Windows ortamında disk bölümlendirme

Bu madde Windows'un yanına Ubuntu kurmak belgesinde anlatılan 2. yöntem olan "Elle disk bölümlendirme" işlemlerinin detaylı açıklamasını içermektedir. Eğer sabit diskinizi kendi ihtiyaçlarınız doğrultusunda elle bölümlendirmek ve bu şekilde Ubuntu için bir bölüm hazırlamak istiyorsanız bu yöntemi kullanabilirsiniz.

Bölümlendirme

Aslında Ubuntu'nun kurulumu esnasında, Ubuntu'nun kendi disk bölümlendirme özelliği kullanılarak disk bölümlendirme işlemleri gerçekleştirilebilir, ancak disk bölümlendirme gibi kritik bir işi kurulumu öncesinde tamamlayıp Ubuntu'yu daha rahat bir şekilde kurmanızı önemle tavsiye ederiz. Bu nedenle sabit diskinizi ihtiyaçlarınız doğrultusunda bölümlere ayırmak için Ubuntu kurulumu öncesinde Windows'un kendi disk bölümlendirme aracını kullanabilirsiniz (bu araç Windows XP sürümünde bulunmayıp sonraki tüm sürümlerde mevcuttur) ya da özgür ve ücretsiz GParted yazılımını kullanabilirsiniz.

Disk bölümlendirme araçlarını kullanırken yaptığınız işlemlere dikkat ediniz. İşlemlere başlamadan önce tüm belgelerinizi harici bir ortama yedeklemenizi önemle tavsiye ederiz.

Windows disk yönetim aracını açmak için sol alt köşedeki Windows düğmesine girip bilgisayar yönetimi yazarak Bilgisayar Yönetimi aracını bulun. Bu aracın simgesine sağ tıklayıp açılan menüdeki Yönetici olarak çalıştır (ya da Yönet yazabilir) seçeneğine tıklayın. Bilgisayar Yönetimi arayüzünü açtıktan sonra pencerenin sol tarafında yer alan Disk Yönetimi seçeneğine tıklayın.

"Bilgisayar Yönetimi"'ne ters tıklama seçenekleri

Windows ve Ubuntu yüklü bir bilgisayarda Disk Yönetimi aracından bir görüntü

Disk bölümlendirme işlemleri genel hatlarıyla şu şekilde yapılır: Disk Yönetimi arayüzünde mevcut disk bölümlerine sağ tıklanıp önce Birimi Sil ve Birimi Küçült seçenekleri kullanılır. Bu şeklide elde edilen tanımsız (ham) alan daha sonra Yeni Birim Oluştur seçeneği kullanılarak tanımlı hale getirilir. Burada "Birimi Küçült" seçeneği, bölüm içindeki mevcut verilere zarar vermeden bölümün sonunda kullanılabilecek boş bir alan belirleyerek bölümü ikiye ayırır. "Birimi Sil" seçeneği ise o bölüm içeriğini tamamen siler ve böylece kullanıcının o bölümü daha esnek bir şekilde istediği noktadan ikiye ayırmasına imkan verir.

Şimdi iki örnek senaryo üzerinden bu işlemleri açıklayalım.

Senaryo 1

Bilgisayarınızda sadece C bölümünün bulunduğunu, Windows'a zarar vermeden bu alanı küçülterek bir ya da iki yeni bölüm daha oluşturmak istediğinizi kabul edelim. Bunun için alttaki adımları izleyebilirsiniz, bu işlemler Windows'a zarar vermez.

1. (C:) bölümüne sağ tıklayıp Birimi Küçült deyin.

2. Alttaki ekran karşınıza geldiğinde küçültülecek alan boyutunu isteğinize göre ayarlayıp Küçült diyerek onaylayın.

Artık C bölümü küçültüldü ve küçültülen alan boyutunda tanımsız bir alan oluştu.

3. Üzerinde "Ayrılmamış" yazan bu tanımsız alana sağ tıklayıp Yeni Basit Birim diyerek devam edin.

Alttaki boyut girme ekranı karşınıza geldiğinde isterseniz yine tanımsız alanın boyutundan daha küçük bir boyut girerek ayrı bir disk bölümü daha oluşturabilirsiniz (örneğin belgelerinizi depolamak için bu şekilde ayrı bir alan oluşturabilirsiniz). Genel mantık bu şekildedir. Biz burada alanı daha fazla küçültmeden önerilen boyutu girerek devam edelim.

