Yazılım ve Güncelleştirmeler

Bu sayfada yazılım kaynakları eklenmesi çıkarılması ile ilgili bir yazı yazacağım muhtemelen biraz sürecek. Bu süre içerisinde bu yazıyı lütfen kaldırmayın.

Yazılım kaynağı (depo) nedir?

Windows ya da Mac OS işletim sisteminde yazılım kurmak için yazılımın kurulum dosyasını ya da paketini internetten ya da CD/DVD gibi bir kaynaktan edinip kurmanız gerekir. Bu kurulum dosyalarının uzantıları Windows için genelde .exe, Mac OS için de .dmg şeklindedir. Ubuntu da ise genelde .deb paketlerini kullanır. Bu paketler Ubuntu ve açık kaynak geliştiricileri veya katkıcıları tarafından oluşturulur, depo olarak anılan sunucularda saklanır. Bu sunucuların adı da genelde depo ya da yazılım kaynağı olarak anılır. Kullanıcının güvenliği, sisteme zarar vermemesi ya da bir karışıklığa sebep olmaması için yazılımın, yazılım deposundan kurulması tavsiye edilir. Çünkü bir paket başka bir pakete bağımlı olabilir. Bu bağımlılıkları elle çözmek ise bazen çok karışık, içinden çıkılmaz bir hal alabilir.

Not: Genelde Linux özelde Ubuntu için çok çeşitli yazılım kurulum yöntemleri olmasına rağmen en kolay ve kullanıcı için tavsiye edilen yöntem budur.

Ubuntuya Yazılım Kaynağı eklemek

Yazılım kaynağı (depo) adresleri /etc/apt/sources.list dosyasında saklanmaktadır. Örnek dosya içeriği şu şekildedir,

Dosya İçeriği

Dosya yolu:/etc/apt/sources.list

# deb cdrom:[Ubuntu 10.10 _Maverick Meerkat_ - Release i386 (20101007)]/ maverick main restricted  # See http://help.ubuntu.com/community/UpgradeNotes for how to upgrade to  # newer versions of the distribution.  deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick main restricted  deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick main restricted  ## Major bug fix updates produced after the final release of the  ## distribution.  deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates main restricted  deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates main restricted  ## N.B. software from this repository is ENTIRELY UNSUPPORTED by the Ubuntu  ## team. Also, please note that software in universe WILL NOT receive any  ## review or updates from the Ubuntu security team.  deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick universe  deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick universe  deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates universe  deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates universe  ## N.B. software from this repository is ENTIRELY UNSUPPORTED by the Ubuntu   ## team, and may not be under a free licence. Please satisfy yourself as to   ## your rights to use the software. Also, please note that software in   ## multiverse WILL NOT receive any review or updates from the Ubuntu  ## security team.  deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick multiverse  deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick multiverse  deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates multiverse  deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates multiverse  ## Uncomment the following two lines to add software from the 'backports'  ## repository.  ## N.B. software from this repository may not have been tested as  ## extensively as that contained in the main release, although it includes  ## newer versions of some applications which may provide useful features.  ## Also, please note that software in backports WILL NOT receive any review  ## or updates from the Ubuntu security team.  # deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-backports main restricted universe multiverse  # deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-backports main restricted universe multiverse  ## Uncomment the following two lines to add software from Canonical's  ## 'partner' repository.  ## This software is not part of Ubuntu, but is offered by Canonical and the  ## respective vendors as a service to Ubuntu users.  # deb http://archive.canonical.com/ubuntu maverick partner  # deb-src http://archive.canonical.com/ubuntu maverick partner  ## This software is not part of Ubuntu, but is offered by third-party  ## developers who want to ship their latest software.  deb http://extras.ubuntu.com/ubuntu maverick main  deb-src http://extras.ubuntu.com/ubuntu maverick main  deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security main restricted  deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security main restricted  deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security universe  deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security universe  deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security multiverse  deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security multiverse

