Ubuntu başlangıç kılavuzu: Revizyonlar arasındaki fark

Ubuntu Türkiye Wiki sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
kDeğişiklik özeti yok
k (- Juk +Qmmp)
(2 kullanıcıdan 47 ara revizyon gösterilmiyor)
1. satır: 1. satır:
{{Konum|[[Windows'tan Ubuntu'ya geçiş]]}}
Bu belge, Windows ya da Mac işletim sistemlerini kullanan ve herhangi bir Linux deneyimi olmayan kullanıcıların hızlı bir şekilde [[Ubuntu|Ubuntu Linux]] kullanmayı öğrenebilmeleri amacıyla hazırlanmıştır. Belgede Ubuntu'nun kullanım özellikleri yer yer Windows ile kıyaslanarak anlatılmıştır. Bu kılavuzu okuduktan sonra [[SSS|Sıkça Sorulan Sorular]] sayfasını da okuyarak kısa bir sürede kendi kendine yeten bir Ubuntu masaüstü kullanıcısı olabilirsiniz.


"''Windows'tan Ubuntu'ya geçiş''" rehberine hoşgeldiniz. Bu belge, bilgisayar kullanmaya Windows ile başlamış olan ve uzun süreler Windows üzerinde çalışan bilgisayar kullanıcılarının [[Ubuntu]]'ya geçişlerine yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Belgede Ubuntu'nun kullanım özellikleri yer yer Windows ile kıyaslanarak anlatılmıştır. Bu belgeyi okuduktan sonra [[SSS|Sıkça Sorulan Sorular]] sayfasını da okuyarak Ubuntu hakkındaki eksiklerinizi büyük ölçüde tamamlayabilirsiniz.
== Ubuntu masaüstü kavramları ==
Ubuntu masaüstündeki çeşitli düğme ve çubukların isimleri alttaki görselde belirtilmiştir.
[[Dosya:Masaüstü kavramları.png|550px|center|none]]
 
=== Rıhtım <!-- BU BAŞLIĞI LÜTFEN DEĞİŞTİRMEYİNİZ. DEĞİŞTİRİRSENİZ BU BAŞLIĞA OLAN [[Rıhtım]] YÖNLENDİRMESİ ÇALIŞMAYACAKTIR.  --> ===
{| style="text-align: left; width: 100%; table-layout: fixed;" border="0"
|- valign="top"
| style="width: 50px; padding: 11px 0px 0px 0px;" |
[[Dosya:Rıhtım.png|48px|left]]
|
* Ekranın sol kenarında yer alan '''rıhtım''' adı verilen bu çubuk, kullanıcıların sık kullanabileceği çeşitli uygulamalara kısayol tuşları sağlamaktadır. Rıhtım aynı zamanda simge durumuna küçültülen pencerelerin de toplandığı yerdir.
 
* Burada bulunan herhangi bir uygulama simgesi hem o uygulamayı başlatmak için kullanılır hem de o uygulamaya ait açık pencereler arasında geçiş yapmak için kullanılabilir.
 
* Rıhtıma yeni uygulama simgeler ekleyebilirsiniz. Bunun için "Uygulamaları Göster" menüsüne girip istediğiniz uygulamayı bulun, ters tıklayıp (yani sağ tıklayıp) "''Sık Kullanılanlara Ekle''" deyin. Bir uygulama simgesini çıkarmak için ise rıhtımdaki simgesine ters tıklayıp "''Sık Kullanılanlardan Çıkar''" deyin.
 
* Simgelerin sıralamasını değiştirebilirsiniz. Bunun için bir simgeye tıklayıp sürükle bırak yapın.
 
* Rıhtımı ekranın altına ya da sağına taşıyabilir, genişliğini değiştirebilirsiniz. Bu ve benzeri ayarlamalar için "[[Ayarlar]] > Rıhtım" yolunu izleyin.


Başarılı bir geçiş yapmanız dileğiyle...
* Çalışmakta olan uygulamaların simgelerinin solunda nokta işareti belirir. Bu işaretin görevi hangi uygulamaların açık olduğunu kullanıcıya bildirmektir.


== Ubuntu masaüstü kavramları ==
* Açık olan bir uygulamadan ikinci bir pencere açmak istediğinizde bunun için, uygulamanın rıhtımdaki simgesine ters tıklayıp menüdeki "Yeni Pencere" seçeneğini kullanabilirsiniz.
Ubuntu, masaüstü yönetimi konusunda Windows kullanıcılarına ilk bakışta yabancı gelebilir ancak, birkaç püf noktayı anlayan bir kullanıcı için oldukça basit bir kullanımı vardır.
{|
| [[Dosya:Başlatıcı ve evrensel menü.png|thumb|235px|Masaüstü kavramları]]
| [[Dosya:Seçke menüsü 01.png|thumb|475px|Seçke ana sayfası ve mercekler]]
|}
|}


=== Seçke  ===
=== Etkinlikler genel görünümü ===
Masaüstünde sol üst köşedeki Ubuntu düğmesi "seçke" olarak adlandırılmaktadır. Seçke menüsündeki arama kutucuğunu ve çeşitli mercekleri kullanarak bilgisayarınızda kurulu bulunan uygulamaları aratabilir, dosya ve dizinlere ulaşabilir, fotoğraf veya müzik koleksiyonunuzda arama yapabilir ve çevirimiçi videolara göz atabilirsiniz. Seçke menüsünü klavyeden "Süper" tuşuna tıklayarak da açabilirsiniz (''"Süper" tuşu, üzerinde pencere simgesi bulunan tuştur, "meta tuşu" olarak da adlandırılır'').
Ekranın sol üst köşesine tıkladığınızda ya da klavyeden Süper tuşuna bastığınızda etkinlikler genel görünümü ortaya çıkar (''"Süper" tuşu, üzerinde pencere simgesi bulunan tuştur''). Attaki resimde görüldüğü gibi etkinlikler genel görünümünde;  açık tüm uygulama pencereleri ön izleme şeklinde görüntülenir, üstte bir arama çubuğu ortaya çıkar, sağ kenarda ise birden fazla çalışma alanı kullanmaya imkan veren "çalışma alanları paneli" ortaya çıkar.
 
[[Dosya:Etkinlikler genel görünümü.png|550px|center|thumb|Etkinlikler genel görünümü]]
 
Ubuntu'da çalışırken açık uygulama pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılabilecek yollardan biri etkinlikler genel görünümünü kullanmaktır. Pencereler arasında geçiş yapmak için kullanılabilecek tüm yöntemler belgenin ilerleyen bölümlerinde [[Ubuntu başlangıç kılavuzu#Pencere yönetimi|Pencere yönetimi]] başlığı altında detaylı olarak açıklanmıştır.
 
'''Arama çubuğu'''; sisteminizde yüklü bulunan uygulamaları, çeşitli ayar seçeneklerini, sisteminizde yüklü olmayan ancak uygulama mağazasından kurulabilen uygulamaları, dosyalarınızı, takvim kayıtlarını vb. öğeleri aramayı sağlar. Ayrıca basit hesap işlemleri için hesap makinesi olarak da kullanılabilir. Arama yapmak için arama çubuğuna tıklamanıza gerek yoktur. Bir şey aramak istediğinizde klavyeden Süper tuşuna basın (ya da sol üstten Etkinlikler düğmesine tıklayın) ve doğrudan yazmaya başlayın... Arama işlevinin hangi türden öğeleri arayıp aramayacağı da [[Ayarlar|ayarlanabilir]].
 
Etkinlikler genel görünümünde sağ kenarda ortaya çıkan '''çalışma alanları paneli''' ise çalışmalarınızı birden fazla masaüstünde (yani birden fazla çalışma alanında) yürütmenizi sağlar. Çok sayıda uygulama penceresi ile çalışırken çalışmalarınızı daha organize bir şekilde yürütmek için bu özelliği kullanmak isteyebilirsiniz. Çalışma alanları panelinde ön tanımlı olarak iki adet çalışma alanını temsil eden ön izleme görüntüsü bulunur. Bir çalışma alanında çalışırken açmış olduğunuz bir pencereyi diğer çalışma alanına taşımak için etkinlikler genel görünümüne girin, pencereyi sürükleyip ekranın sağında istediğiniz çalışma alanının üzerine bırakın. Çalışma alanları arasında geçiş yapmak için ise etkinliklerdeyken fare tekerleğini döndürebilirsiniz ya da sağ taraftaki çalışma alanı ön izlemelerine tıklayabilirsiniz.
 
Etkinlikler genel görünümüne girdikten sonra herhangi bir işlem yapmayıp çıkmak isterseniz yine Etkinlikler düğmesine tıklayabilir ayrıca klavyeden Esc ya da Süper tuşlarını kullanabilirsiniz.
 
=== Sistem menüsü ===
[[Dosya:Sistem menüsü.png|right|260px]]
Masaüstünde sağ üst köşede yer alan sistem menüsü, ekran görüntüsünden de anlaşılacağı üzere ses seviyesi, ekran parlaklığı, internet bağlantısı, bilgisayarı kapatma, oturumu kilitleme gibi çeşitli seçeneklere ve [[Ayarlar]] arayüzüne ulaşmak için gerekli bir düğmeye ev sahipliği yapar.


Seçke menüsünü etkin şekilde kullanmak için sık sık arama kutucuğuna başvurun. Örneğin bir uygulama açmak istiyorsanız uygulama adının aklınıza gelen bir kaç harfini arama kutucuğuna girip sonuçlara bakın.
Masaüstünde sağ üst köşesindeki simgelerin tamamı aslında '''tek bir düğmedir'''. Sistem menüsünü açmak için bu simgelerin bulunduğu alanda herhangi bir noktaya tıklamanız yeterlidir. Bu sayede örneğin ses seviyesini değiştirmek istediğinizde imleci tam olarak ses simgesinin üzerine odaklamanız gerekmez.


Seçke menüsünde, bilgisayarınızda son açtığınız dosya ve dizinlerin bir listesi tutulmaktadır. Eğer bu kayıtların tutulmasını istemiyorsanız gerekli ayarlamaları “[[Sistem Ayarları]] > Gizlilik” yolu üzerinden yapabilirsiniz.
Menüde yer alan "ekranı döndür" simgesi, dikey veya yatay döndürmeyi destekleyen bir ekranınız varsa, ekranı döndürme özelliğini açmanızı ya da kapatmanızı sağlar. Eğer ekranınız döndürmeyi desteklemiyorsa '''bu düğmeyi göremezsiniz'''.


Gelişmiş arama özelliklerine sahip seçke hakkında ayrıntılı bilgi için [[Seçke ve başlatıcı kullanımı]] maddesine bakabilirsiniz.
Ekranı kilitleme düğmesi ile bilgisayarınızı terk ederken başkalarının kullanmasını önlemek için ekranınızı kilitleyebilirsiniz.<br clear=all>


=== Başlatıcı çubuk ===
=== Uygulamaları göster düğmesi ===
[[Dosya:Başlatıcıya sabitleme.png|thumb|180px|right|Başlatıcıya yeni simge eklemek]]
{| style="text-align: left; width: 100%; table-layout: fixed;" border="0"
[[Dosya:Başlatıcı-açık pencereler.png|47px|left]] Ekranın sol kenarında yer alan ve “Başlatıcı” adı verilen bu çubuk, üzerinde kullanıcıların sık kullanandığı çeşitli uygulamalara kısayol tuşları sağlamaktadır. Başlatıcı çubuk aynı zamanda simge durumuna küçültülen pencerelerin de toplandığı yerdir. Bu nedenle başlatıcıyı, Windows'taki masaüstündeki uygulama kısayol simgeleri ile görev çubuğunun bir birleşimi olarak görebilirsiniz.
|- valign="top"
| style="width: 66px; padding: 12px 0px 0px 0px;" |
[[Dosya:Uygulamaları Göster düğmesi.png|left]]
|
Ekranın sol alt köşesinde yer alan "Uygulamaları Göster" düğmesinin görevi bilgisayarınızda kurulu bulunan tüm uygulamaları ve sık kullandığınız uygulamaları listelemektir. Ayrıca etkinlikler genel görünümünde ortaya çıkan arama çubuğu öğesine buradan da ulaşılabilir.
|}


Başlatıcıda, örneğin LibreOffice Writer simgesi; hem Writer'ı başlatmak için hem de açık Writer pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılır. Writer açık iken bu simgeye tıkladığınızda artık yeni bir Writer penceresi açılmaz, bunun yerine açık olan Writer pencereleri listelenir. Peki bir Writer penceresi açıkken yeni bir Writer penceresi açmak istediğinizde bunu başlatıcı üzerinden nasıl yapabilirsiniz? Çok basit, bunun için başlatıcıdaki Writer simgesine sağ tıklayın ve menüdeki “Yeni Belge” seçeneğine tıklayın.
=== Uygulama menüsü ===
Ekranın sol üstünde Etkinlik düğmesinin hemen sağında ortaya çıkan "Uygulama menüsü", etkin uygulamanın adını simgesiyle birlikte gösterir ve uygulamanın tercihlerine veya yardımına hızlı erişim sağlar. Uygulama menüsünde bulunan öğeler, uygulamaya bağlı olarak değişir. Bu menüde, uygulamaya bağlı olarak "Tercihler, Hakkında, Yardım, Yeni Pencere, Çıkış" gibi seçenekler bulunabilir.


