Yazılım ve Güncelleştirmeler: Revizyonlar arasındaki fark
k (başlığın değiştirilmemesi içi gizli not ekle) |
kDeğişiklik özeti yok |
||
119. satır: | 119. satır: | ||
:Burada yer alan seçenekleri açıklamadan önce Ubuntu sürümlerinden bahsetmemiz gerekir. | :Burada yer alan seçenekleri açıklamadan önce Ubuntu sürümlerinden bahsetmemiz gerekir. | ||
:{{Not|Ubuntu'nun her altı ayda bir yeni sürümü yayınlanmaktadır, | ::{{Not|Ubuntu'nun her altı ayda bir yeni sürümü yayınlanmaktadır. Bu sürümlerden bazıları ara sürümdür, bazıları ise (iki yılda bir gelen) LTS (Long Term Support) adı verilen uzun süreli destek sürümüleridir. LTS sürümler 5 yıl boyunca sürüm yükseltme gerektirmeksizin desteklenirler. Ara sürümler ise 9 ay desteklenir, bu sürenin sonunda güncelleme almaya devam edebilmesi sürüm yükseltme işlemine tabi tutulması gereklidir.}} | ||
:Üstteki resimde "''Yeni bir sürüm için''" seçeneğini seçerseniz Ubuntu'nun herhangi bir yeni sürümü (ara sürüm ya da LTS farketmez) yayınlandığında ve ilgili güncellemeler depolarda hazır hale geldiğinde bir bilgilendirme kutusu karşınıza gelir (dilerseniz ardından sürüm güncellemesini yapabilirsiniz). | :Üstteki resimde "''Yeni bir sürüm için''" seçeneğini seçerseniz Ubuntu'nun herhangi bir yeni sürümü (ara sürüm ya da LTS farketmez) yayınlandığında ve ilgili güncellemeler depolarda hazır hale geldiğinde bir bilgilendirme kutusu karşınıza gelir (dilerseniz ardından sürüm güncellemesini yapabilirsiniz). |
18.21, 6 Ekim 2017 tarihindeki hâli
Ubuntu'da yazılım kaynağı eklemenin iki yolu vardır. Biri grafik arayüzden yazılım kaynağı eklemek, diğeri ise komut satırından yazılım kaynağı eklemektir. Bu maddede grafik arayüz üzerinden depo ekleme, çıkartma, güncellemeleri ayarlama, bir CD/DVD'yi yazılım kaynağı olarak ekleme vb. işlemlerin nasıl yapılacağı açıklanmaktadır. Bu bağlamda Yazılım ve Güncelleştirmeler arayüzündeki tüm sekmeler teker teker incelenmiştir.
Yazılım kaynağı (depo) nedir?
Çeşitli yazılımların kurulum dosyaları ve kurulum için gerekli bağımlılık dosyalarını (kütüphane dosyaları vb.) toplu halde bulunduran sunuculara depo ya da yazılım kaynağı adı verilir.
Ubuntu'nun bilgisayara kurulumu ile beraber resmi Ubuntu paket (yazılım) depoları sisteme otomatik olarak tanımlanır. Böylelikle kullanıcılar herhangi bir ek işlem yapmadan doğrudan Ubuntu Software ya da Synaptic Paket Yöneticisi grafik arayüzleri üzerinden Ubuntu resmi depolarındaki paketleri görüntüleyebilir ve istenilen herhangi bir yazılım (gerekli bağımlılık paketleriyle birlikte) bir tıkla kurabilirler. Ubuntu'nn resmi paket depoları onbinlerce paketi bünyesinde barındırmaktadır. Bu nedenle farklı depo adresleri tanımlamaya nadiren ihtiyaç duyulabilir.
Kullanıcının güvenliği, sisteme zarar vermemesi ya da bir karışıklığa sebep olmaması için yazılımın, resmi yazılım depolarından kurulması tavsiye edilir. Bilinmeyen kaynaklardan yazılım yüklemek güvenlik açısından risklidir, ayrıca paket bağımlılıkları nedeniyle de çeşitli sorunlara yol açabilir.