Ubuntuya yazılım kaynağı eklemek ya da varolan kaynakları aktif/pasif hale getirmek için yazılım kaynakları menüsünü kullanabilirsiniz. Yazılım kaynaklarını penceresini açmak içinse aşağıdakilerden herhangi birini kullanabilirsiniz,

• Ana Menü: Sistem > Yönetim > Yazılım kaynakları
• Synaptic: Sistem > Yönetim > Synaptic Paket Yöneticisi: > Ayarlar > Depolar
• Ubuntu Yazılım Merkezi: Uygulamalar > Ubuntu Yazılım Merkezi > Düzenle > Yazılım Kaynakları
• Çalıştır (alt+f2): > gksudo software-properties-gtk

Daha sonra parola sorduğunda kullanıcı parolanızı girin.

Ubuntu 10.10 ile kaybolan Yazılım Kaynakları menüsü

Yazılım kaynakları menüsü Ubuntu 10.10 ile menüde gizlenmiştir. Yeniden görünür hale getirmek için menünün düzenlenmesi gerekir. Menü düzenlemeyi açmak için, Uygulama Çalıştırdan (alt+f2) aşağıdaki komutu girin ve çalıştırın

alacarte

• Açılan pencerede solda en altta Yönetim'i tıklayın
• Sağ kısımda Yazılım Kaynaklarının yanındaki işareti seçili hale getirin.

ya da aşağıdaki yöntemi uygulayın

• Uygulamalar menüsüne sağ tıklayın
• Menüleri düzenleyi tıklayın
• Açılan pencerede solda en altta Yönetim'i tıklayın
• Sağ kısımda altta Yazılım Kaynaklarının yanındaki işareti seçili hale getirin.

Ubuntu Yazılımı sekmesi

Ubuntu Yazılım depolarını açmak

Ubuntu Resmi varsayılan yazılım kaynakları üçe ayrılmıştır, ve aşağıdaki gibidir daha fazla bilgi için

• Canonical destekli Açık Kaynak kodlu yazılım (main)
• Bakımı topluluk tarafından yapılan Açık Kaynak kodlu yazılım (universe)
• Aygıtlar için Kapalı Kaynak kodlu sürücüler (restricted)
• Telif hakkı ya da yasal sorunlar nedeniyle kısıtlanan yazılımlar (multiverse)

İnternetten indirilebilir: Sol tarafındaki seçim kutusu işaretli olan kaynak kullanılacağını (aktif) belirtir, işaretli olmayanlarsa kullanılmayacak (pasif) demektir. Buradan herhangi bir depoyu aktif/pasif hale getirip kapat tuşuna bastıktan sonra depoları güncellemek için sizi uyarakcaktır. Yenile tuşuna basarak Depoları güncellemelisiniz. Güncellemezseniz yaptığınız depo değişikliği aktif olmayacaktır.

İndirme Adresi (sunucusu)

İndirme Adresi: Örnekte Türkiye sunucusu gözükmektedir. Eğer herhangi bir sebepten, yavaşlık, sunucuya ulaşılamaması vb bu adresi değiştirmek isterseniz listeden seçebilirsiniz. Listeyi seçtikten sonra diğer bölümünü seçerseniz daha fazla sunucu seçeneği ve sunucu hız testi çıkacaktır. Buradaki testten size en yakın ve size göre en hızlı sunucuyu seçebilirsiniz.

DVD/CD-ROM

DVD/CD-ROM'dan Kurulabilir: Bu kısımda ise sistemizde kurulu olan (örnekte 'Maverick Meerkat') sürümünün CD-ROM'unu kaynak olarak kullanabilirsiniz. *Eğer seçerseniz bir paket kurulmadan önce CD-ROM'u taraycaktır.

• Eğer tarama sırasında CD-ROM'da CD takılı değilse size soracaktır ve takmanız için uyaracaktır.
• Eğer seçmezseniz CD-ROM a bakmadan internetten indirip kuracaktır.
• Eğer internet bağlantınız varsa ve yazılımları internetten indirip kurmak istiyorsanız burayı işaretlemeyin.

