Ubuntu başlangıç kılavuzu

Windows'tan Ubuntu'ya geçiş rehberine hoşgeldiniz. Bu rehberin amacı Windows yerine Ubuntu kullanmanıza yardımcı olmaktır. İşletim sistemi değiştirmenin ilk aşamalarından başlayıp sonuna kadar ilerleyeceğiz.

Bu rehber bütün Windows versiyonları için geçerlidir fakat daha çok "Windows XP" kullanıcıları içindir.

Umarım herşey yolunda gider ve Windows'tan geçişinizi başarıyla tamamlarsınız.

İyi şanslar

Neden Ubuntu'ya Geçilmelidir?

Ubuntu Windows'a göre birçok avantaja sahiptir. Bu bölümde bu avantajların neler olduğunu işleyeceğiz.

Not: Ubuntu live cd olarak gelmektedir. Yani diğer işletim sistemlerine zarar vermeden deneyebilirsiniz.

Kararlıdır

Ubuntu, Debian'ın dillere destan kararlılığı üzerine inşa edilmiştir. Eğer bir uygulama hata verirse masaüstü kilitlenmez ve diğer uyglamalar bu durumdan etkilenmez; veri kaybı yaşamazsınız.

Eğer bir kullanıcı kararlılık problemi görürse bunu raporlayabilir ve en kısa zamanda düzeltilir. Ayrıca Ubuntu'nun kaynak kodları erişilebilirdir. Yani sorunlar kullanıcılar tarafından da bulunup, çözülebilir.

Windowstaki gibi aylarca servis paketleri, güncellemeler beklemezsiniz. En kısa zamanda hata düzeltilir ve kullanıcılara sunulur.

• Ubuntu Dünya çapında binlerce kişi tarafından test edilir ve kararlılığı onaylanır.
• Debian daha kararlıdır, birçok büyük bilgisayar sistemi gücünü Debian'dan alır.
• Problemleri raporlayıp durumunu takip edebilirsiniz. Porblemler hızla çözülür.

Güvenlidir

Bilgisayarınızın güvenliği Ubuntu ekibi tarafından herşeyin üzerinde tutulur. Standart olarak yüksek güvenlik mevcuttur. Ubuntuda virüsler, adwareler gibi zararlı yazılımlar duyulmamıştır. Güvenlik açığı bulunursa çok kısa bir zamanda düzeltilir.

• Ubuntu yönetici şifresi olmadan erişilmesini engelleyerek sistemin önemli bölümlerinin korunmasını sağlar.
• Güvenlik açıkları hızla düzeltilir. Bu süre çoğunlukla rapor edildikten sonra birkaç gündür.
• Ubuntu ve diğer Linux dağıtımları çok güvenli oldukları için serverlarda kulanılırlar.
• Ubuntu çok basit bir güncelleme sistemine sahiptir. Yeni güncelleme olduğunda sizi uyarır ve onaylamaktan başka yapmanız gereken hiç bir şey yoktur.

Kullanımı Kolaydır

Ubuntu'yu kullanmak çok kolaydır. Kullandığınız uygulamalar sizin gibi insanlar tarafından hazırlanmıştır ve direk olarak kullanıcı gözüyle test edilmiştir. Hiç bir şey karmaşık değildir.

• Karışık hata ve uyarı mesajları içermez, bir şeyi anlamak için sadece okumanız yeterlidir.
• Programlarınız bulmanızı kolaylaştıracak şekilde kategorilere ayrılıp sıralanır.
• Uygulamalar planlı ve karmaşıklığı önleyecek şekildedir. Sadece o an yaptığınız şeye yoğunlaşırsınız.

Evrenseldir

Dünyanın neresinde yaşarsa yaşasın ve hangi dili konuşursa konuşsun her insan Ubuntu kullanabilir. Şu anda 100 civarında dile destek verilmektedir ve yenileri için çalışmalar sürmektedir. Yeni diller eklendiğinde kolayca kullanmaya başlanabilir. Ayrıca çeviriler konusunda siz de yardımcı olabilirsiniz.

Tabi ki diller gibi birçok karakter seti ve giriş metodu da desteklenmektedir. Klavyeniz ile ilgili hiçbir problem yaşamazsınız.