Başlatıcı üzerinde bulunmayan bir uygulamayı seçke menüsü üzerinden bulup çalıştırdığınızda, başlatıcı çubuğa geçici olarak o uygulamanın simgesi eklenir, uygulama kapatıldığında bu simge de ortadan kalkar. İsterseniz geçici olarak ortaya çıkan program simgesine sağ tıklayıp "Başlatıcıya Sabitle seçeneğini kullanarak sabitleyebilirsiniz.
[[Dosya:Uygulama menüsü.png|center|thumb|360px|[[Dosya yöneticisi]] açıkken uygulama menüsünün içeriği]]


Çalışmakta olan tüm uygulamaların simgelerinin yanında bir ok işaretinin belirdiğini fark edeceksiniz. Sol taraftaki oklar, o uygulamadan bir ya da birden fazla pencerenin açılmış olduğunu gösterir. Sağda yer alan ok işareti ise sadece ön planda olan uygulamanın yanında yer alır yani hangi uygulama penceresinin ön planda olduğunu gösterir. Örneğin yandaki resimde bir adet Firefox penceresi ve birkaç tane LibreOffice Writer penceresinin açık olduğu ve hali hazırda Firefox penceresinin aktif pencere olduğu görülmektedir.
Kullandığınız bir uygulamanın tercihlerine ulaşmak istediğinizde uygulamanın arayüzünde bununla bilgili bir menü ya da düğme bulamıyorsanız bu durumlarda '''uygulama menüsünü kontrol etmeyi unutmayınız'''. Örneğin [[Dosyalar]], Videolar gibi uygulamaların ayar seçeneklerine ulaşmak için bu menüye girmeniz gereklidir, çünkü bu uygulamaların arayüzü üzerinde ayarlar ile ilgili herhangi düğme ya da seçenek konulmamıştır.


Sık kullanmadığınız bir uygulamanın simgesini başlatıcıdan çıkartmak, yeni bir uygulama simgesi eklemek ve simgelerin sıralamasını değiştirmek gibi konularda ayrıntılı bilgi için bakınız: [[Seçke ve başlatıcı kullanımı]]
Ubuntu'da GNOME adı verilen bir grafiksel masaüstü ortamı ve bu projeye ait bazı uygulama bileşenleri kullanılmaktadır. Uygulama menüsü, özellikle GNOME uygulamaları tarafından daha etkin kullanılmaktadır.


=== Evrensel menü ===
=== Bildirim menüsü ===
Ubuntu masaüstünde en üstteki yatay çubuk "menü çubuğu" ya da "evrensel menü" olarak adlandırılmaktadır. Evrensel menü ile uyumlu uygulamalarda, uygulamanın ''Dosya, Düzen, Görünüm...'' gibi menüleri uygulama arayüzünden bağımsız olarak evrensel menü üzerinde görüntülenir.
Ekranın üst tarafında bulunan yatay çubuğun adı '''tepe çubuğu''' olup bu çubuğun ortasında gün/saat bilgisinin bulunduğu yer ise bildirim alanıdır. Gün/saat bilgisinin üzerine tıklayarak; sistem tarafından yapılan son bildirimlerin listesine ve takvime ulaşabilirsiniz. Bu menü aynı zamanda bir müzik çalar denetleyicisi sunar. Yani herhangi bir müzik çalar uygulaması ile müzik dinlerken bildirim menüsünü kullanarak çalan şarkıyı durdurabilir, sonraki-önceki şarkıya geçme gibi işlemleri kısayoldan yapabilirsiniz.
Örneğin bir LibreOffice penceresi açtığınızda pencere üzerinde ''Dosya, Düzen, Görünüm...'' gibi seçenekleri göremezsiniz, bu şeçeneklere ulaşmak için imleci evrensel menü üzerine götürmeniz yeterlidir.<br>
[[Dosya:evrensel menü 01.png|thumb|450px|none|Bir Firefox penceresi açıkken evrensel menü]]
Eğer ''Dosya, Düzen, Görünüm...'' gibi menülerin, evrensel menü üzerinde değil de pencerelerin başlık çubuğu üzeride görüntülenmesini isterseniz bunun için "''Sistem Ayarları > Görünüş > Davranış''" yolunu izleyip orada yer alan "''Pencerenin başlık çubuğunda''" seçeneğini işaretleyiniz.


== Dosya sistemi içinde gezinmek ==
[[Dosya:Bildirim menüsü.png|540px|center]]
Ubuntu'da, klasörler arasında gezinmek için [[Dosyalar]] (orijinal adıyla GNOME Files) adında bir dosya yöneticisi kullanılmaktadır. Dosya yöneticisini açmak için başlatıcı çubuktaki dosya dolabı biçimindeki simgeye tıklamanız yeterlidir. Ayrıca bu simgeye Resim 1'deki gibi ters tıklayarak (yani sağ tıklayarak) Resimler, Müzikler, Belgeler gibi sık kullanılan bazı dizinlere kısa yoldan ulaşabilirsiniz.


=== "C: , D:" gibi sabit disk bölümlerim nerede? ===
Bildirimler tıklanabilir özelliktedir. Örneğin bilgisayarınıza taktığınız bir USB belleğin içeriğine ulaşmak istediğinizde isterseniz ilk açılan bildirim kutucuğuna tıklayabilirsiniz ya da daha sonra herhangi bir zamanda bildirim menüsüne girip ilgili satıra tıklayabilirsiniz.
Ubuntu masaüstünü ilk açtığınızda Windows'taki gibi bir “Bilgisayarım” bölümünün bulunmadığını fark edecek ve muhtemelen  C: , D: gibi yerel disk bölümlerini bulmaya çalışacaksınız. Ubuntu gibi Linux tabanlı işletim sistemlerinde depolama aygıtları; Windows'taki gibi C: , D: gibi harfler ile değil farklı bir şekilde adlandırılırlar. Ubuntu'da, bilgisayarınızdaki mevcut yerel disk bölümlerine, USB disk-bellek, hafıza kartı, CD/DVD gibi tüm depolama ortamlarına, Resim 2'de göründüğü gibi dosya yönetisi arayüzünde sol taraftaki "Aygıtlar" bölümünden kolayca ulaşabilirsiniz ve sistemden kaldırabilirsiniz.


Ayrıca bilgisayarınıza USB bellek, hafıza kartı, CD/DVD gibi bir ortam yerleştirdiğinizde başlatıcıya otomatik olarak ilgili bir simge yerleşmektedir. Örneğin bilgisayarınıza bir USB bellek taktığınızda başlatıcıda otomatik olarak Resim 3'teki gibi bir simge ortaya çıkar. Bu simgeye tıklayarak USB belleğin içeriğine kolayca ulaşabilir ve ayrıca bu simgeye ters tıklayarak güvenli kaldırma seçeneğine ulaşabilirsiniz.
== Dosya sistemi içinde gezinmek ==
[[Dosya:System-file-manager.png|48px|left]]
Ubuntu'da, klasörler arasında gezinmek için [[Dosyalar]] (orijinal adıyla ''GNOME Files'') adında bir dosya yöneticisi kullanılmaktadır. Dosya yöneticisini açmak için rıhtımdaki kılasör simgesine tıklayınız.<br clear=all>


{|
=== "C: , D:" gibi sabit disk bölümleri nerede? ===
| [[Dosya:Başlatıcı - klasör.png|thumb|190px|'''Resim 1:''' Dosya yöneticisi simgesine ters tıklama menüsü]]
Ubuntu masaüstünü ilk açtığınızda Windows'taki gibi bir “Bilgisayarım” bölümünün bulunmadığını fark edecek ve muhtemelen  C: , D: gibi yerel disk bölümlerini bulmaya çalışacaksınız. Ubuntu gibi Linux tabanlı işletim sistemlerinde depolama aygıtları C: , D: gibi harfler ile değil farklı bir şekilde tanımlanırlar.
| [[Dosya:Nautilus - depolama ortamları.png|thumb|326px|'''Resim 2:''' [[Dosya yöneticisi]]nde aygıtlar bölümü]]
| [[Dosya:Güvenli kaldırma.png|thumb|246px|'''Resim 3:''' Bir USB bellek güvenli kaldırılırken]]
|}


Yukarıda belirttiğimiz gibi Windows'taki C: , D: gibi yerel disk bölümlerine dosya yöneticisinde Aygıtlar bölümü üzerinden kolayca erişilebileceğiniz gibi isterseniz dizin hiyerarşisinde '''/media''' ya da '''/mnt''' dizinleri üzerinden de ulaşabilirsiniz. Konu hakkında ayrıntılı bilgi için [[Linux dosya sistemi hiyerarşisi]] belgesine bakmanızı tavsiye ederiz.
Ubuntu'da, bilgisayarınızdaki mevcut yerel disk bölümlerine [[dosya yöneticisi]]nde sol altta yer alan "Diğer Konumlar" bölümünden ulaşabilirsiniz. Ayrıca USB bellek, hafıza kartı, CD/DVD gibi harici depolama ortamlarına resimde göründüğü gibi yine dosya yöneticisi arayüzündeki kenar çubuğundan ulaşabilirsiniz. USB bellek, hafıza kartı gibi harici depolama ortamlarını sistemden '''güvenli kaldırmak''' istediğinizde yine dosya yöneticisini açıp söz konusu diskin sağında yer alan üçgen biçimindeki simgeye tıklayabilir ya da diskin üzerine ters tıklayıp açılan menüdeki ilgili seçeneği kullanabilirsiniz.


Ayrıca Ubuntu'da Windows'tan farklı olarak; CD/DVD sürücünüz içinde herhangi bir disk takılı değil iken, dosya yöneticisinde CD/DVD ile ilgili herhangi bir seçenek göremezsiniz.
[[Dosya:Nautilus - depolama ortamları.png|thumb|450px|center|[[Dosya yöneticisi]]]]


== Program kurma / kaldırma / güncelleme ==
Bu arada Ubuntu'da CD sürücü içinde herhangi bir disk takılı değil iken, dosya yöneticisi kenar çubuğunda CD/DVD ile ilgili herhangi bir seçenek aramayın, böyle bir seçenek bulunmaz.
=== Programlar nasıl kurulur? <!-- BU BAŞLIĞI LÜTFEN DEĞİŞTİRMEYİNİZ. DEĞİŞTİRİRSENİZ "Uygulamalar" SAYFASINDA BU BAŞLIĞA VERİLEN BAĞLANTI ÇALIŞMAYACAKTIR --> ===
[[Dosya:GNOME Yazılımlar.png|280px|thumb|right|[[Yazılımlar]] paket yöneticisi arayüzü]]
Ubuntu(Linux), Windows ve Mac OS X farklı birer işletim sistemidir. Ubuntu'da, Linux desteği bulunan programlar kurulabilir. Bu programlar için de öncelikli kaynak Ubuntu'nun resmi İnternet depolarıdır.


Windows'ta kullanıcılar, bir program kurmak istediğinde o programı internette arayıp herhangi bir web sitesi üzerinden indirip kurarken Ubuntu'da kullanıcıların izlediği yol farklıdır. Ubuntu'ya bir program yüklemek istediğinizde arama yapmanız gereken yer '''[[Yazılımlar]]''' paket yöneticisidir.
Ubuntu'da sabit ya da taşınabilir depolama ortamlarının dizin hiyerarşisinde teknik olarak hangi konumlarda bulunduğunu öğrenmek isterseniz konuda [[Linux dosya sistemi hiyerarşisi]] sayfasından bilgi alabilirsiniz.
Ubuntu'nun resmi İnternet depolarında yer alan binlerce program, Yazılımlar arayüzü aracılığıyla kolayca temin edilip kurulabilir. Yeni bir programa ihtiyaç duyduğunuzda Yazılımlar'ı açın, istediğiniz programı arama kutucuğunu kullanarak ya da kategoriler (Örn. eğitim, grafik, internet gibi) arasında gezinerek bulun, "Kur" düğmesine tıklayarak yükleyin, hepsi bu kadar. "Kur" düğmesine bastığınızda program İnternet'ten indirilir ve otomatik olarak kurulur. Ubuntu depoları son derece zengindir, 50.000'den fazla paket barındırır.
Bununla birlikte Ubuntu kurulduğu anda kullanıcılarına; ofis programlarından medya oynatıcıya, İnternet araçlarından müzik çalara, fotoğraf yönetiminden PDF okuyucuya kadar uzanan çok sayıda paket sunar. Bu yüzden Windows'tan gelen "''işletim sistemini kurdum, şimdi programlarımı kurayım''" alışkanlığını tekrarlamadan önce kurulu programları incelemenizde fayda vardır...


Ubuntu'da program kurulumu konusunda aklınıza gelebilecek diğer soruların cevapları için [[Ubuntu'da yazılım kurmak]] maddesine bakabilirsiniz.
== Program kurma, kaldırma, güncelleme ==
=== Programlar nasıl kurulur? ===
{{Şablon:Yazılım kurmak}}
Ubuntu'da program kurulumu konusunda aklınıza gelebilecek diğer tüm soruların cevaplarını almak için [[Ubuntu'da yazılım kurmak]] maddesini okumanızı tavsiye ederiz.


=== Windows programları (.exe dosyaları) çalıştırılabilir mi? ===
=== Windows programları (.exe dosyaları) çalıştırılabilir mi? ===


Hem evet hem de hayır. Önceki başlıkta da belirttiğimiz gibi Ubuntu(Linux), Windows ve Mac OS X farklı mimarilere sahip işletim sistemleridir. Bir işletim sisteminin mimarisine uygun olarak yazılmış programlar, diğer işletim sistemlerinde çalışmazlar. Ubuntu'da program kurulum dosyalarının uzatısı .deb dir.
Hem evet hem de hayır. Önceki başlıkta da belirttiğimiz gibi Ubuntu(Linux), Windows ve Mac farklı mimarilere sahip işletim sistemleridir. Bir işletim sisteminin mimarisine uygun olarak yazılmış programlar, diğer işletim sistemlerinde normal şartlarda çalışmazlar. Yani ''setup.exe, install.exe'' gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben yazıldıkları için Ubuntu'ya kurulamazlar.
 
Bu nedenle, Windows üzerinde kullandığınız bir programın üreticisi eğer programın Linux sürümünü üretmiyor ise, bu program Ubuntu'da normal şartlar altında kuramazsınız. Çünkü ''setup.exe, install.exe'' gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben hazırlandıkları için Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemleri için bir anlam ifade etmezler.