Diğer yazılımlar

Canonical Ortakları

Diğer üçüncü parti yazılımlar ve Canonical Ortaklarının yazılımları için bu sekmeyi kullanabilirsiniz. Canonical Ortakları ve Canonical Ortakları (Kaynak Kodu) depoları varsayılan olarak kapalı gelmektedir. İsterneniz işaretleyerek aktif hale getirebilirsiniz, kapat tuşuna basınca depoları yenilemelisiniz.

CD-ROM/DVD Eklemek

Elinizdeki CD-ROM'u buradan kaynak olarak ekleyebilirsiniz. Bir yazılım kurmak istediğinizde CD-ROM taranacaktır ve mümkünse buradan kurulacaktır.

PPA Eklemek

Ubuntu 9.10 dan itibaren PPA (Personal Package Archive) bu arayüzden eklenebilir hale gelmiştir. Elinizde bulunan PPA adresini/kaynağını, Diğer yazılımlar bölümünde ekle tuşuna tıklayarak açılan kutuya yazın ve Kaynak Ekle tuşuna basın. PPA adresleri genelde şu şekilde olmaktadır ppa:[kullanıcıadı]/[ppaadı] örnek ppa adresi şuna benzer olacaktır

ppa:tualatrix/ppa

Diğer Depoları Eklemek

Bazen aradağınız yazılım Ubuntu depolarında bulunmaz, bu durum genelde çok seyrek olsa da sizin de başınıza gelebilir. Bu durumda Ubuntu ile çalışıp test edildiğine emin olduğunuz başka bir depo adresi eklemek isteyebilirsiniz.

Ekle tuşuna basarak deb ile başlayan depo adresini buradan girebilirsiniz. Örnek depo adresi şuna benzer olacaktır,

deb http://ppa.launchpad.net/fta/ubuntu lucid main

Depo Düzenlemek

Düzenlemek istediğiniz depoyu üstten seçin ve alttaki düzenleyi tıklayın. Açılan pencerede yazanlar ve açıklamaları örnek olarak şuna benzer olacaktır,

• Tür: İkili
• URI: Geçerli bir adres (Uniform Resource Indicator) girin örnekler şöyle olacaktır,
  • CDROM için

cdrom:[cdnin_açıklaması]/

• • FTP için

ftp://ftp.domain.com/yol/dizin/depo

• • HTTP için

http://www.domain.com/yol/dizin/depo

• • SMB paylaşımı için

smb://yol/dizin/depo

• • NFS paylaşımı için

file://yol/dizin/yerel/dizin

• Dağıtım: stable ya da dağıtımın kod adı. örnekte stable.
• Bileşen: Bileşenin türü örnekte main boşluklarla birden fazla bileşen adı ekleyebilirsiniz.

Depo(ları) aktif/pasif duruma getirmek

• Sol kısmındaki kutu seçili olanlar aktif yani açık kullanılabilir
• Sol kısmındaki kutu seçili olmayanlar pasif yani kapalı demektir.
• Kullanmak istediklerinizi seçin istemediklerinizin işaretini kaldırın.

Örnekte üç aktif, iki pasif depo gözükmektedir.

Güncellemeler Sekmesi

Ubuntu Güncellemeleri: Ubuntunun güncellemeleri nasıl yapacağı buradan ayarlanmaktadır.

Ubuntu Güncellemeleri

• "Önemli güvenlik güncelleştirmeleri (maverick-security)" Ubuntu paketlerinde ortaya çıkan açıkları kapatmak için, Ubuntu güvenlik takımı tarafından oluşturulan önemli güvenlik güncellemeleridir.
• "Önerilen Güncelleştirmeler (maverick-updates)" Ubuntu paketlerinde bulunan ciddi sorunlar için güncelleştirmeler. Bunların Ubuntu güvenliği ile alakası yoktur sistemin güvenliğini etkilemez bir ya da daha fazla soruna yönelik güncelleştirmelerdir.
• "Henüz Onaylanmamış Güncelleştirmeler (maverick-proposed)" Ubuntu paketlerinin testleri için kullanılan güncelleştirmelerdir. Bu depoyu ancak Ubuntu testlerine yardımcı olmak ve geri bildirim yapmak istiyorsanız kullanın, yoksa normal şartlarda kullanmayın.
• "Desteklenmeyen Güncellemeler (maverick-backports)" Adı üzerinde desteklenmeyen güncellemelerdir, halen geliştirme aşamasında olan güncellemeler buradadır. Buradaki paketler, yeni özellikler, yeni arayüzler vb içerebilir. Ama desteklenmediği için sorun çıkarsa bir yardım almanız ya da yardım bulmanız zor olabilir. Daha fazla bilgi için