"Yazılım ve Güncelleştirmeler" penceresinin açılması
Ubuntu'ya yeni yazılım kaynakları ekleme, çıkartma, güncelleme ayarlarını değiştirme gibi işlemler "Yazılım ve Güncelleştirmeler" iletişim kutusu üzerinden gerçekleştirilmektedir. Yazılım ve Güncelleştirmeler penceresini açmak için aşağıdakilerden yöntemlerden herhangi birini kullanabilirsiniz.
- Uygulamaları göster menüsüne girerek arama kutucuğunda aratıp açabilirsiniz.
- Yazılımlar arayüzünü açıp ekranın sol üstündeki uygulama menüsünde yer alan "Yazılım ve Güncelleştirmeler" seçeneğine tıklayabilirsiniz.
- Synaptic Paket Yöneticisi'ni kullanıyorsanız programın arayüzünde "Ayarlar > Depolar" yolunu izleyebilirsiniz.
Şimdi "Yazılım ve Güncelleştirmeler" penceresindeki tüm sekmeleri teker teker inceleyerek yapabilecek işlemleri inceleyelim.
"Ubuntu Yazılımı" sekmesi
"Yazılım ve Güncelleştirmeler" penceresindeki bu ilk sekmede, Ubuntu ile öntanımlı olarak gelen depoların yönetilmesi ile ilgili seçenekler bulunmaktadır. Bu seçenekler şöyle sıralanabilir:
- Ubuntu ile öntanımlı gelen depolarının (main, universe, multiverse, restricted) açıp/kapatılması
- Yazılım indirmelerinin yapılacağı sunucunun seçilmesi
- DVD/CD-ROM eklenmesi ve çıkarılması
Ubuntu yazılım depolarını açmak/kapatmak
Ubuntu'nun kurulumu ile birlikte öntanımlı olarak sisteme Main, Universe, Restricted, Multiverse isimli paket depoları tanımlı gelir. Yani Ubuntu'nun resmi paket depoları dört sınıfa ayrılmaktadır.(bakınız) Bu depolar istenirse "Yazılım ve Güncelleştirmeler > Ubuntu Yazılımı" yolu üzerinden kontrol edilebilir.
- Canonical destekli özgür ve açık kaynaklı yazılım (main): Canonical tarafından destekli özgür yazılımları barındıran depodur. Ana depo niteliğindedir.
- Topluluk tarafından bakılan özgür ve açık kaynaklı yazılım (universe): Bu depodaki yazılımların bakımı gönüllülerden oluşan Ubuntu topluluğu tarafından yapılır.
- Aygıtlar için kapalı kaynak sürücüler (restricted): Bazı donanımlar için gerekli kapalı kaynak sürücüleri barındıran paketler bu depoda yer almaktadır.
- Telif haklarıyla veya yasal sorunlar nedeniyle kısıtlanmış yazılımlar (multiverse): Telif haklarıyla veya yasal sorunlar nedeniyle kısıtlanmış olan yazılımlar bu depoda yer almaktadır.
Özgür yazılım | Sahipli yazılım | |
Desteklenen | Main (ana depo) | Restricted |
Desteklenmeyen | Universe (evrensel) | Multiverse |
Tüm bu depolar, Ubuntu'nun resmi yazılım depoları olmakla birlikte "Main" ve "Restricted" depolarındaki yazılımlar Ubuntu tarafından desteklenirken "Universe ve Multiverse" depolarındaki yazılımlar Ubuntu tarafından desteklenmemektedir. Bir yazılımın "desteklenmiyor" olması o yazılımın "önerilmediği" anlamına gelmez. Bir yazılımın Ubuntu tarafından desteklenmiyor olması, o yazılımın güncelleştirmelerinin resmi olarak Ubuntu tarafından, ancak Ubuntu toplulukları tarafından sunulabileceği ile ilgilidir.