Diğer yandan, .exe uzatılı programların Linux altında kullanılabilmesi için [[Wine]] gibi üçüncü parti [[v:öykünücü|öykünücü]] yazılımlar (İng. emulator) geliştirilmiştir. Wine sayesinde pek çok Windows programı (.exe dosyası) Linux altında çalıştırılarak kullanılabilmektedir. Ancak öykünüm yazılımları her yazılımı çalıştıramazlar, çalışan yazılımların da düzgün çalışacağını ve tüm özelliklerinin kullanılabileceğini garanti edemezler.
Windows üzerinde kullanılabilen bir programı Ubuntu'da kullanmak istiyorsanız öncelikle Ubuntu uygulama mağazasında ([[Yazılımlar]] ya da [[Synaptic]] üzerinden) o programın adını aratın. Programın üreticisi Linux sürümünü üretiyor ise büyük ihtimalle Ubuntu uygulama mağazasında da bulunur.


Windows yazılımlarını Ubuntu üzerinde çalıştırmayı denemek yerine Linux dünyasında yer alan kaliteli muadil özgür yazılımları [[Windows programların Ubuntu'daki karşılıkları|araştırıp]] kullanmanız daima en sağlıklı ve verimli çözüm olacaktır.
Diğer yandan Linux sürümü bulunmayan Windows programlarının .exe biçimli kurulum dosyalarını Linux'da kullanabilmek için [[Wine]] gibi üçüncü parti [[v:öykünücü|öykünücü]] yazılımlar (İng. emulator) geliştirilmiştir. Wine sayesinde pek çok Windows programı (.exe dosyası) Linux ya da Mac altında çalıştırılarak kullanılabilmektedir. Ancak öykünüm yazılımları her yazılımı çalıştıramazlar, çalışan yazılımların da düzgün çalışacağını ve tüm özelliklerinin kullanılabileceğini garanti edemezler.


=== Windows'taki programlarının eşdeğerleri nelerdir? ===
Windows yazılımlarını Ubuntu üzerinde çalıştırmayı denemek yerine Linux dünyasında yer alan kaliteli muadil yazılımları araştırıp kullanmanız daima en sağlıklı çözüm olacaktır. Windows'ta sıkça kullanılan programların Ubuntu'daki bazı alternatiflerini [[Windows programların Ubuntu'daki karşılıkları|buradan]] öğrenebilirsiniz.
Windows'ta sıkça kullanılan programların Ubuntu'daki bazı alternatiflerini [[Windows programların Ubuntu'daki karşılıkları]] sayfasından öğrenebilirsiniz.


=== Programlar nasıl kalıdırılır? ===
=== Programlar nasıl kaldırılır? ===
Programlar kaldırma işlemi de yine [[Yazılımlar]] paket yöneticisi üzerinden yapılır. Kaldırmak istediğiniz programı Yazılımlar arayüzündeki arama kutucuğunu kullanarak bulun ve programın sağında çıkan "Kaldır" düğmesine tıklayarak kaldırın.
Program kaldırma işlemi de yine [[Yazılımlar]] paket yöneticisi üzerinden yapılır. Kaldırmak istediğiniz programı Yazılımlar arayüzündeki arama düğmesini kullanarak bulun, karşınıza gelen "Kaldır" düğmesine tıklayarak kaldırın.


=== Güncellemeler nasıl yapılır? ===
=== Güncellemeler nasıl yapılır? ===
Windows'ta "Windows Update" isimli güncelleme aracı kullanılarak Windows'un kendisi ve Windows'a ait diğer bazı yazılımlar güncellenebilir. Bu nedenle Windows kullanıcıları, sistemlerine sonradan kurdukları müzik çalar, CD yazıcı, İnternet tarayıcı, Flash Player, Rar/Zip sıkıştırıcı gibi akla gelebilecek her türlü programı tek tek güncellemeleri gereklidir. Linux'ta yani Ubuntu'da ise sisteme sonradan kurulan programlar da dahil olmak üzere her türlü yazılımı denetleyip tek tıkla güncelleyebilen bir paket yönetim sistemi ve güncelleme aracı bulunur. Böylelikle kullanıcılar, sisteme resmi paket depoları üzerinden yükledikleri her türlü yazılımı tek seferde günceleyerek sürümlerini yükseltebilirler.
Windows işletim sisteminde güncellemeler için kullanılan "Windows Update" isimli araç sistemde kurulu bulunan tüm yazılımları değil sadece Windows'un kendisi ve Windows'a ait diğer bazı yazılımları günceleyebilir. Bu nedenle Windows kullanıcıları, sistemlerine farklı kaynaklardan temin ederek kurdukları çeşitli uygulamaları tek tek güncellemeleri gerekir. Linux'ta ise sisteme sonradan kurulan programlar da dahil olmak üzere her türlü yazılımı denetleyip tek tıkla güncelleyebilen paket yönetim sistemleri kullanılır.


Ubuntu'da güncellemeler öntanımlı olarak arkaplanda otomatik olarak denetlenir, depolara yeni güncelemeler geldiğinde, Ubuntu size bir bildirimde bulunarak bu güncellemeleri yükleyip isteyip istemediğinizi soracaktır. Güncellemeleri herhangi bir zamanda elle denetlemek isterseniz seçke menüsünda arama kutucuğunda “'''Yazılım Güncelleştirici'''” aracını aratarak çalıştırabilirsiniz. Güncelleme ayarlarını değiştirmek isterseniz “''[[Sistem Ayarları]] > Yazılım ve Güncelleştirmeler > Güncelleştirmeler''” yolunu izleyebilirsiniz.
Ubuntu'da güncellemeler öntanımlı ayarlara göre arkaplanda otomatik olarak denetlenir. Güncellemeleri herhangi bir zamanda elle denetlemek isterseniz etkinliklere girip arama çubuğunda “'''Yazılım Güncelleştirici'''” aracını aratarak çalıştırabilirsiniz. Güncelleme ayarlarını değiştirmek için ise [[Yazılım ve Güncelleştirmeler#"Güncelleştirmeler" sekmesi|Yazılım ve Güncelleştirmeler]] isimli aracı açıp "Güncelleştirmeler" sekmesini üzerinden yapabilirsiniz.


== Donanımlar ==
== Donanımlar ==
=== Donanımlar nasıl tanıtılır? ===
=== Donanımlar nasıl tanıtılır? ===
Ubuntu'da donanım tanıtma işlemleri genellikle otomatik olarak yapılır. Yani Ubuntu'yu kurduğunuzda donanımlarınızın hemen hepsinin otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmesi beklenir, dolayısıyla elle harhangi bir sürücü yüklemeniz gerekmez. Çünkü binlerce çeşit donanıma ait sürücüler Ubuntu (Linux çekirdeği) ile birlikte yüklü gelmektedir. Sahip olduğunuz bilgisayar ile birlikte verilen CD'lerde genellikle sadece Windows'a yönelik sürücüleri yer alır, dolayısıyla bu sürücüler Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemlerinde genellikle kullanılamazlar. (Bunun bir istisnası kablosuz ağ kartı sürücüleridir. Linux altında kullanılamayan bazı dahili ya da harici kablosuz ağ kartlarının Windows sürücülerinin [[NDISwrapper]] yazılımı aracılığıyla Linux altında kullanılabilmesi mümkündür.)
Ubuntu'da donanım tanıtma işlemleri genellikle otomatik olarak yapılır. Yani Ubuntu'yu kurduğunuzda donanımlarınızın hemen hepsinin otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmesi beklenir, dolayısıyla elle herhangi bir sürücü yüklemeniz gerekmez. Çünkü binlerce çeşit donanıma ait sürücüler Ubuntu (Linux çekirdeği) ile birlikte yüklü gelmektedir. Bununla birlikte özellikle ekran kartları için aşağıdaki başlıkta bahsedildiği gibi ek sürücü yüklemeniz gerekebilir. Bunun sebebi, bazı ekran kartı üreticilerinin, sürücüleri kapalı kodlu olarak yayınlaması ve getirdikleri çeşitli lisans kısıtlamaları ile ilgilidir.
 
Bu arada Windows'a yönelik olarak hazırlanmış .exe biçimli program kurulum dosyaları Ubuntu'ya kurulamadığı gibi aynı şekilde .exe biçimli sürücü paketleri de Ubuntu'ya kurulamaz. Zaten Ubuntu'nun otomatik donanım tanıma desteği sayesinde böyle bir ihtiyaç da olmaz.


Ubuntu'da donanımlarınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamanız halinde aşağıdaki seçenekleri deneyebilirsiniz.
Ubuntu'da donanımlarınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamanız halinde aşağıdaki seçenekleri deneyebilirsiniz.


* UbuntuWiki'nin [[Donanım]] bölümünde ve [http://forum.ubuntu-tr.net/index.php Ubuntu-tr Forum] sayfasında araştırma yapınız.
* UbuntuWiki'nin [[Donanım]] bölümünde ve [http://forum.ubuntu-tr.net/index.php Ubuntu-tr Forum] sayfasında araştırma yapınız.
* [http://www.ubuntu.com/certification/desktop/ Ubuntu Desktop certified hardware] sayfalasına gidin. Bu sayfada, Ubuntu altında resmi olarak test edilerek sertifikalandırılmış çeşitli markalardan bilgisayarların Ubuntu altındaki çalışma durumları ve varsa yaşanılan sorunlar, yapılması gereken işlemler hakkında bilgi verilmektedir. Bu sayfada bilgisayarınızı aratın.
* [http://www.ubuntu.com/certification/desktop/ Ubuntu Desktop certified hardware] sayfasına girin. Bu sayfada, Ubuntu altında resmi olarak test edilerek sertifikalandırılmış çeşitli markalardan bilgisayarların Ubuntu altındaki çalışma durumları ve varsa yaşanılan sorunlar, yapılması gereken işlemler hakkında İngilizce dilinde bilgi verilmektedir. Bu sayfada bilgisayarınızı aratın.
* Bir arama motoruyla (Google vb.) donanımınızın adının yanına "Linux" yazarak arama yapın. Örneğin Hp 1022 marka yazıcı için '''Hp 1022 Linux''' şeklinde arama yapabilirsiniz.
* Bir arama motoruyla donanımınızın adının yanına "Linux" yazarak arama yapın. Örneğin Hp 1022 marka yazıcı için '''Hp 1022 Linux''' şeklinde arama yapabilirsiniz.
* Eğer tüm bunlar sonucunda bulamadıysanız [http://forum.ubuntu-tr.net/ Forumdan] (ya da resmi İngilizce [http://www.ubuntu.com/support destek] kanallarından) yardım isteyebilirsiniz.
* Sorunu [http://forum.ubuntu-tr.net/ Forumdan]'da dile getirerek gönüllülerden yardım isteyebilirsiniz.


=== İnternet'e bağlanma ===
=== Ekran kartları ===
[[Dosya:Ağ bağlantıları.png|right|thumb|180px|Ağ bağlantıları]]
Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için çoğunlukla açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler çeşitli masaüstü efektlerinin, 3 boyutlu oyunların ve diğer 3B yazılımların çalışabilmesi için (ya da tam performansla çalışabilmesi için) yeterli gelmeyebilir. Bu nedenle ekran kartınızın tüm özelliklerini kullanabilmek için kart üreticisi tarafından sağlanan [[v:kapalı kaynak|kapalı kodlu-sahipli]] resmi sürücü paketlerini kullanmak isteyebilirsiniz. Ekran kartı sürücü değiştirme işlemi [[Yazılım ve Güncelleştirmeler]] aracında "Ek Sürücüler" sekmesi üzerinden kolayca gerçekleştirilebilir. Ancak bu işlemi uygulamak isterseniz öncelikle [[Ekran kartları]] sayfasını dikkatlice okumanızı önemle tavsiye ederiz.
Ubuntu'da yeni bir; kablolu, kablosuz, mobil (3G), VPN ya da DSL ağ bağlantısı tanımlamak ve bağlantıları yönetmek için; masaüstünde sağ üst tarafta yer alan ağ bağantısı ile ilgili simgeye tıklayınır ve açılan menüde ''”Bağlantıları Düzenle > Ekle”'' yolu izlenir.
 
Kablolu ADSL bağlantısı kullanıyorsanız, ethernet kablosunu bilgisayarınıza taktıktan bir kaç saniye sonra İnternet bağlantınız otomatik olarak kullanıma hazır hale gelecektir. Wi-Fi üzerinden internete bağlanmak isterseniz yine masaüstünde sağ üstteki menüden, yakınlarınızdaki kablosuz modemlerin listesine ulaşabilir ve bağlanabilirsiniz. Eğer dahili ya da harici (USB, PCMSI, PCI) kablosuz ağ kartınız ile ilgili bir sorun yaşarsanız [[Kablosuz ağ kartları]] maddesinden yardım alabilirsiniz.


=== Yazıcılar/Tarayıcılar ===
=== Yazıcılar/Tarayıcılar ===
Ubuntu kurulumu ile birlikte yüzlerce çeşitli marka/model yazıcının Ubuntu'da çalışabilmesi için gereken sürücü paketleri de sisteme yüklenmektedir. Ubuntu'nun sahip olduğu otomatik yazıcı tanıtma özelliği sayesinde pek çok yerel yazıcı, hiçbir işlem yapılmadan otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmektedir. Yazıcıyı bilgisayara takıp güç düğmesine bastıktan birkaç saniye sonra herhangi bir belgeyi açıp yazdırmayı deneyebilirsiniz.
Ubuntu kurulumu ile birlikte yüzlerce çeşitli marka/model yazıcının Ubuntu'da çalışabilmesi için gereken sürücü paketleri de sisteme yüklenmektedir. Ubuntu'nun sahip olduğu otomatik yazıcı tanıtma özelliği sayesinde pek çok yerel yazıcı, hiçbir işlem yapılmadan otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmektedir. Yazıcıyı bilgisayara takıp güç düğmesine bastıktan sonra sistemin yazıcıyı tanımasını bekleyin, adından herhangi bir belgeyi açıp yazdırmayı deneyebilirsiniz.
Ubuntu'ta belge ya da resim taramak için [[Yazıcılar/Tarayıcılar#Tarayıcılar|Basit Tarama]] (Simple Scan) adında bir program hazır yüklü gelmektedir. Bu tarama programını açmak için seçke düğmesine basın ve arama kutucuğuna örneğin “tarama” yazın...
Ubuntu'ta belge ya da resim taramak için [[Yazıcılar/Tarayıcılar#Tarayıcılar|Basit Tarama]] (Simple Scan) adında bir program hazır yüklü gelmektedir. Bu tarama programını açmak için etkinliklere girip örneğin “tarama” sözcüğünü aratın.
 
