SSS

Genel kullanım

Açılışta şifre girmeden nasıl otomatik kullanıcı girişi yapabilirim?

Ubuntu kurulumunda kullanıcı tanımlama aşamasında da otomatik kullanıcı girişi yapma seçeneği hazır bulunur. Kurulum esnasında bu seçeneği işaretlememiş olsanız da daha sonra Ayarlar arayüzü üzerinden gerçekleştirebilirsiniz. Bunun için "Ayarlar > Ayrıntılar > Kullanıcılar > Kilidi Kaldır" yolunu izleyip “Otomatik Giriş” seçeneğini "Açık" hâle getirmeniz yeterlidir.

Bilgisayarım boşta kaldığında ekranın kilitlenmesini istemiyorum

Bilgisayarınızı bir müddet kullanmadığınızda, bilgisayarınızı başkalarının kullanmasını önlemek amacıyla ekran kilitlenir, ekran kilidini açmak için kullanıcı şifresini girmek gerekir. Eğer bu özelliği devre dışı bırakmak isterseniz bunu "Ayarlar > Gizlilik > Ekran Kilidi" yolu üzerinden gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca bilgisayarı kullanmadığınızda ekranın kararması için gereken süreyi "Ayarlar > Güç" yolu üzerinden değiştirebilirsiniz.

Num Lock'un açılışta otomatik açılmasını istiyorum

Nümerik tuş takımını açmaya yarayan NumLock tuşu bazı bilgisayarlarda, bilgisayar açılışında otomatik açılmayabilir. Eğer otomatik açılmıyorsa numlockx isimli paketi yükleyerek sorunu giderebilirsiniz. Bu paketi Synaptic Paket Yöneticisi'nde aratarak yükleyebilirsiniz. Yükledikten sonra bilgisayarınızı yeniden başlatın, eğer sorun çözülmediyse Num Lock'un açılışta otomatik açılmasını sağlamak maddesinde anlatılan diğer adımları uygulayın.

Gece ışığı özelliği nasıl kullanılır?

Çeşitli bilimsel çalışmalar, akşamları özellikle mavi ışığa maruz kalmanın uykuya dalmayı zorlaştırdığını, melatonin salgılanmasını düzensizleştirdiğini ve göz yorgunluğunu arttırdığını gösteriyor. Ubuntu’da mavi ışık koruması için ek bir uygulama yüklemenize gerek yoktur. Ubuntu ile birlikte gelen Gece Işığı özelliğini açık hale getirerek kullanabilirsiniz. Bunun için “Ayarlar > Aygıtlar > Ekranlar” yolunu izleyin. Gece Işığı özelliği gün batımından sonra ekrandaki mavi ışığı azaltarak ekranın renk sıcaklığını otomatik olarak arttırır. [1]

Microsoft TrueType yazı tiplerini nasıl sisteme eklerim?

Times New Roman, Arial gibi Microsoft TrueType yazı tiplerini Ubuntu'ya eklemek için Synaptic Paket Yöneticisi'nde ubuntu-restricted-extras paketini ya da sadece TrueType yazı tiplerini içeren ttf-mscorefonts-installer paketini aratıp kurmanız yeterlidir. Kurulum sırasında karşınıza bir lisans sözleşmesi çıkacak ve onaylamanızı isteyecektir. Yükledikten sonra örneğin bir LibreOffice Writer penceresi açıp yazı tipi bölümüne girerek Times New Roman, Arial gibi yazı tiplerinin geldiğini görebilirsiniz.

Parola korumalı .rar arşiv dosyalarını açamıyorum

Rar dosya biçimi, sahip olduğu çeşitli lisans kısıtlamaları nedeniyle Ubuntu kurulumu ile birlikte tamamen desteklenmez, kısmen desteklenir. Parola koruması olmayan .rar dosyaları sorunsuzca açılabilirken (Sağ tık > Buraya Çıkart), parola korumalı olanlar hata verir. Parola korumalı .rar dosyalarını açabilek için WinRar yazılımının resmi unrar isimli paketini yüklemeniz yeterlidir. Bu paketi ya da bu paketi de içeren ubuntu-restricted-extras isimli eklenti paketini Synaptic Paket Yöneticisi'nde aratarak kurabilirsiniz.