Buradan bir depoyu aktif/pasif hale getirip kapat tuşuna bastıktan sonra depoları güncellemeniz gerekecektir. Depoları güncellemek için Uçbirim'de alttaki komutu kullanabilirsiniz.
sudo apt-get update
İndirme adresi (sunucusu)
Örnekte Türkiye sunucuları gözükmektedir. Eğer herhangi bir sebepten, yavaşlık, sunucuya ulaşılamaması vb nedenlerden dolayı bu adresi değiştirmek isterseniz listeden seçebilirsiniz. Listeyi seçtikten sonra diğer bölümünü seçerseniz daha fazla sunucu seçeneği ve sunucu hız testi çıkacaktır. Buradaki testten size en yakın ve size göre en hızlı sunucuyu seçebilirsiniz.
Ubuntu DVD'sinin yazılım kaynağı olarak kullanılması
Ubuntu ile birlikte yüklü gelen bazı yazılımları kaldırdığınızı ve bu yazılımları tekrar kurabilmek için İnternet bağlantınızın olmadığını farzedelim. Böyle bir durumda bilgisayarınızda kurulu olan Ubuntu sürümünün DVD'sini bir yazılım kaynağı olarak ekleyerek kullanabilirsiniz. Bu seçeneği aktif hale getirirseniz;
Artık bir paket kurmak istediğinizde söz konusu paket kurulmadan önce DVD/CD-ROM taranır. Ubuntu DVD'si içinde söz konusu yazılım bulunması halinde yazılım DVD'den yüklenir. Eğer tarama sırasında CD/DVD sürücüde, DVD takılı değilse size soracaktır ve takmanız için uyaracaktır.
"Diğer Yazılımlar" sekmesi
Diğer Yazılımlar sekmesi, Ubuntu ile kullanılabilen ama resmi olmayan kaynak/depo ekleme/çıkarma işlemleri için kullanılan sekmedir.
Canonical Ortakları
Canonical Ortakları ve Canonical Ortakları (Kaynak Kodu) depoları varsayılan olarak kapalı gelmektedir. İsterneniz işaretleyerek aktif hale getirebilirsiniz, kapat tuşuna tıklayıp pencereyi kapattıktan sonra depoları güncellemelisiniz. Depoları güncelleme işlemini Uçbirim komut satırında sudo apt-get update
komutunu kullanarak gerçekleştirebilirsiniz. Artık bu depolardan sağlanan ek yazılımları Ubuntu Software arayüzü üzerinden temin edebilirsiniz.
CD/DVD kaynağı eklemek
Elinizde içinde Ubuntu'da kullanılabilecek çeşitli yazılımları barındıran (yani.deb paketleri bulunan) bir CD-DVD kaynağı varsa bu diski "Birim Ekle" seçeneğini kullanarak kaynak olarak ekleyebilirsiniz. Bu seçeneği kullandıktan sonra artık Ubuntu Software aracı üzerinden herhangi bir yazılım kurmak istediğinizde önce CD/DVD-ROM taranacaktır ve yazılım varsa buradan kurulacaktır.
PPA eklemek
Ubuntu'nun resmi paket(yazılım) depoları haricindeki diğer tüm özel paket depolarına PPA (Kişisel Paket Arşivi) deposu adı verilir. Kullanmak istediğiniz bir PPA adresini/kaynağını, "Diğer Yazılımlar" bölümünde Ekle tuşuna tıklayarak açılan kutuya yazın ve Kaynak Ekle tuşuna basın. PPA adresleri genelde şu şekilde olmaktadır ppa:[kullanıcıadı]/[ppaadı] örnek ppa adresi şuna benzer olacaktır
ppa:tualatrix/ppa
Yeni bir İnternet deposu eklemek
Bazen aradağınız yazılım Ubuntu depolarında bulunmaz, bu durum genelde çok seyrek olsa da sizin de başınıza gelebilir. Bu durumda Ubuntu ile çalışıp test edildiğine emin olduğunuz başka bir depo adresi eklemek isteyebilirsiniz.