Yazıcı ve tarayıcılar ile ilgili detaylı bilgi edinmek için [[Yazıcılar/Tarayıcılar]] maddesine bakabilirsiniz.
 
=== Ekran kartları ===
Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler 3 boyutlu oyunların vb. 3B yazılımların çalışabilmesi için yeterli gelmeyebilir.


Ekran kartınız için öntanımlı gelen sürücüyü değiştirmeye ihtiyaç duyarsanız bu konu hakkında [[Ekran kartları]] sayfasından bilgi alabilirsiniz.
Yazıcı ve tarayıcılar konusunda detaylı bilgi edinmek için [[Yazıcılar/Tarayıcılar]] maddesine bakabilirsiniz.


=== Diğer donanımlar ===
=== Diğer donanımlar ===
Bluetooth aygıtlarından kablosuz ağ kartlarına, web kamerasından, klavyeye kadar her çeşit donanımın kullanılması ya da ayarlanması ile ilgili belgeleri [[Donanım]] sayfası içinde bulabilirsiniz.
Bluetooth aygıtlarından kablosuz ağ kartlarına, web kamerasından klavyeye kadar her çeşit donanımın kullanılması ya da ayarlanması ile ilgili belgelere [[Donanım]] sayfası üzerinden ulaşabilirsiniz.


Ayrıca Ubuntu'yu kurmadan önce, Ubuntu'yu [[canlı sistem|canlı DVD/USB]] olarak deneyerek bilgisayarınızdaki donanımların Ubuntu üzerindeki çalışma durumlarını önceden test etmeniz de mümkündür.
Ayrıca Ubuntu'yu kurmadan önce, Ubuntu'yu [[canlı sistem|canlı DVD/USB]] olarak deneyerek bilgisayarınızdaki donanımların Ubuntu üzerindeki çalışma durumlarını önceden test etmeniz de mümkündür.


== Pencere yönetimi ==
== Pencere yönetimi ==
=== Bir pencereyi simge durumuna küçültmek ===
[[Dosya:Kapat-minimize-maksimize.png|right|thumb|277px|Kapatma, simge durumuna küçültme ve ekranı kaplama düğmeleri]]
Açık bir pencerenin kapatılması, simge durumuna küçültmesi ve ekranı kaplamasını sağlayan düğmeler, Microsoft Windows'daki gibi pencerelerin sağ üst köşesinde değil sol üst köşesinde yer alırlar.
Bu düğmelerin solda bulunması, simge durumuna küçültülen pencerelerin depolandığı ve geri yüklendiği yer olan Başlatıcı çubuğa ulaşmayı kolaylaştırmaktadır. Simge durumuna küçültülen pencerelerin geri yüklenmesi ve açık uygulamalar arasında geçiş yapma konusu hakkında geniş bilgi için alttaki başlığa bakınız.
=== Pencereler arasında geçiş yapmak ===
=== Pencereler arasında geçiş yapmak ===


Başlatıcı çubuk üzerinde yer alan her bir uygulama simgesi; hem o uygulamayı çalıştırmak için hem de o uygulamanın açık pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılmaktadır. Ubuntu'da simge durumuna küçültülmüş pencerelere ulaşmak ve açık diğer tüm uygulamalar arasında geçiş yapmak için pek çok pratik yol bulunmaktadır. Şimdi örnek olarak üç adet LibreOffice Writer penceresi, bir adet Firefox penceresi açarak bu farklı yöntemleri inceleyelim.  
Ubuntu'da simge durumuna küçültülmüş pencerelere ulaşmak ve açık diğer tüm uygulamalar arasında geçiş yapmak için pek çok pratik yol bulunur. Şimdi örnek olarak bir adet Firefox penceresi, iki adet LibreOffice Writer penceresi ve bir adet dosya yöneticisi penceresi açarak bu farklı yöntemleri deneyerek beraber inceleyelim.


'''1. yol:''' Açık uygulama pencerelerinden herhangi birine geçiş yapmak için ya da bir uygulamanın açık pencereleri arasında (mesela üç adet LibreOffice Writer penceresi arasında) geçiş yapmak için imleci, geçiş yapmak istediğiniz uygulamanın başlatıcı çubuktaki simgesi üzerine götürüp fare tekerlerleğini hafifçe döndürmeniz yeterlidir. Bu şekilde bir fare tıklaması bile yapmadan rahatça geçiş yapabilirsiniz.
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0"
 
|- style="width:80%; valign="top"
'''2. yol:''' Başlatıcı çubuk üzerindeki LibreOffice Writer simgesine tıklayarak Writer'a ait tüm açık pencereler önizleme şeklinde görüntüleyebilir ve buradan istediğiniz pencereye tıklayarak açabilirsiniz. (Eğer tıklamadan önce aktif pencere Writer değil de bir başka uygulamanın penceresi aktif pencere ise iki kez tıklamanız gerekir.)
| style="width:40px" | '''1. yol'''
 
| :
'''3. yol:''' Altta soldaki resimdeki gibi başlatıcı çubuk üzerindeki LibreOffice Writer simgesine ters tıklayın. Açılan menüde, açık LibreOffice Writer pencereleri listelenecektir. Bu listede istediğiniz bir pencerenin adına tıklayarak açabilirsiniz.
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Geçiş yapmak istediğiniz uygulamanın rıhtım üzerindeki simgesine tıklayarak geçiş yapabilirsiniz. Eğer o uygulamadan birden fazla sayıda pencere açık ise karşınıza Resim 1'deki gibi pencerelerin önizlemeleri karşınıza gelir. İstediğiniz ön izleme penceresine tıklayarak açabilirsiniz.
 
|- valign="top"
'''4. yol:''' LibreOffice Writer'da çalışırken klavyeden (Alt + “) tuş bileşimini kullanarak sadece o uygulamanın pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz.
| '''2. yol'''
 
| :
'''5. yol:''' Sadece bir uygulamanın açık pencereleri arasında değil açık olan tüm uygulamalar arasında geçiş yapmak için ise (Alt + Sekme) tuş bileşimini kullanabilirsiniz.
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Etkinlikler genel görünümüne girerek açık uygulama pencereleri arasında geçip yapabilirsiniz. Bunun için sol üst köşedeki "Etkinlikler" düğmesine ya da klavyeden Süper tuşuna tıklayın. Açık tüm uygulama pencereleri büyük ön izleme pencereleri şeklinde ekrana döşenecektir, istediğinize tıklayarak geçiş yapabilirsiniz. İsterseniz ufak bir ayarlama yaparak, Etkinlikler düğmesine tıklamak yerine imleci ekranın sol üst köşesine götürdüğünüzde (tıklamaya gerek olmaksızın) etkinliklerin açılmasını sağlayabilir böylece bu işlevi daha pratik bir şekilde kullanabilirsiniz. Gerekli ayarlama için "[[İnce Ayarlar]] > Tepe Çubuğu" yolunu izleyiniz.
|- valign="top"
| '''3. yol'''
| :
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | <code>Alt + Sekme</code> tuş bileşimini kullanarak açık tüm uygulama pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. Alt+ Sekme yaptığınızda, açık uygulamalar Resim 2'deki gibi ekranın ortasında listelenecektir. Burada elinizi Alt tuşundan çekmeden tekrar tekrar sekme (tab) tuşuna tıklayarak istediğiniz uygulamanın üzerine gelin, ardından ellerinizi tuşlardan çekin.<br>Ayrıca Alt+Sekme ile birden fazla sayıda penceresi açık olan bir uygulamanın üzerine geldikten sonra (LibreOffice Writer) elinizi Alt tuşundan çekmeden <code>Alt + "</code> yaparak o uygulamanın pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz.
|- valign="top"
| '''4. yol'''
| :
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | <code>Alt + "</code> tuş bileşimini kullanarak o sırada aktif olan uygulamanın diğer pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. Örneğin 2 adet LibreOffice Writer penceresinden herhangi birinde çalışırken Alt + " yapın, elinizi Alt tuşundan çekmeden tekrar tekrar <code> " </code> tuşuna tıklayın.
|}


{|
{|
| [[Dosya:Başlatıcıya ters tıklama.png|thumb|190px| Başlatıcıdaki bir uygulama simgesine ters tıklama menüsü]]
|- valign="top"
| [[Dosya:Alt - sekme geçişleri 01.png|thumb|377px| (Alt + Sekme) ile açık pencereler arasında geçiş]]
| [[Dosya:Rıhtımda simgeye tıklama.png|thumb|x250px|Resim 1]]
| [[Dosya:Alt - sekme geçişleri.png|thumb|x250px|Resim 2: <code>Alt + Sekme</code> ile açık pencereler arasında geçiş]]
|}
|}
Ayrıca tüm pencereleri simge durumuna küçülterek '''masaüstünü görüntülemek için''' Windows'ta olduğu gibi klavyeden <code>Süper + D</code> tuş bileşimini kullanabilirsiniz.


=== Pencerelerin taşınması ===
=== Pencereleri taşımak / boyutunu değiştirmek/ döşemek ===
 
Bir pencereyi taşımak yani masaüstünde farklı bir konuma hareket ettirmek için pencerenin üst tarafındaki başlık çubuğundan tutup (fare ile basılı tutup) masaüstünde istediğiniz bir yere doğru sürükleyip bırakın.
Herhangi bir pencereyi üst tarafındaki başlık çubuğunda boş bir yere sol tıklayıp basılı tutun ve masaüstünde istediğiniz bir yere doğru sürükleyip bırakın. Ayrca bu işlem için başlık çubuğunda bir yere tıklamak yerine klavyeden Alt tuşuna basılı haldeyken pencerenin içinde herhangi bir yerden tutup taşımanız da mümkündür.
 
=== Pencerelerin boyutunu değiştirmek ve döşemek ===


Bir pencereyi büyütmek ya da küçültmek için pencerenin herhangi bir köşesinden tutup istediğiniz yöne doğru ilerletip bırakabilirsiniz. Eğer pencerenin köşe noktalarıyla uğraşmak istemiyorsanız sizin için daha pratik bir yöntem daha var: Klavyeden Alt tuşuna basılı tutarak farenin orta tekerleği ile pencere üzerinde herhangi bir yere tıklayın. Bunu yaparak pencereyi, içinden herhangi bir yerinde tutarak istediğiniz gibi boyutlandırabilirsiniz.
Bir pencereyi büyütmek ya da küçültmek için elbette pencerenin herhangi bir köşesinden tutup istediğiniz yöne doğru ilerletip bırakabilirsiniz. <!-- BU KISAYOL 17.10 BETA2'DE ÇALIŞMIYORDU Eğer pencerenin köşe noktalarıyla uğraşmak istemiyorsanız sizin için daha pratik bir yöntem daha var: Klavyeden Alt tuşuna basılı tutarak farenin orta tekerleği ile pencere üzerinde herhangi bir yere tıklayın. Bunu yaparak pencereyi, içinden herhangi bir yerinde tutarak istediğiniz gibi boyutlandırabilirsiniz.-->


Bazen masaüstünün yarısını bir pencerenin, diğer yarısını da başka bir pencerenin kaplamasını isteyebilirsiniz. Mesela iki belgeyi aynı anda görüp karşılaştırabilmek için böyle bir pencere yerleşimine ihtyaç duyabilirsiniz. Bunun için iki pencereyi teker teker boyutlandırıp ekranın yarısını kaplayacak hale getirmek sorunda değilsiniz. Bu gibi durumlarda pencerelerden birini başlık çubuğundan tutup ekranın en sağına doğru sürükleyebildiğiniz kadar sürükleyip bırakın, bunu yaptığınızda pencere otomatikman ekranın sağ yarısını kaplayacaktır. Diğer pencereyi de benzer şekilde sol tarafa doğru sürükleyerek ekranın sol tarafını kaplamasını sağlayabilirsiniz.
Bazen masaüstünün yarısını bir pencerenin, diğer yarısını da başka bir pencerenin kaplamasını isteyebilirsiniz. Bunun için iki pencereyi teker teker boyutlandırıp ekranın yarısını kaplayacak hale getirmeniz gerekmez. Bu gibi durumlarda pencerelerden birini başlık çubuğundan tutup ekranın en soluna doğru sürükleyebildiğiniz kadar sürükleyip bırakın, bunu yaptığınızda pencere otomatikman ekranın sol yarısını kaplayacaktır. Diğer pencereyi de benzer şekilde sağ tarafa doğru sürükleyerek ekranın sağ tarafını kaplamasını sağlayabilirsiniz. Aynı işlemleri klavye <code>Süper + Sol Ok</code> ve <code>Süper + Sağ Ok</code> tuş bileşimlerini kullanarak da gerçekleştirebilirsiniz.


=== Klavye kısayolları ===
== Ayarlar ==
[[Dosya:Klavye kısayolları.png|left|47px]] Klavyeden "Süper" tuşuna basıp (''"Süper" tuşu, klavyenizde üzerinde pencere simgesini barındıran tuştur'') elinizi çektiğinizde Seçke menüsü açılır. Bu düğmeye bir saniye kadar basılı tuttuğunuzda ise, Ubuntu masaüstünde kullanabileceğiniz tüm kısayolların bir listesi görüntülenir. Ayrıca bu tuşa basılı tuttuğunuzda başlatıcıdaki simgelerin üzerinde 1, 2, 3, 4, ... 9 numaralarının belirdiğini göreceksiniz. Bu numaralar, üzerinde bulunduğu uygulamanın kısayolunu göstermektedir. Yani klavyeden;
[[Dosya:Ayarlar.png|thumb|280px|right|[[Ayarlar]] arayüzünde "Güç" bölümü]]
: (Süper) tuşuna tıklayarak Seçkeyi açabilirsiniz
Ubuntu'da; kullanıcı hesapları, yazıcı/fare/klavye gibi donanımların ayarlanması, masaüstü görünüm özelliklerinin değiştirilmesi, dil ve erişilebilirlik ayarları gibi her türlü ayarlama işlemleri [[Ayarlar]] arayüzü üzerinden gerçekleştirilir. Ayarlaraçmak için masaüstünde sağ üst köşedeki sistem menüsüne girip menüde yer alan ilgili düğmeyi kullanabilirsiniz.
: (Süper + 1) yaparak dosya yöneticisini açabilirsiniz
: (Süper + 2) yaparak Mozilla Firefox'u açabilirsiniz
: (Süper + 3) yaparak LibreOffice Writeraçabilirsiniz
: (Süper + 4) yaparak dördüncü sıradaki uygulamayı çalıştrabilirsiniz...