Nasıl .rar biçminde arşivleme yapabilirim?

Öncelikle belirtmek gerekir ki, Ubuntu'da oluşturacağınız arşiv dosyalarının hem Windows hem de Mac'de herhangi bir ek yazılım kurmadan kullanılabilmesini istiyorsanız bunun için .rar biçimini kullanmak zorunda değilsiniz, .zip biçiminini de kullanabileceğinizi unutmayın. Eğer yine de .rar biçimini tercih etmek isterseniz bunun için WinRar yazılımının resmi rar isimli paketini yükleyiniz. Bu paketi Synaptic Paket Yöneticisi'nde aratarak ya da komut satırı üzerinden sudo apt-get install rar kurabilirsiniz. Paketi kurduktan sonra artık Arşiv Yöneticisi yazılımını kullanarak .rar biçiminde yeni arşiv dosyaları üretebilirsiniz.

Dosya yöneticisinde konum (adres) çubuğu nasıl açılır?

Dosyalar dosya yöneticisinde görüntülemekte olduğunuz dizinin konumu, tıklanabilir düğmeler şeklinde görüntülenir. Bu düğmeler, dosya yöneticisinde gezinirken alt ve üst dizinlere daha hızlı bir şekilde erişmenizi sağlar. Eğer konum çubuğunda gerçek adres bilgisini görmeye ihtiyacınız olursa bunun için klavyeden (Ctrl + L) tuş bileşimini kullanabilirsiniz.

Öntanımlı program - dosya ilişkilerini nasıl değiştirebilirim?

Ubuntu'da ses, video, resim vb. herhangi bir dosyanın öntanımlı olarak hangi programla açılacağını belirlemek isteyebilirsiniz. Örneğin Mp3 dosyalarına çift tıkladığınızda VLC media player ile açılmasını isteyebilirsiniz. Gerekli ayarlamayı iki farklı yolla gerçekleştirebilirsiniz.

1. Yol: “Ayarlar > Ayrıntılar > Öntanımlı Uygulamalar” yolunu izleyin. Orada “Müzik”seçeneğini VLC media player olarak işaretleyin.

2. Yol: Herhangi bir Mp3 dosyasına sağ tıklayıp "Özellikler > Birlikte" Aç yolunu izleyin ve listeden VLC media player'ı seçip "Öntanımlı olarak ayarla" düğmesine tıklayın. Artık .mp3 uzantısına sahip tüm dosyalarınız öntanımlı olarak VLC player ile açılacaktır. Eğer .mp3 biçimi dışında farklı uzantılara sahip ses dosyalarınız varsa (.wav , .ogg gibi) o dosya türlerini de aynı şekilde VLC player ile ilişkilendirebilirsiniz.

Programların kullanıcı ayar verileri hangi dizinde bulunur?

Kullandığınız programların kullanıcı verileri-ayar dosyaları /home/kullanıcı_adınız/ dizini altında gizli dosyalar halinde bulunmaktadır. Bu dosyaları görebilmek için öncelikle şurada anlatıldığı gibi dosyaları görünür hale getirmelisiniz.

Farklı programlara ilişkin kullanıcı ayar dosyaları, kullanıcı ev dizini altında farklı klasörler altında olabilir.

• Deb biçiminde paketlenmiş pek çok programın kullanıcı ayar dosyaları /home/kullanıcı_adınız/.config/ dizini altında yer alır.
• Deb biçiminde paketlenmiş Mozilla Firfox'un kullanıcı ayar verilleri /home/kullanıcı_adınız/.mozilla dizininde bulunur.
• Deb biçiminde paketlenmiş bir çok KDE programının kullanıcı ayar verileri genellikle /home/kullanıcı_adınız/.kde/share/ dizininde yer alır.
• Snap biçiminde paketlenmiş uygulamaların kullanıcı ayar verileri ise yine kullanıcı ev dizini içerisinde /home/kullanıcı_adınız/snap/ dizini altında bulunur.