• Çeviriler Dünya genelinde binlerce gönüllü tarafından sağlanır.
• Ubuntu'nun Launchpad üzerindeki Rosetta isimli uygulaması ile siz de çeviriler için katkı sağlayabilirsiniz.
• Yeni dil paketleri kolayca ve hızla kurulabilir. Bunun için "Dil desteği" isimli uygulamayı kullanabilirsiniz.

Erişilebilirdir

Ubuntu varsayılan olarak büyüteç, ekran okuyucu, ekran klavyesi gibi erişilebilirlik uygulamalarını içerir.

Erişilebilirliği artırmakla görevli olan "Ubuntu Erişilebilirlik Ekibi" bu konu üzerinde sürekli çalışmaktadır.

• Kurulumdan tutun da masaüstüne kadar erişilebilirlik uygulamaları neredeyse her zaman sizinledir.
• Her versiyonda erişilebilirlik özellikleri gelişmektedir.
• Bütün bunlara herşeyde olduğu gibi siz de yardımcı olabilirsiniz.

Ücretsizdir

Ubuntu ücretsiz ve açık-kaynaklıdır. Ubuntu için hiç bir zaman ücret ödemezsiniz. İstediğiniz gibi kaynağa ulaşabilir, değişiklikler yapabilir, bunları paylaşabilirsiniz. Ve Ubuntu kendisini değiştirdiğiniz için size kızmaz, aksine sizi teşvik eder.

Bunun tek iyi yönü yazılımı ücretsiz kullanmanız değildir. Açık-kaynaklı olduğu için her şey şeffaf ve güvenlidir. Windows kapalı-kaynaklı olduğu için arka planda neler yaptığını bilmiyoruz.

• Güvenlik sorunları hızla bulunur.
• Sisteminizde bilginiz olmadan hiç bir şey olmaz; kötü süprizlerle karşılaşmazsınız.
• Ubuntuda kendiniz değişiklik yapabilirsiniz. Özgürlük!
• Eğer yeterli teknik bilgiye sahipseniz uygulamaları kendinize göre düzenleyebilirsiniz.
• Herkes Ubuntu'yu kullanabilir, kim olduğu önemli değil.

Topluluk tarafından desteklenir

Aslında Ubuntu'nun tüm başarısı, "Topluluğun" altında yatar. Ubuntu'nun Dünya çapında en popüler sistem olmasını sağlayan da budur. Topluluk yeni uygulamalar yazmaktan çeviriler yapmaya, hataları düzeltmekten test etmeye kadar birçok konuda yardımcı olmaktadır. Dünyanın her tarafından binlerce insan gibi siz de tüm bunlara yardımcı olabilirsiniz.

• İsteyen herkes Ubuntu'ya destek olabilir, kim olduğu önemli değildir.
• Kullanıcıların fikirleriyle oluşturulmuş birçok ekip ve proje vardır.

Geçişe Hazırlık

Ubuntu'yu denemek

Mevcut işletim sisteminize zarar vermeden, harddiskinizde hiçbir değişiklik yapmadan, sadece bir Cd-Rom ile Ubuntu'yu deneyebilirsiniz. Ubuntu Çalışan CD Ubuntunun Cd'den çalışan ve kurulum gerektirmeyen bir sürümüdür. Bu Cd aşağıdaki sebepler için önemlidir:

• Ubuntu'yu kurmadan, donanımınızla uyumlu olup olmadığını kontrol edebilirsiniz.
• Ubuntu'nun genel işleyişi hakkında fikir sahibi olabilir ve özelliklerini keşfedebilirsiniz.
• Ubuntu'nun sizin için uygun olup olmadığını karar verirsiniz. Üstelik bunu yaparken mevcut bilgilerinize ve çalışan sisteminize zarar vermezsiniz.

Çalışan Cd ile Ubuntu kurulumundaki programları kurmadan kullanabilirsiniz.

Not:Çalışan Cd, normal kurulumdan daha yavaş ve bazı özellikleri kısıtlanmıştır. Ayrıca kaydettiğiniz bilgiler, bilgisayarı yeniden başlattığınızda silinir.