Ayrıca tüm pencereleri aynı anda simge durumuna küçülterek masaüstünü görüntülemek için (Ctrl+Süper+D) tuş bileşimini kullanabilirsiniz
Ayrıca masaüstünü daha detaylı şekilde özelleştirmek (simge seti, pencere, tepe çubuğu ayarları vb.) ve daha detaylı pek çok ayar seçeneği için uygulama mağazasından [[İnce Ayarlar]] aracını yükleyip kullanabilirsiniz.


== Ubuntu ile çalışmak ==
== Ubuntu ile çalışmak ==
172. satır: 187. satır:
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0"
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0"
|- style="width:80%; valign="top"
|- style="width:80%; valign="top"
| style="width:150px" | '''İnternet'te gezinmek'''
| style="width:140px" | '''İnternet'te gezinmek'''
| :
| :
| İnternette gezinmek için Ubuntu ile birlikte popüler web tarayıcı [[Mozilla Firefox]] kurulu gelmektedir. Binlerce [https://addons.mozilla.org/ eklenti] desteğine sahip Firefox'u, eklentiler aracılığıyla ihtiyaçlarınıza göre özelleştirebilirsiniz. Firefox'un yanı sıra başka pek çok alternatif tarayıcı kurmanız da mümkündür, bunlardan birkaçı: [[Chromium]], [[Google Chrome]], [[Opera]])
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | İnternette gezinmek için Ubuntu ile birlikte popüler web tarayıcı [[Mozilla Firefox]] kurulu gelmektedir. Çok sayıda [https://addons.mozilla.org/ eklenti] desteğine sahip Firefox'u, eklentiler aracılığıyla ihtiyaçlarınıza göre özelleştirebilirsiniz. Firefox'un yanı sıra başka pek çok alternatif tarayıcı kurmanız da mümkündür, bunlardan birkaçı: [[Chromium]], [[Google Chrome]], [[Opera]]
|- valign="top"
|- valign="top"
| '''E-posta okumak'''
| '''E-posta okumak'''
| :
| :
| E-postalarınızı indirmek, organize etmek ve ihtiyaç duyabileceğiniz birçok posta hizmeti için, dünya çapında milyonlarca kullanıcısı olan [[v:Mozilla Thunderbird|Mozilla Thunderbird]]'i kullanabilirsiniz. Ubuntu ile birlikte yüklü gelen Mozilla Thunderbird'in yanı sıra depolarda [[v:Geary|Geary]], [[v:Evolution (yazılım)|Evolution]], [[KMail]]-[[v:Kontact|Kontact]] gibi alternatif uygulamalar bulabilirsiniz.
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | E-postalarınızı okumak, organize etmek için Ubuntu ile kurulu gelen [[v:Mozilla Thunderbird|Mozilla Thunderbird]]'i kullanabilirsiniz. Ayrıca uygulama mağazasından [[v:Geary|Geary]], [[v:Evolution (yazılım)|Evolution]], [[KMail]]-[[v:Kontact|Kontact]], [http://getmailspring.com/ Mailspring] gibi alternatif uygulamalar bulabilirsiniz.
|- valign="top"
|- valign="top"
| '''Sohbet ve iletişim'''
| '''Sohbet ve iletişim'''
| :
| :
| İnternet üzerinden görüntülü görüşme yapmak için [[Skype]]kurup kullanabilir, web tarayıcı üzerinden <span class="plainlinks">[https://hangouts.google.com/ Google Hangouts]</span>'ı kullanabilir ayrıca Web tarayıcıları arasında bir standart olma yolunda hızla ilerleyen yeni nesil WebRTC teknolojisini kullanabilirsiniz. WebRTC'yi destekleyen (Firefox, Chrome, Opera gibi) bir web tarayıcısını kullanarak, herhangi ek bir yazılım kurmadan ve hatta dilerseniz hesap bile açmadan kolayca görüntülü ve sesli görüşmeler gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bkz. [https://www.mozilla.org/tr/firefox/hello/ Firefox Hello].
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | İnternet üzerinden sesli ve görüntülü görüşme yapmak için: [[Skype]], [[Wire]], [https://ring.cx/en Ring] gibi uygulamaları kurup kullanabilir ya da sadece web tarayıcısı üzerinden [https://app.wire.com/ Wire] ya da <span class="plainlinks">[https://hangouts.google.com/ Google Hangouts]</span> servislerini kullanabilirsiniz.


İnternet üzerinden mesajlaşmak için [[v:Telegram (yazılım)|Telegram]] ya da [[Viber]]'in masaüstü uygulamalarını yükleyip kullanabilir, ayrıca web tarayıcı üzerinden <span class="plainlinks">[https://web.whatsapp.com/ WhatsApp Web]</span>'i kullanabilirsiniz.
İnternet üzerinden mesajlaşmak için web tarayıcı üzerinden <span class="plainlinks">[https://web.whatsapp.com/ WhatsApp Web]</span>'i kullanabilir ayrıca [[v:Telegram (yazılım)|Telegram]]'ın masaüstü uygulamasını yükleyip kullanabilirsiniz.


ICQ, IRC, XMPP, Google Talk, AOL, Yahoo! gibi servisler üzerinden mesajlaşmak için ise [[v:Empathy|Empathy]]'yi kullanabilirsiniz.
ICQ, IRC, XMPP, Google Talk, AOL, Yahoo! gibi servisler üzerinden iletişim kurmak için [[v:Empathy|Empathy]]'yi kullanabilirsiniz.
|}
|}


192. satır: 207. satır:
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0"
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0"
|- style="width:80%; valign="top"
|- style="width:80%; valign="top"
| style="width:150px" | '''Müzik dinlemek'''
| style="width:140px" | '''Müzik dinlemek'''
| :
| :
| Müzik dinlemek için Ubuntu ile birlikte [[v:Rhythmbox|Rhythmbox]] yüklü gelmektedir. Her zaman olduğu gibi paket depolarında pek çok alternatif bulmanız mümkündür. Gelişmiş özellikler sunan alternatifler ararsanız [[v:Amarok (yazılım)|Amarok]], [[v:Clementine (yazılım)|Clementine]], [[Banshee]]'yi deneyebilirsiniz. Eğer daha basit ve hafif bir müzik çalar olsun derseniz [[v:Audacious|Audacious]], [[v:JuK|JuK]]'ı deneyebilirsiniz.
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Müzik dinlemek için Ubuntu ile birlikte [[v:Rhythmbox|Rhythmbox]] yüklü gelmektedir. Her zaman olduğu gibi uygulama mağazasında pek çok alternatif bulmanız mümkündür. Gelişmiş özellikler sunan alternatiflere [[v:Clementine (yazılım)|Clementine]], [[v:Amarok (yazılım)|Amarok]] örnek verilebilir, eğer daha basit, hafif bir müzik çalar olsun derseniz [[v:Audacious|Audacious]], [http://qmmp.ylsoftware.com/ Qmmp]'i deneyebilirsiniz. Çevirimçi müzik platformu [https://www.spotify.com/tr/ Spotify]'ın masaüstü uygulamasını kullanabilirsiniz.
| rowspan="3"| [[Dosya:Nautilus'da boş CD yazdırma.png|300px|right|thumb|Dosya yöneticisinde CD/DVD yazdırma]]
|- valign="top"
|- valign="top"
| '''Film izlemek'''
| '''Film izlemek'''
| :
| :
| Film izlemek için Ubuntu ile birlikte [[Totem]] film oynatıcı yüklü gelmektedir. Elbette Yazılımlar arayüzü üzerinden pek çok alternatif video oynatıcı bulabilirsiniz. Örneğin, Windows ortamında da yaygın bir şekilde kullanılan [[v:VLC media player|VLC]], [[v:SMPlayer|SMPlayer]], [[v:MPlayer|MPlayer]] gibi...
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Film izlemek için Ubuntu ile birlikte Videolar isimli (orijinal adıyla ''GNOME Videos'') oynatıcı yüklü gelmektedir. Elbette uygulama mağazasında pek çok alternatif video oynatıcı bulabilirsiniz. Örneğin, Windows ortamında da yaygın bir şekilde kullanılan [[v:VLC media player|VLC]], [[v:SMPlayer|SMPlayer]] gibi...
|- valign="top"
|- valign="top"
| '''CD/DVD yazdırmak'''
| '''CD/DVD yazdırmak'''
| :
| :
| Bilgisayarınıza boş bir CD/DVD taktıktan sonra otomatik olarak gelen penceredeki ilgili seçeneklerini kullanarak ya da yazdırmak istediğiniz verileri dosya yöneticisi üzerinden boş CD/DVD üzerine sürükleyip bırakarak kolayca yazdırabilirsiniz. Ayrıca Yazılımlar arayüzü üzerinden [[v:Brasero|Brasero]] ya da [[v:K3b|K3b]] CD/DVD yazdırma araçlarından birini yükleyip kullanabilirsiniz. Brasero'yu kullanarak ses CD'si - video diski oluşturma, kalıp dosyası hazırlama gibi sık kullanılan tüm işlemleri gerçekleştirebilirsiniz. Eğer daha gelişmiş ve tam teşekküllü bir CD/DVD yazdırma programı isterseniz [[v:K3b|K3b]]'yi kullanabilirsiniz.
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" |
[[Dosya:Nautilus'da boş CD yazdırma.png|300px|right|thumb|Dosya yöneticisinde CD/DVD yazdırma]] Bilgisayarınıza boş bir CD/DVD taktıktan sonra otomatik olarak gelen penceredeki ilgili seçeneklerini kullanarak ya da yazdırmak istediğiniz verileri dosya yöneticisi üzerinden boş CD/DVD üzerine sürükleyip bırakarak kolayca yazdırabilirsiniz. Ayrıca uygulama mağazasından [[K3b]] ya da [[v:Brasero|Brasero]] CD/DVD yazdırma araçlarından birini yükleyip kullanabilirsiniz. Brasero'yu kullanarak ses CD'si - video diski oluşturma, kalıp dosyası hazırlama gibi sık kullanılan tüm işlemleri gerçekleştirebilirsiniz. Eğer daha gelişmiş ve tam teşekküllü bir CD/DVD yazdırma programı isterseniz [[v:K3b|K3b]]'yi kullanabilirsiniz.
|}
|}


209. satır: 224. satır:
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0"
{| style="background:transparent;" width="100%" border="0"
|- style="width:80%; valign="top"
|- style="width:80%; valign="top"
| style="width:150px" | '''Resim işlemek'''
| style="width:140px" | '''Resim işlemek'''
| :
| :
| Özgür yazılım dünyasının en önde gelen projelerinden biri olan [[Gimp]], dijital fotoğraflarınız üzerinde işlem yapmak için size tüm olanakları sunmaktadır. Basit resim düzenleme/boyama işlemleri için ise [[v:KolourPaint|KolourPaint]] her işinizi görebilecek yeteneklere sahiptir.
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Özgür yazılım dünyasının en önde gelen projelerinden biri olan [[Gimp]], dijital fotoğraflarınız üzerinde işlem yapmak için size tüm olanakları sunmaktadır. Basit resim düzenleme/boyama işlemleri için ise [[v:KolourPaint|KolourPaint]] her işinizi görebilecek yeteneklere sahiptir.
|- valign="top"
|- valign="top"
| '''Fotoğraf albümü'''
| '''Fotoğraf albümü'''
| :
| :
| [[v:Shotwell|Shotwell]] ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Alternatif olarak [[v:DigiKam|DigiKam]]'ı deneyebilirsiniz.
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | [[v:Shotwell|Shotwell]] ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Alternatif olarak [[v:DigiKam|DigiKam]]'ı deneyebilirsiniz.
|- valign="top"
|- valign="top"
| '''Tarayıcıyı kullanmak'''
| '''Tarayıcıyı kullanmak'''
| :
| :
| Seçke menüsünde arama kutucuğuna "tarama" gibi bir ifade girerek çalıştırabileceğiniz [[Yazıcılar/Tarayıcılar#Tarayıcılar|Basit Tarama]] (Simple Scan) programı aracılığıyla tarayıcınızı kullanabilir, fotoğraf ve diğer görüntülerinizi kolayca sisteme aktarabilirsiniz.
| style="padding: 0px 0px 6px 0px;" | Fiziksel belgelerinizi, fotoğraf ve diğer dosyalarınızı tarayıp bilgisayara kaydetmeniz için Ubuntu ile kurulu gelen [[Yazıcılar/Tarayıcılar#Tarayıcılar|Basit Tarama]] (Simple Scan) uygulamasını kullanabilirsiniz. Arama çubuğuna "tarama"  gibi bir ifade girerek programa ulaşabilirsiniz.
|}
|}


=== Ofis uygulamaları ===
=== Ofis uygulamaları ===
Ubuntu, dünya çapında milyonlarca kişi ve sayısız kuruluş tarafından kullanılan özgür ve ücretsiz [[v:LibreOffice|LibreOffice]] paketini içermektedir. [[v:The Document Foundation|The Document Foundation]] tarafıdan geliştirilen LibreOffice, bireysel kullanıcılardan profesyonel ihtiyaçlara kadar geniş bir yelpazede çözümler sunmaktadır. LibreOffice, Microsoft Office ile uyumluluk göstermekte ve Windows ortamından da kullanılabilmektedir.
Ubuntu, dünya çapında milyonlarca kişi ve sayısız kuruluş tarafından kullanılan özgür ve ücretsiz [[v:LibreOffice|LibreOffice]] paketini içermektedir. [[v:The Document Foundation|The Document Foundation]] (Belge Vakfı) öncülüğünde geliştirilen LibreOffice, bireysel kullanıcılardan profesyonel ihtiyaçlara kadar geniş bir yelpazede çözümler sunmaktadır. LibreOffice, Microsoft Office ile uyumluluk göstermekte ve Windows ortamından da kullanılabilmektedir.