Çeşitli sorunlar ve çözümleri

Ubuntu aşırı yavaş, kasılarak çalışıyor

Minimum sistem gereksinimlerini karşıladığı halde Ubuntu’yu kurduğunuzda aşırı yavaş-kasılarak-donarak çalışan bir Ubuntu ile karşılaşıyorsanız ya da bilgisayarınız aşırı ısınıyorsa bu sorun muhtemelen, öntanımlı gelen ekran kartı sürücünüzün, sisteminiz ile uyumlu olmamasından kaynaklanıyordur. Sorunun daha nadir görülen bir diğer nedeni ise; sisteminizde öntanımlı görüntü sunucusu olarak Wayland kullanılıyor ise sisteminiz ile Wayland ile görüntü sunucusu arasındaki bir uyumsuzluktan kaynaklanabilir (örnek).

Çözüm için öncelikle mümkünse tüm güncellemeleri yükleyin ardından sisteminizde kullanabilecek başka ekran kartı sürücü seçeneklerinin bulunup bulunmadığını kontrol etmek ve değiştirmek için “Yazılım ve Güncelleştirmeler > Ek Sürücüler" yolunu izleyip birkaç saniye bekleyin. Ayrıntılı bilgi için bkz. Ekran kartları.

Ekran kartı sürücüsünü yükleyip bilgisayarı yeniden başlattıktan sonra durumu kontrol edin. Eğer sorun devam ediyorsa öntanımlı görüntüsü sunucusu olarak Wayland mı yoksa Xorg mu kullandığınızı kontrol edin. Eğer Wayland ise Xorg görüntü sunucusuna geçiş yapın.

Aynı bilgisayarda Windows ve Ubuntu kullananlarca sıkça sorulan sorular

Aynı bilgisayarda Windows ve Ubuntu kullanan kullanıcıların sıkça sorduğu bazı sorular ve sorunlar altta sıralanmıştır.

• NTFS biçimli disk bölümlerine ulaşamıyorum.
• Windows'un saatini ayarlamama rağmen geri kalıyor.
• Windows’u yeniden yükledikten sonra açılış menüsü kayboldu, Ubuntu’ya ulaşamıyorum.
• Açılıştaki Windows seçeneğini nasıl öntanımlı seçenek haline getirebilirim ve bekleme süresini nasıl değiştirebilirim?

Tüm bu sorunların çözümünü ve daha fazlasını Windows’un yanına Ubuntu kurmak sayfasından öğrenebilirsiniz.

Tekrar eden bir hata iletisi alıyorum, nasıl engelleyebilirim?

Öncelikle, karşınıza gelen hata bildirim kutusundaki Ayrıntıları Göster düğmesine tıklayarak hangi programların hata verdiği konusunda bilgi alabilirsiniz. Bu hata iletileri çoğu zaman sisteminiz için ciddi bir sorun anlamına gelmez.

Tekrar eden hata iletilerinde resimde görüldüğü gibi "İleride oluşabilecek bu türden hataları yok say" şeklinde bir seçenek bunulabilir (bazı hata iletilerinde bu seçenek bulunmaz). Sisteminizde herhangi bir sorun gözlemlemiyorsanız bu seçeneği işaretleyerek söz konusu hata iletisinin tekrar etmesini önleyebilirsiniz. Ayrıca sistemdeki hata kayıtlarının bulunduğu dizin içeriğini silerek temizlemek için Uçbirim'de sudo rm /var/crash/* komutu kullanılabilir.

