol üstte evrensel menüde yer alan "Dosyalar" düğmesine tıklayın ve açılan menüde > Tercihler > Gizli ve yedek dosyaları göster” yolunu izleyin.
Ubuntu'da gizli dosyaların dosya adının başında nokta bulunmaktadır, dolayısıyla adının başına nokta bırakılan herhangi bir dosya, gizli dosya haline gelir.
Disk yönetimi
Windows'ta Bilgisayar Yönetimi arayüzü içinde yer alan disk yönetim aracının Ubuntu'daki karşılığı "Diskler" (orijinal adıyla Disks) aracıdır. Ubuntu ile kurulu gelen bu araca ulaşmak için seçke menüsünde arama kutucuğuna diskler yazabilirsiniz. Bu program aracılığıyla bilgisayarınıza bağlı tüm disk bölümlerini görüntüleyebilir, disk bölümlerini silebilir, biçimlendirebilir, bağlama-ayırma işlemleri yapabilir ve ayrıca disk kalıp dosyalarını (.iso, .img) sisteme bağlayabilirsiniz. Eğer disk yönetimi ile ilgili çok daha gelişmiş bir araç kullanmak isterseniz GParted uygulamasını yükleyebilirsiniz.
Disklerin açılışta otomatik bağlanması
Bağlamak (İng. Mount) demek, bir disk bölümünün kullanıma hazır hâle gelmesi demektir. Windows, bilgisayardaki disk bölümlerinin hepsinin açılışta otomatik olarak bağlayarak kullanılmasını sağlarken Linux dağıtımlarında ise bu durum seçimliktir, istenirse bazı disk bölümleri kullanıcı ilk erişimi sağlayana kadar çalıştırılmaz.
Ubuntu'da, bilgisayarı açtıktan sonra dosya yöneticisi üzerinden bir disk bölümüne tıklandığınız anda o disk bölümü sisteme otomatik olarak bağlanır. Bu açıdan baktığımızda kullanıcıların bu konuda yapması gereken herhangi bir işlem yoktur. Ancak dosyalarınızı kullanıcı ev dizininizin bulunduğu disk bölümü dışında başka bir disk bölümünde bulunduruyorsanız, bu durumda ilk anda bazı küçük sıkıntılarla karşılaşabilirsiniz. Mesela müzik dosyalarınız başka bir disk bölümü içinde ise bilgisayarı her yeniden başlattıktan sonra Rhytmbox ya da bir başka müzik çaları açıp mevcut şarkı listenizdeki bir şarkıya tıklayarak çalmak istediğinizde şarkı çalmayacaktır, ancak dosya yöneticisi üzerinden o disk bölümüne bir kez tıklandıktan sonra şarkıların artık çalınabildiğini görürsünüz. İkinci bir örnek olarak masaüstü duvar kağıdını göz önüne alalım; eğer bahsettiğimiz gibi kullanıcı ev dizininin bulunduğu disk bölümü dışında bir başka disk bölümünde bulunan bir resim dosyasını duvar kağıdı olarak ayarlarsanız, bilgisayarı her yeniden başlattığınızda bu duvar kağıdının masaüstünden kaybolduğunu görürsünüz. Bu gibi sıkıntıları kalıcı olarak aşmak için, belgelerinizi bulundurduğunuz disk bölümünü açılışta otomatik olarak bağlanacak şekilde ayarlamalısınız.
Herhangi bir disk bölümünü bilgisayar açlışında otomatik olarak bağlanmasını sağlamak için Ubuntu ile kurulu gelen "Diskler" programını kullanabilirsiniz. Programa ulaşmak için seçke menüsünde arama kutucuğuna "diskler" yazabilirsiniz.
Programı açıp resim 1'de Birimler alanından, başlangıççta otomatik bağlamak istediğiniz disk bölümlerinden birinin üzerine tıklayın arından yine resim1'de kırmızı çerçeve ile gösterilen ayar düğmesine tıklayın ve açılan menüdeki "Bağlama Seçeneklerini Düzenle" seçeneğini kullanın. Bu işlemi yaptığınızda resim 2'deki pencere karşınıza gelecektir. Burada bağlanma seçeneklerini şekildeki gibi açık hale getirin.