Donanım Uyumluluğu

Ubuntu donanımların büyük bir çoğunluğuna destek verir ve neredeyse tüm bilgisayarlarda çalışır. Çok az kısmı desteklenmemektedir. Fakat yine de donanımınızın Ubuntu ile uyumunu kontrol etmenizde fayda vardır.

Donanımınızı test etmenin en kolay yolu bir önceki başlıkta bahsettiğimiz "Ubuntu Çalışan Cd"dir. Bahsettiğimiz gibi bu Ubuntunun harddiske kurulmadan çalışan bir versiyonudur ve donanımlarınızın çalışıp çalışmadığını kontrol edebilirsiniz. Sesin ve görüntünün durumunu kontrol edip, yazıcıdan çıktı almayı deneyebilirsiniz.

İpucu: Donanım bilgilerine ulaşmak Donanımlarınız hakkında daha ayrıntılı bilgiye ulaşmak için Windows altında, Başlat>Çalıştır 'a devmgmt.msc yazın ve Tamama basın. Buradan şu anda bilgisayarınıza bağlı olan tüm donanımları görebilirsiniz.

• Bağlı olup da düzgün olarak çalışmayan donanımların bir listesini çıkarın.
• Ubuntu donanım desteği sayfalasına gidin ve donanımınızın ismiyle arama yapın. Büyük ihtimalle orda donanımınızın çalışması için kolay yollar mevcuttur. (Küçük bir yazılım yüklemesi gibi...)
• Eğer orada bulamazsanız bir arama motoruyla (örneğin Google) donanımınızın Linux driverlarını arayın. Örneğin Hp 1022 Laser Yazıcı için Hp 1022 Linux şeklinde arama yapabilirsiniz.
• Bazı driverlar sadece Linux'u tam olarak kurduğunuzda çalışabilir.
• Eğer tüm bunlar sonucunda bulamadıysanız Ubuntu desteğinden, ya da Forum(Türkçe)dan yardım isteyebilirsiniz. Ubuntu bir topluluk projesidir ve forumlarda IRC kanallarında ve mail listelerinde size yardım etmek için can atan bir çok gönüllü bulunmaktadır.
  
• Eğer hala bulamadıysanız ve yeni bir donanım almayı düşünüyorsanız almadan önce Ubuntu donanım desteğini kontrol etmeyi unutmayın.
  

Hala çalışan bir donanım edinmekte problemler yaşıyorsanız forumda yardım edecek birileri mutlaka vardır.

Problemli donanımlar

Bazı donanım türleri bazı sebeplerden dolayı henüz tam olarak desteklenememektedir. Eğer bunlardan birine sahipseniz, Ubuntu'da çalışır hale getirmek bazen zor olabilir ya da hiç çalışmayabilir.

• Yazılım ile çevirmeli modemler
• Bazı usb genişbant modemler
• Tarayıcılar

Fakat bu donanımlar kesinlikle çalışmaz değildir. En azından birkaçı çalışmaktadır.

Dosyalarınızı Düzenlemek

Dosyalarınızın güvende ve Ubuntu'da kullanıma hazır olduğuna emin olmanın en iyi yolu değişimden önce dosyalarınızı düzenlemektir.

• İhtiyacınız olmayan, kullanmadığınız dosyaları silin.
• Dosyalarınızı klasörler halinde kategorileyin.
• Tüm dosyalarınız için merkezi bir yer belirleyin ve hepsi orada olsun.
• Önemli dosyalarınızın yedeğini almayı unutmayın. Ubuntu'ya geçiş güvenlidir fakat tedbiri elden bırakmak iyi değildir.

Genel dosya düzenlemesi

İpucu : Gereksiz dosyalarınızı temizlemek için Windows altında Başlat/Tüm programlar/Donatılar/Sistem araçları altında bulabileceğiniz Disk temizleme aracını kullanabilirsiniz.

Dosyalarınız güzelce kategorize edilmişse geçişten sonra yerleştirmek ve düzeni sağlamak çok kolay olacaktır. Ne olduğu, nerede olduğu bir sürü dosyayı yerleştirmek için harcayacağınız zamanı kısaltmak için bu önemlidir.