Microsoft Office ile oluşturulmuş (.doc, .docx, .xls, .xlsx, .ppt, .pptx, .pps, .ppsx) dosyaları Ubuntu'da LibreOffice ile açabilir, düzenleyebilir yine aynı biçimlerde kayıt yapabilirsiniz. LibreOffice uygulamaları asıl olarak [[v:OpenDocument|OpenDocument]] adı verilen, kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşan özgür dosya standardını kullanmaktadır. Bunlar;
Microsoft Office ile oluşturulmuş (.doc, .docx, .xls, .xlsx, .ppt, .pptx, .pps, .ppsx) dosyaları Ubuntu'da LibreOffice ile açabilir, düzenleyebilir yine aynı biçimlerde kayıt yapabilirsiniz. LibreOffice uygulamaları asıl olarak [[v:OpenDocument|OpenDocument]] adı verilen, tamamen standartlaşmış özgür dosya biçimlerini kullanmaktadır. Yaygın kullanılan bazı OpenDocument biçimleri:


  [[v:LibreOffice Writer|LibreOffice Writer]]  : [[v:OpenDocument|.odt]] - (Microsoft Word biçimleri olan  '''.doc''' ve '''.docx''''in karşılığı)
  [[v:LibreOffice Writer|LibreOffice Writer]]  : [[v:OpenDocument|.odt]] - (Microsoft Word biçimleri olan  '''.doc''' ve '''.docx''''in karşılığı)
  [[v:LibreOffice Calc|LibreOffice Calc]]    : [[v:OpenDocument|.ods]] - (Microsoft Excel biçimleri olan '''.xls''' ve '''.xlsx''''in karşılığı)
  [[v:LibreOffice Calc|LibreOffice Calc]]    : [[v:OpenDocument|.ods]] - (Microsoft Excel biçimleri olan '''.xls''' ve '''.xlsx''''in karşılığı)
  [[v:LibreOffice Impress|LibreOffice Impress]] : [[v:OpenDocument|.odp]] - (Microsoft PowerPoint biçimleri olan '''.ppt''', '''.pps''', '''.pptx''', '''.ppsx''''in karşılığı)
  [[v:LibreOffice Impress|LibreOffice Impress]] : [[v:OpenDocument|.odp]] - (Microsoft PowerPoint biçimleri olan '''.ppt''', '''.pps''', '''.pptx''', '''.ppsx''''in karşılığı)
[[v:LibreOffice Base|LibreOffice Base]]    : [[v:OpenDocument|.odb]] - (Microsoft Access biçimleri olan '''.mdb''' ve '''.mdpx''''in karşılığı)
LibreOffice, Microsoft Office'in dosya biçimlerini desteklerken Microsoft Office ise 2007 SP2 sürümünden itibaren LibreOffice'de kullanılan dosya biçimlerini (OpenDocument biçimlerini) desteklemeye başlamıştır. Bu nedenle LibreOffice'de oluşturduğunuz dosyaları Microsoft Office'in 2007 SP2 sürümü ve sonraki sürümlerinden birinde açıp rahatlıkla kullanabilirsiniz. Eğer LibreOffice'de hazırladığınız belgeleri Microsoft Office'in 2007 SP2 öncesindeki sürümlerinde açmanız gerekiyorsa bunun için çalışmalarınızı LibreOffice'de Microsoft Office'in eski dosya biçimlerinde (.doc, .xls, .ppt gibi) kaydetmeniz yeterlidir.
== Sistem Ayarları ==
[[Dosya:Sistem ayarları.png|thumb|280px|right|[[Sistem Ayarları]]]]
Windows'ta kullanılan ''Denetim Masası'''nın Ubuntu'daki karşılığı [[Sistem Ayarları]]'dır. Dil ve erişebilirlik ayarları, kullanıcı hesapları, fare/klavye gibi donanımların ayarlanması, görünüm özelliklerinin değiştirilmesi gibi aklınıza gelebilecek her türlü ayarlama işlemleri buradaki seçenekler üzerinden gerçekleştirilmektedir. Sistem Ayarları'nı açmak için sağ üst köşedeki düğme içindeki Sistem Ayarları seçeneğini kullanabilirsiniz ya da önatınmı olarak başlatıcı çubuk üzerinde bulunan Sistem Ayarları simgesine tıklayabilirsiniz.


Ayrıca [[v:Unity|Unity]] masaüstü ortamını daha esnek bir şekilde özelleştirmek için [[Unity Tweak Tool]] aracını kurup kullanabilirsiniz.
LibreOffice, Microsoft Office'in dosya biçimlerini desteklerken Microsoft Office ise ancak 2007 SP2 sürümünden itibaren LibreOffice'de kullanılan dosya biçimlerini (OpenDocument biçimlerini) desteklemeye başlamıştır. Bu nedenle LibreOffice'de OpenDocument biçimlerinde oluşturduğunuz dosyaları Microsoft Office'in 2007 SP2 sürümü ve sonraki sürümlerinden birinde açıp rahatlıkla kullanabilirsiniz. Eğer LibreOffice'de hazırladığınız belgeleri Microsoft Office'in 2007 SP2'den daha eski sürümlerinde açmanız gerekiyorsa bunun için çalışmalarınızı LibreOffice'de Microsoft Office'in eski dosya biçimlerinde (.doc, .xls, .ppt gibi) kaydetmeniz yeterlidir.


== Güvenlik ==
== Güvenlik ==
Ubuntu hem temel masaüstü kullanıcıları için hem de sistem yöneticileri için son derece güvenli bir ortam sunmaktadır. Ubuntu'ya sonradan yüklenilebilecek binlerce program, Ubuntu'nun kendi İnternet depolarında tutulur. Böylece kullanıcılar İnternet'teki herhangi bir siteden, bilimeyen bir kaynaktan yazılım indirmek zorunda kalmazlar. Böylece sisteme zarar verebilecek hasarlı ya da kötü niyetli yazılımların kurulmasının önüne geçilmektedir. Günümüzde Microsoft Windows'un da benzer bir sistemi kurabilmek için çalışmalar yaptığı bilinmektedir.
=== Virüsler ===
 
Güvenlik Ubuntu gibi [[v:Linux|Linux]] tabanlı bir işletim sistemlerinin en güçlü yanlarından biridir. Zararlı yazılımların Unix ve Linux sistemlerin mimarisinden kaynaklanan nedenlere sistemler arasında yayılması bir hayli zordur, ancak imkansız değildir. Ayrıca Linux'ta kullanıcıların kurmak istedikleri programları herhangi bir web sitesinden değil doğrudan dağıtımın resmi paket depoları üzerinden ([[Yazılımlar]] arayüzü gibi) temin etmesi de bu sağlam yapıyı desteklemektedir. Linux, güvenli yapısı nedeniyle günümüzde dünya genelinde sunucu sistemlerde en çok tercih edilen işletim sistemidir.
Ubuntu ve beraberindeki yazılımlar açık kaynak kodludur. Açık kaynak yapısı sayesinde güvenlik açıkları kolayca tespit edilerek kısa sürede onarılabilmektedir.


=== Virüsler ===
Masaüstü ya da sunucu Linux sistemler üzerinde kullanılabilecek bazı anti-virüs programları ile karşılaşabilirsiniz (örneğin [[ClamAV]] gibi). Ancak bu antivirüs yazılımları, Linux virüslerine yönelik değil Windows virüslerini tespit edip temizlemeye yöneliktir. Windows virüsleri Linux sistemlerde çalışamazlar ve sisteme herhangi bir zarar veremezler. Bu antivirüs yazılımlarına özellikle, e-posta sunucusu ya da dosya sunucusu olarak kullanılan Linux sistemlerde ihtiyaç duyulmaktadır.
Ubuntu, [[v:Linux|Linux]] tabanlı bir işletim sistemidir. Zararlı yazılımların UNIX ve Linux sistemlerin mimarisinden kaynaklanan nedenlere sistemler arasında yayılması bir hayli zor olmakla birlikte imkansız değildir. Ayrıca Linux'ta kullanıcıların kurmak istikleri programları herhangi bir web sitesinden değil doğrudan dağıtımın resmi paket depoları üzerinden ([[Yazılımlar]] arayüzü gibi) temin etmesi de bu sağlam yapıyı desteklemektedir. Linux, genel olarak diğer işletim sistemlerine nazaran oldukça güvenli bir sistemdir, bu yüzden günümüzde dünya genelinde sunucu sistemlerde en çok tercih edilen işletim sistemi Linux'tur.


Masaüstü ya da sunucu Linux sistemler üzerinde kullanılabilecek çeşitli bazı anti-virüs programları bulunabilir (örneğin [[ClamAV]] gibi). Ancak bu antivirüs yazılımları, Linux virüslerine yönelik değil Windows virüslerini tespit edip temizlemeye yöneliktir. Windows virüsleri Linux sistemlerde çalışamazlar ve sisteme herhangi bir zarar veremezler. Bu antivirüs yazılımlarına özellikle, e-posta sunucusu ya da dosya sunucusu olarak kullanılan Linux sistemlerde ihtiyaç duyulmaktadır.
Masaüstü ya da sunucu Linux sistemlerde, "Linux virüslerini" temizlemek için ise kullanılabilecek herhangi bir anti-virüs programı yoktur çünkü ortada dolaşan "Linux virüsleri" yoktur.


Masaüstü ya da sunucu Linux sistemlerde, "Linux virüslerini" temizlemek için ise kullanılabilecek herhangi bir anti-virüs programı yoktur çünkü ortada dolaşan "Linux virüsleri" yoktur. Virüsler konusunda daha geniş bilgi için [[Linux ve virüsler]] maddesine bakabilirsiniz.
Diğer yandan İnternet dolandırıcılarının, amaçlarına ulaşmak için (örneğin banka hesaplarını ele geçirmek için) zararlı yazılım yükleme dışında işletim sisteminden bağımsız bir çok farklı yöntem kullandıkları da unutulmamalıdır. Örneğin size bankanız adına bir e-posta gönderip sahte bir siteye yönlendirerek banka hesabı bilgilerinizi öğrenebilirler. Virüsler konusunda daha geniş bilgi için [[Linux ve virüsler]] maddesine bakabilirsiniz.


=== Güvenlik duvarı ===
=== Güvenlik duvarı ===
Ubuntu'da varsayılan olarak İnternet portları kapalı olduğundan kullanıcılar genellikle bir güvenlik duvarına ihtiyaç duyulmasalar da çeşitli gereksinimlerden dolayı Ubuntu ile birlikte '''UFW''' güvenlik duvarı aracı yüklü gelmektedir. Güvenlik duvarını bir arayüz üzerinden yönetebilmek için Yazılımlar arayüzü aracılığıyla '''gufw''' paketini kurup kullanabilirsiniz.
Ubuntu'da varsayılan olarak İnternet portları kapalı olduğundan kullanıcılar genellikle bir güvenlik duvarına ihtiyaç duyulmasalar da çeşitli gereksinimlerden dolayı Ubuntu ile birlikte '''UFW''' güvenlik duvarı aracı yüklü gelmektedir. Güvenlik duvarını bir arayüz üzerinden yönetebilmek için uygulama mağazasından '''gufw''' paketini kurup kullanabilirsiniz.


Güvenlik duvarı hakkında daha geniş bilgi için [[Ubuntu'da güvenlik duvarı kullanımı]] belgesini okuyabilirsiniz.
Güvenlik duvarı hakkında daha geniş bilgi için [[Ubuntu'da güvenlik duvarı kullanımı]] belgesini okuyabilirsiniz.
260. satır: 266. satır:
Ubuntu, diğer [[Linux]] dağıtımları gibi UNIX sisteminin kullanıcı yetkilendirme standartlarını kullanır, bu standartlar sayesinde büyük sunuculardaki yüksek güvenlik özellikleri masaüstü Linux sistemler için de sıradan bir özellik olur. Linux sistemi, esinlendiği Unix gibi çok kullanıcılı bir sistem olarak geliştirilmiştir. Bir Linux sistemi, aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir ve bu kullanıcıların hiçbirisi bir diğerinin belge ve ayarlarına ulaşamadığı gibi hiçbir sistem kaynağına da izinsiz erişemez. Masaüstü Linux sistemler her ne kadar bu kadar çok kullanıcıyı hedeflemiyor ve bu imkanları pek kullanmıyor olsa da güvenlik açısından bu erişim güvenlik politikası aynen uygulanmaktadır.
Ubuntu, diğer [[Linux]] dağıtımları gibi UNIX sisteminin kullanıcı yetkilendirme standartlarını kullanır, bu standartlar sayesinde büyük sunuculardaki yüksek güvenlik özellikleri masaüstü Linux sistemler için de sıradan bir özellik olur. Linux sistemi, esinlendiği Unix gibi çok kullanıcılı bir sistem olarak geliştirilmiştir. Bir Linux sistemi, aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir ve bu kullanıcıların hiçbirisi bir diğerinin belge ve ayarlarına ulaşamadığı gibi hiçbir sistem kaynağına da izinsiz erişemez. Masaüstü Linux sistemler her ne kadar bu kadar çok kullanıcıyı hedeflemiyor ve bu imkanları pek kullanmıyor olsa da güvenlik açısından bu erişim güvenlik politikası aynen uygulanmaktadır.