4. Devamında sürücü harfi atama, dosya sistemi seçme, birim etiketi tanımlama gibi seçenekler gelecektir. Ubuntu'yu kurmayı planladığımız disk bölümü için sürücü harfi atama ve dosya sistemi belirleme seçeneklerini için herhangi bir ayarlama yapmanıza gerek yoktur, öntanımlı halleri ile bırakıp devam edebilirsiniz (zaten Ubuntu kurulumu esnasında dosya sistemi ext4 olarak biçimlendirilecektir). Birim etiketini ise kolaylık olması için örneğin "Ubuntu" yazabilirsiniz, böylece Ubuntu kurulumunda, Ubuntu'yu hangi bölüme kuracağınızı daha rahat görürsünüz ve yanlış bölüme kurmamak için önlem almış olursunuz.

5. İşlemleri tamamladığınızda hazırladığınız bu yeni disk bölümünün Windows'un dosya yöneticisi üzerinden erişilebilir hale geldiğini görebilirsiniz.

Senaryo 2

Bilgisayarınızda halihazırda C ve D şeklinde iki bölümün bulunduğunu, Windows'a zarar vermeden bölüm sayısını üçe çıkarmak istediğinizi kabul edelim.

1. D bölümündeki belgelerinizi harici bir ortama kopyalayın. Disk Yönetimi arayüzünde D bölümüne sağ tıklayıp Birimi Sil deyin (bu işlem D bölümündeki içeriği tamamen silecektir!). Bu alan, üzerinde "Ayrılmamış" yazan ham bir alan haline gelecektir.
2. Tanımsız (ham) alanı mevcut boyutuyla ikiye bölmek yerine C'deki boş alanlardan da faydalanarak bu tanımsız alanı biraz daha büyütebilir sonrasında ikiye bölebilirsiniz. Yani C bölümünü bir miktar küçülterek buradan da mevcut tanımsız alana bir miktar takviye yapabilirsiniz. Ancak bunun için bilgisayarınızda sadece 1 adet sabit disk olması gerekir, iki ayrı disk olması halinde tanımsız alanlar birleşmeyecektir. Bilgisayarınızda tek bir sabit disk var ise bu işlemi yapmak için C'ye sağ tıklayıp Birimi Küçült diyerek küçültün. İşlemin sonunda C'den koparılan alan D'den gelen ham alanla birleşecektir.
3. Elimizde C bölümü ve tanımsız bir alan var. Şimdi tanımsız alana sağ tıklayıp Yeni Basit Birim yolunu izleyin. Boyut olarak Ubuntu için planladığınız alan boyutunu girin. Devamında yukarıda Senaryo-1 madde 4'te anlatıldığı gibi sürücü harfi atama, dosya sistemi seçme, birim etiketi tanımlama gibi aşamaları geçerek işlemi tamamlayın.
4. Şimdi elimizde C bölümü, Ubuntu için bir bölüm ve tanımsız bir alan var. Kalan tanımsız alanı belge depolama alanı olarak değerlendirmek için bu alana sağ tıklayıp Yeni Basit Birim deyin. Dosya sistemini NTFS olarak bırakarak işlemleri tamamlayın.

Notlar

Geleneksel mekanik tipteki sabit disklerde (SATA gibi) diskin en baş kısmında (yani disk plaklarının en dış tarafında) okuma/yazma hızı en yüksektir, plakların iç kesimlerine) doğru gidildikçe mekanik sebeplerden dolayı okuma/yazma hızı düşer. Bu nedenle bu tür disklerde Ubuntu'yu diskin en sonuna kurmanız önerilmez.

Disk bölümlendirme işlemleri için özgür ve ücretsiz GParted isimli disk bölümlendirme yazılımını ve bu aracın canlı CD/USB sürümünü de kullanabilirsiniz. Yazılımın canlı sürümü ile Windows'un kurulu olduğu disk bölümüne daha etkin bir şekilde müdahale edilebilir ve ihtiyaç duyulması halinde Windows bölümü de silinebilir.

Kaynakça

• Senaryolarda kullanılan Windows disk yönetimi görselleri www.pardustopluluk.org sitesinden Creative Commons 3.0 BY-SA lisansı kapsamında alınmıştır.