Ekle tuşuna basarak deb ile başlayan depo adresini buradan girebilirsiniz. Örnek depo adresi şuna benzer olacaktır,
deb http://ppa.launchpad.net/fta/ubuntu xenial main
Burada yazan xenial bölümünü, sizin kullandığınız Ubuntu sürümünün kod adına göre değiştirmeniz gerekir. Hangi sürümü kullandığınızı bilmiyorsanız ya da emin değilseniz Uçbirim komut satırında lsb_release -c
komutunu girerek öğrenebilirsiniz.
Depoları düzenlemek
Düzenlemek istediğiniz depoyu seçin ve alttaki "Düzenle" düğmesine tıklayın. Açılan pencerede yazanlar ve açıklamaları örnek olarak şuna benzer olacaktır,
- Tür: İkili
- URI: Geçerli bir adres (Uniform Resource Indicator) girin örnekler şöyle olacaktır,
- CDROM için;
cdrom:[cdnin_açıklaması]/
- FTP için;
ftp://ftp.domain.com/yol/dizin/depo
- HTTP için;
http://www.domain.com/yol/dizin/depo
- SMB paylaşımı için;
smb://yol/dizin/depo
- NFS paylaşımı için;
file://yol/dizin/yerel/dizin
- CDROM için;
- Dağıtım: stable ya da dağıtımın kod adı. Örnekte stable.
- Bileşen: Bileşenin türü örnekte main boşluklarla birden fazla bileşen adı ekleyebilirsiniz.
"Güncelleştirmeler" sekmesi
Ubuntu'nun güncellemeleri nasıl yapacağı buradan ayarlanmaktadır. Burada yer alan seçenekler ve açıklamaları şöyledir:
- Önemli güvenlik güncelleştirmeleri (.....-security): Ubuntu paketlerinde ortaya çıkan açıkları kapatmak için, Ubuntu güvenlik takımı tarafından oluşturulan önemli güvenlik güncellemeleridir.
- Önerilen güncellemeler (.....-updates): Ubuntu paketlerinde bulunan ciddi sorunlar için güncelleştirmeler. Bunların Ubuntu güvenliği ile alakası yoktur sistemin güvenliğini etkilemez bir ya da daha fazla soruna yönelik güncelleştirmelerdir.
- Desteklenmeyen güncellemeler (.....-backports): Halen geliştirme aşamasında olan, bu nedenle desteklenmeyen güncellemelerdir. Buradaki paketler, yeni özellikler, yeni arayüzler vb içerebilir. Ama desteklenmediği için sorun çıkarsa bir yardım almanız ya da yardım bulmanız zor olabilir. Daha fazla bilgi için bakınız.
- Güncellemeleri otomatik olarak kontrol et: Güncellemelerin ne sıklıkta kontrol edileceğini buradan seçebilirsiniz.
- Güvenlik güncellemelerini olduğunda: Bu seçenek alttaki gibi "Otomatik olarak indir ve kur" şeklinde ayarlanırsa, güvenlik güncellemesi çıkar çıkmaz onay istemeden indirilir ve kurulur. Sisteminizin kararlığına, güvenliğine önem veriyorsanız ya da sunucu sistemi kullanıyorsanız bunu seçebilirsiniz.
- Diğer güncellemeler olduğunda: Bu menü içerrisindeki seçenekler kullanılarak...
- Beni, yeni bir Ubuntu sürümü olunca bilgilendir: Bu menü içerisindeki seçenekler resimdeki gibidir.
- Burada yer alan seçenekleri açıklamadan önce Ubuntu sürümlerinden bahsetmemiz gerekir.
- Üstteki resimde "Yeni bir sürüm için" seçeneğini seçerseniz Ubuntu'nun herhangi bir yeni sürümü (ara sürüm ya da LTS farketmez) yayınlandığında ve ilgili güncellemeler depolarda hazır hale geldiğinde bir bilgilendirme kutusu karşınıza gelir (dilerseniz ardından sürüm güncellemesini yapabilirsiniz).