Linux sistemlerde tüm yetkilere sahip bir yönetici hesabı bulunur ve bu hesabın kullanıcı adı "'''root'''"'dur. Root hesabı, Windows'taki sistem yöneticisi olan Administrator hesabına benzetilebilir. Ancak aralarındaki yetkilendirme sistemi farklı olduğundan root kullanıcısı ile diğer kullanıcılar arasındaki yetki farkı Windows'dakinden daha büyüktür. Ubuntu'da yetkili kullanıcı hakları elde etmek için oturumun (root) olarak açılmasına gerek yoktur. Zaten root olarak oturumun açılması, bazı sakıncalar barındırıyor olması nedeniyle varsayılan olarak engellenmiştir. Yetkili kullanıcı hakları gerektiren bir işlemi yapmak istediğinizde (örneğin bir yazılım kurmak istediğinizde), size yetkili kullanıcı şifresini soran bir pencere ile karşılaşırsınız. Bu pencerede yetkili kullanıcı şifresini girerek geçici olarak root yetkisi almış olursunuz.
Linux sistemlerde tüm yetkilere sahip bir yönetici hesabı bulunur ve bu hesabın kullanıcı adı [[root]] 'dur. Root hesabı, Windows'taki sistem yöneticisi olan Administrator hesabına benzetilebilir. Ancak aralarındaki yetkilendirme sistemi farklı olduğundan root kullanıcısı ile diğer kullanıcılar arasındaki yetki farkı Windows'takinden daha büyüktür. Ubuntu'da yetkili kullanıcı hakları elde etmek için oturumun Root olarak açılmasına gerek yoktur. Zaten Root olarak oturumun açılması, bazı sakıncalar barındırıyor olması nedeniyle varsayılan olarak engellenmiştir. Yetkili kullanıcı hakları gerektiren bir işlemi yapmak istediğinizde (örneğin bir yazılım kurmak istediğinizde), size yetkili kullanıcı şifresini soran bir pencere ile karşılaşırsınız. Bu pencerede yetkili kullanıcı şifresini girerek geçici olarak root yetkisi almış olursunuz.
 
Root hakları elde etme konusunda ayrıntılı bilgi için bkz. [[Root (kök kullanıcı) hakları elde etmek]]


== Dosya dizin hiyerarşisi ==
== Dosya dizin hiyerarşisi ==
Windows sistemlerde, her bir veri depolama aygıtının kendi kök dizinleri vardır (C, D dizinleri gibi), UNIX ve Linux sistemlerde ise tek bir kök dizin vardır. Ubuntu gibi Linux temelli işletim sistemlerinde tüm dosya ve dizinler "/" işaretiyle gösterilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır. Sabit disk bölümleri gibi çeşitli depolama ortamlarına yukarıda anlatıldığı gibi [[dosya yöneticisi]]ndeki Aygıtlar bölümü üzerinden kolayca erişilebileceği gibi dizin hiyerarşisinde '''/media''' ya da '''/mnt''' dizinleri üzerinden de ulaşılabilir.
* Windows işletim sisteminde, her bir depolama aygıtı için ayrı bir kök (başlangıç) dizin bulunur. İşletim sisteminin kurulu olduğu disk bölümü <code>C</code> kök dizininden başlar, sonraki sabit disk bölümü <code>D</code> kök  dizininden başlar, USB bellek, CD gibi diğer depolama aygıtları da aynı şekilde farklı harflerle ifade edilen kök dizinlerden başlar. Ubuntu gibi Linux işletim sistemlerinde ise tek bir kök dizin bulunur. Linux'ta tüm depolama ortamlarının, dosya ve dizinlerin adresi <code>/</code> işaretiyle gösterilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır.
::'''-''' İşletim sisteminin kurulu olduğu disk bölümündeki içeriğe <code>/</code> dizininden ulaşılır.
::'''-''' Diğer sabit disk bölümlerine ve taşınabilir depolama ortamlarına ise bu dizin altındaki  <code>/mnt</code> ve <code>/media</code> dizinlerinden ulaşılabilir ([[dosya yöneticisi]]ne elle bir adres girebilmek için Ctrl+L yaparak adres çubuğunu açınız).
 
* Kök dizin altında bulunan ''home'' dizini içinde her kullanıcının kendi adında bir alt klasörü bulunur (örneğin <code>/home/ahmet</code>  , <code>/home/ayşe</code> gibi). Bu dizinlere o kullanıcının "ev dizini" denilir. Kullanıcı, parolasıyla sisteme giriş yaptıktan itibaren gerçekleştirdiği her işlemi pratikte bu dizininde gerçekleştirir. İnternet geçmişi, oynanan oyunların puanları gibi çeşitli kişisel dosyalar ve hatta arka plan resimleri, temalar ve benzeri ayarlar da her kullanıcıya ayrı ayrı açılmış kullanıcı ev dizini içinde yer alan gizli dosya ve dizinlerde saklanır. Elbette hiçbir kullanıcı bir diğerinin seçimlerini değiştiremez ve diğer kullanıcıların özel dosyalarına erişemez.


Kök dizin altında bulunan "home" dizini içinde, sistemdeki her bir kullanıcı için kullanıcı adını taşıyan bir dizin bulunur. Örneğin "'''/home/ali'''" altında "ali" kullanıcısına ait dosyalar bulunur. Bu dizinlere o kullanıcının "Ev Dizini" denilir. Kullanıcı, parolasıyla sisteme giriş yaptıktan itibaren gerçekleştirdiği her işlemi pratikte bu dizinde gerçekleştirir. Oynanan oyunların puanları, İnternet geçmişi, sohbet kayıtları, kişisel dosyalar ve hatta arka plan resimleri, temalar ve benzeri ayarlar da her kullanıcıya ayrı ayrı ayrılmış bu alanda saklanır. Böylece hiçbir kullanıcı bir diğerinin seçimlerini değiştiremez ve diğer kullanıcıların özel dosyalarına erişemez.
* Windows'ta dosya adreslerinde <code> \</code> (ters slaş) işareti kullanılırken Linux'ta <code> /</code>  işareti kullanılır.


Kullanıcı ev dizininiz içindeki bu türden ayar dosyaları birer gizli dosya olduğu için ilk bakışta göremezsiniz. Gizli dosyaları nasıl görünür hale getirebileceğinizi öğrenmek için alttaki konu başlığın bakınız.
* Windows'ta dosya ve dizin adlarında küçük büyük harf duyarlılığı yoktur, <code>KLASOR_ADI</code> ve <code>klasor_adi</code> aynı şeydir, fark etmez. Ubuntu'da (Linux'ta) ise bunlar farklı klasörlerdir.


Linux'ta dosya dizin hiyerarşisi hakkında daha detaylı bilgi edinmek isterseniz [[Linux dosya sistemi hiyerarşisi]] belgesini okuyabilirsiniz.
* Linux'ta dosya dizin hiyerarşisi hakkında daha detaylı bilgi edinmek için [[Linux dosya sistemi hiyerarşisi]] belgesini okuyabilirsiniz.


== Gizli dosyaların görüntülenmesi == <!-- BU BAŞLIĞI LÜTFEN DEĞİŞTİRMEYİNİZ. DEĞİŞTİRİRSENİZ BU BAŞLIĞA OLAN [[Gizli dosya]] ve [[Gizli dosyalar]] YÖNLENDİRMELERİ ÇALIŞMAYACAKTIR. -->
== Gizli dosyaların görüntülenmesi == <!-- BU BAŞLIĞI LÜTFEN DEĞİŞTİRMEYİNİZ. DEĞİŞTİRİRSENİZ BU BAŞLIĞA OLAN [[Gizli dosya]] ve [[Gizli dosyalar]] YÖNLENDİRMELERİ ÇALIŞMAYACAKTIR. -->
[[Dosya:Gizli dosyalar.png|380px|right]]
[[Dosya:Gizli dosyalar.png|380px|right]]
Windows'ta olduğu gibi Ubuntu'da da normal ayarlar ile göremediğimiz '''gizli dosyalar''' vardır. Ubuntu'da gizli dosyaları geçici olarak görünür hale getirmek isterseniz bunun için [[Dosyalar]] dosya yöneticisinde sağ üst tarafta yer alan ok işaretine basıp, açılan menü içindeki  "''Gizli dosyaları göster''" seçeneğine tıklamanız yeterlidir. Ya da bunun yerine klavyeden sadece (Ctrl + H) tuş bileşimini de kullanabilirsiniz.
Windows'ta olduğu gibi Ubuntu'da da normal ayarlar ile göremediğimiz '''gizli dosyalar''' vardır. Gizli dosyaları görüntülemek için [[Dosyalar]] aracını açıp resimde (1) olarak gösterilen düğmeye tıklayın, açılan menüdeki "Gizli Dosyaları Göster" seçeneğini işaretli hale getirin. Ayrıca isterseniz klavyeden <code>Ctrl + H</code> tuş bileşimini kullanarak da gizli dosyaları görünür hale getirebilir ve tekrar görünmez hale getirebilirsiniz.
 
Eğer gizli dosyaları kalıcı olarak görünür hale getirmek istiyorsanız bunun için dosya yöneticisi açıkken sol üstte evrensel menüde yer alan "Dosyalar" düğmesine tıklayın ve açılan menüde "''Tercihler  > Gizli ve yedek dosyaları göster''” yolunu izleyin.


Ubuntu'da (Linux'ta) tüm gizli dosyaların dosya adının başında nokta karakteri bulunur, dolayısıyla adının başına nokta bırakılan herhangi bir dosya otomatikman gizli dosya haline gelir.
Örneğin kullanıcı ev dizininde normalde "Belgeler, Resimler, Müzik, Videolar..." adında bir kaç klasör görünür. Gizli dosyaları görünür hale getirdiğinizde ise bu dizin içerisinde aslında daha başka çeşitli gizli dosya ve dizinlerin bulunduğunu görebilirsiniz. Dikkat ederseniz tüm bu gizli dosya ve dizinlerin adı '''nokta karakteri''' ile başlar. Ubuntu'da (Linux'ta) tüm gizli dosya ve dizinlerin adının başında nokta karakteri bulunur, dolayısıyla adının başına nokta bıraktığınız herhangi bir dosya otomatikman gizli dosya haline gelir.


== Disk yönetimi ==
== Disk yönetimi ==
Windows'ta Bilgisayar Yönetimi arayüzü içinde yer alan disk yönetim aracının Ubuntu'daki karşılığı [[GNOME Disks|'''Diskler''']] (orijinal adıyla ''GNOME Disks'') aracıdır. Ubuntu ile kurulu gelen bu araca ulaşmak için [[seçke]] menüsünde arama kutucuğuna ''diskler'' yazabilirsiniz. Bu program aracılığıyla bilgisayarınıza bağlı tüm disk bölümlerini görüntüleyebilir, disk bölümlerini silebilir, biçimlendirebilir, bağlama-ayırma işlemleri yapabilir ve ayrıca disk kalıp dosyalarını (.iso, .img) sisteme bağlayabilirsiniz. Eğer disk yönetimi ile ilgili çok daha gelişmiş bir araç kullanmak isterseniz [[GParted]] uygulamasını yükleyebilirsiniz.
Windows'ta yer alan disk yönetim aracının Ubuntu'daki karşılığı [[GNOME Disks|Diskler]]'dir (orijinal adıyla ''GNOME Disks''). Ubuntu ile kurulu gelen bu araca ulaşmak için etkinliklere girip ''diskler'' kelimesini aratabilirsiniz. Bu program aracılığıyla bilgisayarınıza bağlı tüm disk bölümlerini görüntüleyebilir, disk bölümlerini silebilir, biçimlendirebilir, bağlama-ayırma işlemleri yapabilir ve ayrıca disk kalıp dosyalarını (.iso, .img) sisteme bağlayabilirsiniz. Eğer disk yönetimi konusunda daha detaylı bir araç kullanmak isterseniz uygulama mağazasından [[GParted]] uygulamasını yükleyebilirsiniz.
 
=== Disklerin açılışta otomatik bağlanması ===
[[Dosya:Bağlanmış diskler.png|right|thumb|350px|Bağlanan aygıtların yanında resimdeki gibi ok işaretleri ortaya çıkar.]]
"Bağlamak" (İng. mount) demek, bir disk bölümünün kullanıma hazır hâle gelmesi demektir.
Windows, bilgisayardaki disk bölümlerinin hepsinin açılışta otomatik olarak bağlayarak kullanılmasını sağlarken Linux dağıtımlarında ise bu durum seçimliktir, istenirse bazı disk bölümleri kullanıcı ilk erişimi sağlayana kadar çalıştırılmaz.
 
Ubuntu'da da durum böyledir. Ubuntu'da sistemi kurulu olduğu disk bölümü ile kullanıcı ev dizininin bulunduğu disk bölümleri dışındaki diğer tüm disk bölümleri, sistem açılışında otomatik olarak bağlanmazlar. Bilgisayarı çalıştırıp Ubuntu masaüstüne ulaştığınızda bu disk bölümleriniz aslında henüz sisteme bağlanmamış olur. [[Dosya yöneticisi]] üzerinden bu disk bölümlerine tıkladığınız anda o disk bölümü anında otomatik olarak sisteme bağlanır. Bu açıdan baktığımızda kullanıcıların bu konuda yapması gereken herhangi bir işlem yoktur. Ancak dosyalarınızı, açılışta otomatik olarak bağlanmayan bir disk bölümü içinde bulunduruyorsanız (''yani kullanıcı ev dizini ya da sistemin kurulu olduğu disk bölümü dışında bir yerde bulunduruyorsanız''), bu durumda ilk anda bazı küçük sıkıntılarla karşılaşabilirsiniz. Bu küçük sıkıntılara iki örnek verip ardından sorunun kalıcı olarak nasıl ortadan kaldırabileceğini anlatalım.
 
'''Örnek 1:''' Masaüstü duvar kağıdı olarak kullandığınız resim dosyası, açılışta otomatik olarak bağlanmayan bir disk bölümü içinde ise, bilgisayarı her yeniden başlattığınızda bu duvar kağıdının masaüstünden kaybolduğunu görürsünüz.