Disk birleştirme
Ubuntu'da Windows'taki gibi bir disk birleştirme aracı bulunmamaktadır, çünkü Windows'taki kadar buna gerek yoktur. Ubuntu'da öntanımlı, diğer pek çok Linux dağıtımında kullanılan Ext dosya sistemini kullanmaktadır. Ext biçimli bölümlerdeki dosyalar Windows'ta kullanılan NTFS ya da FAT gibi dosya sistemlerinde farklı bir dağılımla kaydedildiğinden parçalanma daha kayıt sırasında önlenmiş veya en aza indirilmiştir.
Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak
Windows'da, çalışmakta olan programların listelenmesi, istenilen bir programın sonlandırılıması gibi amaçlar için kullanılan Görev Yöneticisi'nin Ubuntu'daki karşılığı Sistem Gözlemcisi'dir. Seçke menüsünde arama kutucuğunu kullanarak Sistem Gözlemcisi'ni açabilirsiniz. Cevap vermeyen bir programı Sistem Gözlemcisi arayüzünü açarak sonlandırabileceğiniz gibi bunun yerine xkill komutuna bir kısayol tanımlayarak çok daha pratik bir şekilde programları sonlanıdırabilirsiniz. Xkill kullanıldığında fare imleci bir çarpı işareti şeklini alır. Bu çarpı işareti ile istediğiniz pencereye tılayarak o programı anında sonlandırabilirsiniz. Xkill'i elbette komut satırı üzerinden kullanmak hiç de pratik olmayacaktır. Bu yüzden xkill komutu için herhangi bir kısayol tanımlamalısınız (mesela Ctrl + Alt + Gerisil gibi). Bunun için "Sistem Ayarları > Klavye > Kısayollar > Özel Kısayollar" yolunu izleyin ve orada (+) (ekle) simgesine tıklayın. Açılan kutucukta “Adı” bölümüne herhangi bir şey yazabilirsiniz mesela Sonlandırıcı yazın, “Komut” kısmına ise xkill yazıp Uygula tuşuna basın. Ardından "Kapalı" yazan yere tıklayıp kullanmak istediğiniz kısayola klavyeden tıklayın.
İsterseniz Sistem Gözlemcisi için de bir kısayol tanımlayabilirsin. Bunun için kısayol tanımlayacağınız komut şudur: gnome-system-monitor
Komut satırı kullanımı
Ubuntu'da günlük kullanım için komutlar ve konsol uygulamalarının kullanılmasına ve bilinmesine genel olarak gerek yoktur. Çeşitli forumlarda vb. ortamlarda bazı Linux kullanıcıları arayüz üzerinden yapılabilen pek çok işlemi de alışkanlıkları nedeniyle komut satırı üzerinden cevaplıyor olmaları sizi yanıltmasın, aslında komut satırı üzerinden anlatılan pek çok konunun arayüz üzerinden de yapılabileceğini bilmelisiniz.
Ancak bazı durumlarda komut satırının kullanılması bir zorunluluktan kaynaklanabilir. Örneğin bir hatanın tespiti için ve çözümlenmesi için komut satırı kullanmak zorunlu olabilir.
Ubuntu'da Uçbirim adı verilen komut satırı penceresine ulaşmak için Seçke menüsünde arama kutucuğuna uçbirim yazabilirsiniz ya da klavyeden Ctrl+Alt+T kısayolunu kullanabilirsiniz.
Forumlarda ya da başka kaynaklarda herhangi bir iş için sizden sudo ile başlayan bir komutu girmeniz istenebilir. Komut satırı ekranında yetki almanızı sağlayan bu komutu kullandığınızda devamında kullanıcı parolanızı girmenizi bildiren bir iletiyle karşılaşırsınız. Kullanıcı parolanızı girerken, sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmayacaktır, bu normaldir. Siz parolanızı yazıp enter tuşu ile devam etmelisiniz.
Sıkça sorulan sorular
Ubuntu'yu kullanırken aklınıza gelebilecek diğer bazı soruların yanıtları Sıkça Sorulan Sorular sayfasında toplanmıştır. Bu belgeden sonra SSS sayfasını da okuyarak artık kendi kendine yeten bir Ubuntu kullanıcısı olabilirsiniz.
Dış bağlantılar
Kaynakça
- Bu belgenin bazı bölümlerinde PardusWiki'deki "Windows'tan Pardus'a geçiş" belgesinden yararlanılmıştır.