- "Uzun dönem desteklenen sürümler için" seçeneğini işaretlerseniz ara sürümler için değil sadece uzun dönem desteli sürümler yayınlandığında bir bilgilendirme kutusu karşınıza gelir (dilerseniz ardından sürüm güncellemesini yapabilirsiniz).
"Kimlik Sınaması" sekmesi
Kimlik sınaması yazılımın doğru adresten ve değiştirilmeden geldiğinden emin olmak için kullanılır. Key ya da anahtar olarak anılır. Her deponun kendine ait bir tanıtıcı anahtarı/key'i bulunmaktadır. Genelde depo sağlayıcısı anahtar/key'i kendi deposunda ya da halka açık sunucularda barındırabilir. Anahtar dosyayı içe aktar kısmından eklediğiniz deponun tanıtıcı anahtar/key'ini ekleyebilirsiniz. Bu tanıtıcı anahtar/key olmadan depoyu güncellerseniz uyarı ekranı ile sizi uyaracaktır. Daha fazla bilgi için bakınız.
"Ek Sürücüler" sekmesi
Bir bilgisayara Ubuntu kurulduğunda sistemdeki dıonanımların hemen hepsi otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelir (çünkü Linux çekirdeği binlerce donanıma uygun sürücü paketini bünyesinde barındırır), dolayısıyla elle harhangi bir sürücü yüklemeniz genellikle gerekmez.
Ekran kartları için de aynı durum geçerlidir; Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için genellikle açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler 3 boyutlu oyunların ve diğer 3B yazılımların çalışabilmesi için yeterli gelmeyebilir. Bu nedenle ekran kartınız için, donanım üreticisi tarafından sağlanan sahipli-kapalı kodlu sürücü paketlerini ve diğer sürücü alternatiflerini deneyip kullanmak isteyebilirsiniz.
İşte bu "Ek Sürücüler" sekmesi, başta ekran kartları olmak üzere sistemdeki çeşitli donanımlarla ilgili olarak kullanılabilecek alternatif sürücü paketlerini sunmaktadır. Bu sekmeyi açtıktan sonra, alternatif sürücü paketlerinin listelenmesi için bir kaç saniye beklemeniz gereklidir. Ekran kartı sürücüleri konusunda ayrıntılı bilgi için bakınız: Ekran kartları
"Geliştirici Seçenekleri" sekmesi
Bu sekmede (Developer Options) yer alan "Henüz Onaylanmamış Güncelleştirmeler" seçeneği; Ubuntu paketlerinin testleri için kullanılan güncelleştirmeleri ifade der. Bu depoyu ancak Ubuntu testlerine yardımcı olmak ve geri bildirim yapmak istiyorsanız kullanın, yoksa normal şartlarda kullanmayın.
Ek bilgiler
sources.list dosyası
Yazılım kaynağı (depo) adresleri /etc/apt/sources.list dosyasında saklanmaktadır. Örnek dosya içeriği şu şekildedir,
Dosya İçeriği |
Dosya yolu:/etc/apt/sources.list |
# deb cdrom:[Ubuntu 10.10 _Maverick Meerkat_ - Release i386 (20101007)]/ maverick main restricted |
Depoların komut satırından güncellenmesi
İster "Yazılım ve Güncelleştirmeler" aracını kullanarak ister Synaptic'i kullanarak isterse Uçbirim'i kullanarak yeni yazılım depoları eklemiş olun, her ne şekilde olursa olsun depolarda herhangi bir değişiklik yaptıktan sonra depoları güncellemeyi unutmayın. Güncelleme yapmadığınız takdirde yaptığınız değişiklikleri göremezsiniz. Depoları, Uçbirim komut satırından güncellemek için alttaki komutu kullanabilirsiniz:
sudo apt-get update
Dış bağlantılar
- Ubuntu paketlerini arama sitesi - Ubuntu Package Search
- Repositories - Community Ubuntu Documentation
- Online Ubuntu Depo Listesi oluşturucu (/etc/apt/sources.list dosyanızı buradan yeniden oluşturabilirsiniz)
- Launchpad'deki PPA nedir?