Dosyalarınızın tamamını Ubuntu kurulumundan sonra Belgelerim klasörüne atıp kategorisi ve türü halinde gruplamak lazım olduğunda bulmanızı kolaylaştıracaktır. (Örneğin Belgelerim/Aile/Resimler)

İpucu - Kayıp dosyaları bulmak :Windows altında kayıp dosyalarınızı bulmak için aşağıdaki maddeleri uygulayabilirsiniz:

• Başlat menüsü altından ulaşabileceğiniz Arama uygulamasını açın.
• Tüm Klasörler ve Dosyalar butonuna tıklayın.
• Dosya adı kısmına dosyanın adının bir kısmını ya da uzantısını yazın. Örneğin .doc yazarsanız Word dosyaları bulunur.
• Arama konumlarında tüm bölümlerin işaretli olduğundan emin olun.
• Ara butonuna tıklayın ve bekleyin. Windows altında arama uzun sürebilir, Ubuntu'da bu süre çok daha kısadır.

Desteklenmeyen Dosya Türleri

Ubuntu'da neredeyse tüm dosya türleri desteklenmektedir. Fakat bazı dosya türleri yasal kısıtlamalardan dolayı ilk kurulumda desteklenmemektedir. Bu türler çok kolay şekilde (3. parti uygulamalarla) çalışır hale gelmektedir. Örneğin mp3 ya da quicktime dosyaları öntanımlı olarak destekli değildir. Ama bir mp3 çalmaya çalıştığınızda yazılım size yüklenmesini isteyip istemediğinizi soracak ve kabul ederseniz otomatik olarak indirip gerekli eklentileri ve codecleri kuracaktır.

Windows Kurulumunuzu Yedeklemek

İmaj alma yazılımları ile mevcut Windows kurulumunuzu yedeklemek mümkündür. Bu tür uygulamalar tüm Windows sisteminizin yedeğini tek bir dosyaya alır ve istediğiniz yere bu dosyayı yedekleyebilir, istediğinizde yedeği geri döndürebilirsiniz.

Bu iş için hazırlanmış birkaç program:

• Acronis True Image*
• g4u
• Norton Ghost*
• Paragon Drive Backup
  *Ticari (ücretli) yazılım

İnternet Bağlantı Ayarları

Uygun İnternet ayarları bağlantı türünüze ve servis sağlayıcınıza göre değişik olacaktır. Eğer burada anlatılanlardan farklı bir ayar yapılması gerekiyorsa servis sağlayıcınızın müşteri hizmetleri size yardımcı olacaktır. Ya da forumda yardım bulabilirsiniz.

Not : Eğer internete bir ağdan bağlanıyorsanız, "Bağlantı ayarları" başlığını okuyunuz. (henüz yapım aşamasında)

Çevirmeli bağlantı

İhtiyacınız olan bilgiler:

• Kullanıcı adı
  
• Şifre
  
• Çevirmeli internet telefon numarası
  
• Moden chipset ismi
  

Ayrıca aşağıdakiler de gerekebilir:

• Dial-out numarası
  
• Çevirme tipi (tone ya da pulse/ton ya da titreşim)
  
• Yetkilendirme türü
  

Dikkat: Çevirmeli bağlantı henüz Ubuntu'da tam olarak desteklenmemektedir. Bunun sebebi birçok çevirmeli modemin sadece Windows altında çalışacak, diğer işletim sistemlerinde çalışmayacak şekilde yapılmış olmasıdır.

Genişbant bağlantı (ADSL)

İhtiyacınız olan bilgiler:

• Kullanıcı adı
  
• Şifre
  
• Telefon numarası
  
• Bağlantı türü (genellikle PPPoE ya da PPPoA)
  

Ayrıca bazen aşağıdaki bilgiler de gerekebilir. Bu bilgileri servis sağlayıcınız size verecektir.

Dikkat: Bazı USB modemler tam olarak desteklenememektedir. Eğer mümkünse bir ethernet çıkışlı modem edinmeniz tavsiye edilir.

• IP adresi ya da "alt ağ maskesi"
  
• DNS sunucusu, ağ geçidi(gateway) ip adresi ya da DHPC sunucusu
  
• VPI/VCI
  
• MTU
  
• Kapsülleme/Giydirme (Encapsulation) tipi
  
• DHPC ayarları

[devam edecek - sonraki: ağ ayarları]