Otomatik Güncellemeler

Otomatik Güncelleştirmelerin nasıl ve ne sıklıkta yapılacağı buradan belirlenir. "Güncellemeleri Kontrol Et:" Güncellemelerin ne sıklıkta kontrol edileceğini buradan seçebilirsiniz. Seçenekler ve açıklamaları aşağıdaki gibidir,

• Güvenlik güncellemelerini onaylatmadan kur: Seçilirse güvenlik güncellemesi çıkar çıkmaz onay istemeden indirilir ve kurulur. Güvenliğe önem veriyorsanız ya da sunucu sistemi kullanıyorsanız bunu seçebilirsiniz.
• "Tüm güncellemeleri artalanda indir:" Güncellemeler çıktığı size sormadan indirmeye başlar. Kurulum için hazır olduğunda bildirecektir.
• "Sadece kullanılabilir güncellemeleri bildir:" Güncellemeler çıktığı zaman bir uyarı penceresi ile güncellenmesi gereken paketleri size bildirir.

Duyuru Güncelleme

• "Duyuru güncelleme:" Dağıtımınızın bir üst sürümü çıktığı zaman bildirir.
• "Normal sürümler:" Kullandığınız normal sürümden bir üst normal sürüme güncelleyebilirsiniz. Örnek:Ubuntu 9.10 (Karmic Koala) >> Ubuntu 10.04 (Lucid Lynx).

Yalnızca uzun destekli sürümler: Kullandığınız uzun dönem destekli sürümden(LTS) bir üst uzun dönemli sürüme(LTS) güncelleyebilirsiniz. Örnek: Ubuntu 8.04 (Hardy Heron) LTS >> Ubuntu 10.04 (Lucid Lynx) LTS.

LTS için kısa bir not:

LTS, Long Term Support kelimesinin kısaltmasıdır.

Ubuntu Masaüstü ve Sunucu için her altı ayda bir sürüm çıkartmaktadır. Bu sürümler normal olarak adlandırılır ve 18 ay desteklenir.

Ubuntu Masaüstü ve Sunucu için her iki yılda bir LTS uzun dönem destekli sürümde çıkartmaktadır buda LTS olarak anılır. LTS sürümler Masaüstü için üç(3), sunucu sistemler için beş(5) yıl destek ve güncelleme sağlanır. Daha fazla bilgi için

Kimlik Sınaması Sekmesi

Kimlik sınaması yazılımın doğru adresten ve değiştirilmeden geldiğinden emin olmak için kullanılır. Key ya da anahtar olarak anılır. Her deponun kendine ait bir tanıtıcı anahtarı/key'i bulunmaktadır. Genelde depo sağlayıcısı anahtar/key'i kendi deposunda ya da halka açık sunucularda barındırabilir. Anahtar dosyayı içe aktar kısmından eklediğiniz deponun tanıtıcı anahtar/key'ini ekleyebilirsiniz. Bu tanıtıcı anahtar/key olmadan depoyu güncellerseniz uyarı ekranı ile sizi uyaracaktır. Daha fazla bilgi için https://help.ubuntu.com/community/SecureApt

İstatistikler Sekmesi

Eğer Ubuntu kullanım istatistiklerinizin anonim olarak Ubuntu sunucularına gönderilmesini istiyorsanız işaretleyebilirsiniz.

Dış Kaynaklar

Ubuntu paketlerini arama sitesi - Ubuntu Package Search

Repositories - Community Ubuntu Documentation

Online Ubuntu Depo Listesi oluşturucu. /etc/apt/sources.list dosyanızı buradan yeniden oluşturabilirsiniz