Eğer otomatik hata raporu üretme aracı olan "Apport" yazılımı devre dışı bırakılarak hata bildirimleri tamamen kapatmak istenirse bunun için öncelikle sudo -H gedit /etc/default/apport komutu girilir, açılan dosya içinde enabled=1 yazan yerdeki 1 değeri 0 yapılıp kaydedilir.

Ekran görüntüsü aldığımda yan yana iki ekran varmış gibi bir görüntü alıyorum

Masaüstünden bir ekran görüntüsü aldığınızda eğer resimdeki gibi, yan yana iki ekran şeklinde bir görüntü elde ediyorsanız (kontrol etmek için klavyeden PrintScren tuşuna basıp Resimler dizinine bakın) bu yapılandırma sorununu küçük bir ayarlama yaparak düzeltmeniz gereklidir. Çünkü bazı uygulamalar birinci ekranda değil ikinci ekranda açılabilir. Siz normalde birinci ekrana baktığınız için ikinci ekranda açılan uygulamayı göremezsiniz. Bu durumda o uygulamanın açılmadığını, bir sorun olduğunu düşünebilirsiniz... İkincil ekranı kapatmak için Ayarlar > Aygıtlar > Ekranlar yolunu izleyin. Eğer Ayarlar arayüzü karşınıza gelmiyorsa ikinci ekranda açılmış demektir. PrintScren tuşu ile ekran görüntüsü alıp resmi inceleyerek Ayarlar arayüzünün ikinci ekranın neresinde açılmış olduğunu gözlemleyin. Sonra fare imlecini masaüstünde en sağa götürüp görmediğiniz ekran üzerinde devam ederek Ayarlar penceresinin üst çubuğundan tutup sola doğru sürüklemeyi deneyin. Bir kaç deneme sonunda bunu yapabilirsiniz. Ayarlar'ı karşınıza getirdikten sonra sırasıyla Tek Ekran > Yerleşik Ekran > Uygula düğmelerine tıklayın.

Ekran görüntüsünde yan yana iki ekran var

Masaüstüme ulaşamazsam sistemi ve verilerimi nasıl kurtarabilirim?

Ubuntu'yu kullandıktan bir süre sonra örneğin ekran kartı sürücülerine elle müdahale ettikten sonra ya da kritik güncellemeleri yüklerken elektriklerin kesilmesi nedeniyle Ubuntu masaüstüne ulaşamayabilirsiniz. Ayrıca öntanımlı gelen açık kaynak ekran kartı sürücüleri yerine kapalı kaynak sürücüleri kullanıyorsanız düzgün bir şekilde tamamlanan "çekirdek güncellemesi" gibi kritik bir sistem güncellemesinden sonra bilgisayarı yeniden başlattığınızda masaüstüne ulaşılamama gibi bir durumla karşılaşabilirsiniz. Bu gibi durumlarda aşağıdaki belgelerden yararlanabilirsiniz:

• Ekran kartı sürücü uyumsuzluklarına bağlı sorunlar için: Kapalı kaynak sürücüden açık kaynak sürücüye geri dönüş
• Diğer sorunlar için: Ubuntu'da sistem kurtarma

Çöp kutusunu boşaltırken erişim hatası alıyorum

Bu durumda Uçbirim komut satırı penceresini açın ve alttaki komutu girin (Uyarı: rm komutunu uygularken çok dikkatli olun, aksi takdirde yanlışlıkla başka dosya ve dizinleri silebilirsiniz.)

sudo rm -rf ~/.local/share/Trash/files/*

DVD'den kopyaladığım dosyalar kilitli, kilidi nasıl kaldırırım?

Bu bir yetki sorunudur, bu sorunu aşabilmek için chmod komutu kulanılmalıdır.

DVD'den kopyaladığınız dosyaları kullanabilmeniz için; Uçbirim komut satırı penceresini açın ve şu komutu verin;

sudo chmod 777 -R /kilitli/dosyaların/bulunduğu/konum

Chmod komutu hakkında detaylı bilgi için bkz. Chmod komutu kullanımı.