'''Örnek 2:''' Mesela müzik dosyalarınız kullanıcı ev dizini ya da sistem dosyalarının bulunduğu disk bölümü dışında başka bir disk bölümü içinde tuttuğunuzu ve müzik çalar uygulaması olarak örneğin Rhytmbox'ı kullandığınızı farz edelim. Bu durumda bilgisayarı her yeniden başlattığınızda Rhytmbox'ı açıp mevcut şarkı listenizdeki bir şarkıya tıklayarak çalmak istediğinizde şarkı çalmayacaktır, ancak dosya yöneticisi üzerinden o disk bölümüne bir kez tıklandıktan sonra şarkıların artık çalınabildiğini görürsünüz.
=== Disklerin başlangıçta bağlanması ===
Bağlanmak (İng. mount) demek, bir disk bölümünün sisteme bağlanarak kullanıma hazır hâle gelmesi demektir.
Windows işletim sistemi, bilgisayardaki disk bölümlerinin tümünü açılışta bağlarken Linux dağıtımlarında ise bu durum seçimliktir, istenirse bazı disk bölümleri kullanıcı ilk erişimi sağlayana kadar bağlanmaz, buna "otomatik bağlama" adı verilir.


Bu gibi sıkıntıları kalıcı olarak ortadan kaldırmak için, belgelerinizi bulundurduğunuz disk bölümünü açılışta otomatik olarak bağlanacak şekilde ayarlamanız gereklidir. Bilgisayarınızdaki herhangi bir disk bölümünün açlışta otomatik olarak bağlanmasını sağlamak için Ubuntu ile kurulu gelen "[[GNOME Disks|Diskler]]" programını kullanabilirsiniz. Programa ulaşmak için seçke menüsünde arama kutucuğuna "''diskler''" yazınız.
Ubuntu'da da durum böyledir. Ubuntu'da sistemin kurulu olduğu (ve kullanıcı ev dizininin bulunduğu) disk bölümü başlangıçta bağlanırken, bunların dışında kalan sabit disk bölümleri performans vb.  nedenlerle kullanıcı erişim sağladığı anda bağlanacak şekilde ayarlı gelir, bilgisayarı çalıştırıp Ubuntu masaüstüne ulaştığınızda bu disk bölümleriniz aslında henüz sisteme bağlanmamış olur. [[Dosya yöneticisi]] üzerinden bu disk bölümlerine tıkladığınız anda o disk bölümü "otomatik" olarak sisteme bağlanır. Bu açıdan baktığımızda kullanıcıların bu konuda yapması gereken herhangi bir işlem yoktur.


{|
[[Dosya:Bağlanmış diskler.png|center|thumb|400px|Bağlanan aygıtların yanında resimdeki gibi üçgen biçiminde düğmeler ortaya çıkar.]]
|-
| [[Dosya:Diskler 01.png|none|thumb|388px|'''''resim 1''''']]
| [[Dosya:Diskler 02.png|none|thumb|400px|'''''resim 2''''']]
|}


Programı açıp resim 1'de mavi çerçeve içinde gösterilen alandan, başlangıçta otomatik bağlamak istediğiniz disk bölümlerinden birinin üzerine tıklayın arından yine resim1'de kırmızı çerçeve ile gösterilen ayar düğmesine tıklayın ve açılan menüdeki "'''Bağlama Seçeneklerini Düzenle'''" seçeneğini kullanın. Bu işlemi yaptığınızda resim 2'deki pencere karşınıza gelecektir. Burada bağlanma seçeneklerini şekildeki gibi açık hale getirip Tamam düğmesine basın.
Bununla birlikte '''eğer belgelerinizi''' Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümü dışında ayrı bir disk bölümünde bulunduruyorsanız (''örneğin [[Windows'un yanına Ubuntu kurmak|aynı bilgisayarda Windows ve Ubuntu]] kullanan kullanıcıların yaygın olarak tercih ettiği gibi NTFS biçimli ayrı bir belge alanı kullanıyorsanız'') bu durumda daha rahat ve sorunsuz bir kullanım için belgelerin bulunduğu o disk bölümünü bilgisayar başlangıcında bağlanacak şekilde ayarlamanızı '''tavsiye ederiz'''. Aksi halde, oluşturduğunuz çeşitli dosya ya da dizin kısayollarının çalışmaması gibi küçük çaplı sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Gerekli ayarlamayı bir kaç tıkla kolayca gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bakınız: [[Diskleri başlangıçta bağlamak]]


=== Disk birleştirme ===
=== Disk birleştirme ===
 
Windows'ta geleneksel tipteki sabit disklerde (içinde yuvarlak disk plakları olan SATA gibi) zaman içinde dosyaların parçalanmasına bağlı olarak meydana gelen performans kaybını gidermek için bir disk birleştirme aracı bulunur. Kullanıcılar, arada sırada bu programı çalıştırarak disk birleştirme işlemi yapar. Ubuntu'da ise herhangi bir disk birleştirme aracı bulunmaz, çünkü disk birleştirmeye Windows'taki gibi [http://whylinuxisbetter.net/tr/defragment/ ihtiyaç duyulmaz]. Ubuntu ve diğer pek çok Linux dağıtımı [[v:Ext|Ext]] dosya sistemini kullanmaktadır. Ext biçimli bölümlerdeki dosyalar Windows'ta kullanılan [[v:NTFS|NTFS]] ya da [[v:FAT|FAT]] gibi dosya sistemlerinde farklı bir dağılımla kaydedildiğinden parçalanma daha kayıt sırasında önlenmiş veya en aza indirilmiştir.
Ubuntu'da Windows'taki gibi bir disk birleştirme aracı bulunmamaktadır, çünkü disk birleştirmeye Windows'taki gibi [http://www.whylinuxisbetter.net/items/old_and_sluggish/index_tr.php?lang=tr ihtiyaç duyulmaz]. Ubuntu ve diğer pek çok Linux dağıtımı [[v:Ext|Ext]] dosya sistemini kullanmaktadır. Ext biçimli bölümlerdeki dosyalar Windows'ta kullanılan [[v:NTFS|NTFS]] ya da [[v:FAT|FAT]] gibi dosya sistemlerinde farklı bir dağılımla kaydedildiğinden parçalanma daha kayıt sırasında önlenmiş veya en aza indirilmiştir.


== Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak ==
== Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak ==
Windows'da, çalışmakta olan programların listelenmesi, istenilen bir programın sonlandırılıması gibi amaçlar için kullanılan '''Görev Yöneticisi''''nin Ubuntu'daki karşılığı [[Sistem Gözlemcisi]]'dir. Seçke menüsünde arama kutucuğunu kullanarak Sistem Gözlemcisi'ni açabilirsiniz. Cevap vermeyen bir programı Sistem Gözlemcisi arayüzünü açarak sonlandırabileceğiniz gibi bunun yerine '''xkill''' komutuna önceden bir kısayol tanımlayarak, çok daha pratik bir şekilde programları sonlandırabilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bkz: [[Sistem Gözlemcisi]]
Windows'da, çalışmakta olan programların listelenmesi, istenilen bir programın sonlandırılması gibi amaçlar için kullanılan "Görev Yöneticisi" aracının Ubuntu'daki karşılığı [[Sistem Gözlemcisi]]'dir. Arama çubuğunu kullanarak Sistem Gözlemcisi'ne ulaşabilirsiniz. Cevap vermeyen bir programı Sistem Gözlemcisi arayüzünü açarak sonlandırabileceğiniz gibi isterseniz ilgili komuta önceden bir kısayol tanımlayarak, istediğiniz pencereye sadece tıklayarak da sonlandırabilirsiniz.


== Komut satırı kullanımı ==
== Komut satırı kullanımı ==
Ubuntu'da günlük kullanım için komut satırı araçlarının kullanılmasına genel olarak gerek yoktur. Ancak bazı durumlarda komut satırı kullanmaya zorunlu olarak ihtiyaç duyulabilir. Örneğin bir hatanın tespiti için ve çözümlenmesi için komut satırı kullanmak zorunlu olabilir.
Ubuntu, masaüstü kullanıcılarına yönelik bir Linux dağıtımıdır. Ubuntu'da günlük kullanım için komut satırı araçlarının kullanılmasına genel olarak gerek yoktur. Ancak bazı durumlarda komut satırı kullanmaya zorunlu olarak ihtiyaç duyulabilir. Örneğin bir hatanın tespiti için ve çözümlenmesi için komut satırından faydalanılabilir. Linux, son derece gelişmiş bir komut sistemine sahiptir. Sistem yöneticileri ve geliştiriciler Linux'un bu güçlü yanından özellikle istifade ederler.
 
Ubuntu'da '''[[Uçbirim]]''' adı verilen komut satırı penceresine ulaşmak için seçke menüsünde arama kutucuğuna '''''uçbirim''''' yazabilirsiniz ya da klavyeden ''Ctrl+Alt+T'' kısayolunu kullanabilirsiniz.
 
Forumlarda ya da başka kaynaklarda herhangi bir iş için sizden '''''sudo''''' ile başlayan bir komutu girmeniz istenebilir. Komut satırı ekranında yetki almanızı sağlayan bu komutu kullandığınızda devamında kullanıcı parolanızı girmenizi bildiren bir iletiyle karşılaşırsınız. Kullanıcı parolanızı girerken, <u>sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmayacaktır</u>, bu normaldir. Siz parolanızı yazıp Enter tuşu ile devam etmelisiniz. (Tabi eğer klavyenizin nümerik tuş takımını kullanıyorsanız Num Lock'un açık olması gerektiğine dikkat etmelisiniz.)
 
== Sıkça sorulan sorular ==
Ubuntu'yu kullanırken aklınıza gelebilecek diğer bazı soruların yanıtları [[SSS|Sıkça Sorulan Sorular]] sayfasında toplanmıştır. Bu belgeden sonra SSS sayfasını da okuyarak artık kendi kendine yeten bir Ubuntu kullanıcısı olabilirsiniz.


== Dış bağlantılar ==
Ubuntu'da komut satırı kullanımı için [[Uçbirim]] adı verilen bir araç yüklü gelir. Komut satırı penceresini açmak için klavyeden ''Ctrl + Alt + T'' kısayolunu kullanabilir ya da etkinliklere girip ''uçbirim'' sözcüğünü aratabilirsiniz.
* [https://help.ubuntu.com/16.04/ubuntu-help/index.html Ubuntu 16.04 Masaüstü Rehberi]
* [http://ubuntu-manual.org/ Ubuntu El Kitabı] (İngilizce)
* [http://www.whylinuxisbetter.net/index_tr.php?lang=tr Linux neden daha iyidir?]


== ''Kaynakça'' ==
Forumlarda ya da başka kaynaklarda herhangi bir sorunun tespiti ya da çözümü için sizden genellikle '''sudo''' ile başlayan bir komutu girmeniz istenir. Komut satırı ekranında yetki almanızı sağlayan bu komutu kullandığınızda devamında kullanıcı parolanızı girmenizi bildiren bir iletiyle karşılaşırsınız. Kullanıcı parolanızı girerken, <u>sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmayacaktır</u>, bu normaldir. Siz parolanızı yazıp Enter tuşu ile devam etmelisiniz. (Tabi eğer klavyenizin nümerik tuş takımını kullanıyorsanız Num Lock'un açık olması gerektiğine dikkat ediniz.)
* Bu belgenin bazı bölümlerinde web arşivlerindeki [http://web.archive.org/web/20130508112422/http://tr.pardus-wiki.org/NASIL:Windows%27tan_Pardus%27a_ge%C3%A7i%C5%9F Windows'tan Pardus'a geçiş] belgesinden yararlanılmıştır.


[[Kategori:Temel kategoriler| ]]
[[Kategori:Temel kategoriler| ]]
[[Kategori:Ubuntu]]
[[Kategori:Ubuntu]]

22.53, 3 Kasım 2018 tarihindeki hâli

Bu belge, Windows ya da Mac işletim sistemlerini kullanan ve herhangi bir Linux deneyimi olmayan kullanıcıların hızlı bir şekilde Ubuntu Linux kullanmayı öğrenebilmeleri amacıyla hazırlanmıştır. Belgede Ubuntu'nun kullanım özellikleri yer yer Windows ile kıyaslanarak anlatılmıştır. Bu kılavuzu okuduktan sonra Sıkça Sorulan Sorular sayfasını da okuyarak kısa bir sürede kendi kendine yeten bir Ubuntu masaüstü kullanıcısı olabilirsiniz.

Ubuntu masaüstü kavramları

Ubuntu masaüstündeki çeşitli düğme ve çubukların isimleri alttaki görselde belirtilmiştir.

Masaüstü kavramları.png

Rıhtım

Rıhtım.png
  • Ekranın sol kenarında yer alan rıhtım adı verilen bu çubuk, kullanıcıların sık kullanabileceği çeşitli uygulamalara kısayol tuşları sağlamaktadır. Rıhtım aynı zamanda simge durumuna küçültülen pencerelerin de toplandığı yerdir.
  • Burada bulunan herhangi bir uygulama simgesi hem o uygulamayı başlatmak için kullanılır hem de o uygulamaya ait açık pencereler arasında geçiş yapmak için kullanılabilir.
  • Rıhtıma yeni uygulama simgeler ekleyebilirsiniz. Bunun için "Uygulamaları Göster" menüsüne girip istediğiniz uygulamayı bulun, ters tıklayıp (yani sağ tıklayıp) "Sık Kullanılanlara Ekle" deyin. Bir uygulama simgesini çıkarmak için ise rıhtımdaki simgesine ters tıklayıp "Sık Kullanılanlardan Çıkar" deyin.
  • Simgelerin sıralamasını değiştirebilirsiniz. Bunun için bir simgeye tıklayıp sürükle bırak yapın.
  • Rıhtımı ekranın altına ya da sağına taşıyabilir, genişliğini değiştirebilirsiniz. Bu ve benzeri ayarlamalar için "Ayarlar > Rıhtım" yolunu izleyin.
  • Çalışmakta olan uygulamaların simgelerinin solunda nokta işareti belirir. Bu işaretin görevi hangi uygulamaların açık olduğunu kullanıcıya bildirmektir.
  • Açık olan bir uygulamadan ikinci bir pencere açmak istediğinizde bunun için, uygulamanın rıhtımdaki simgesine ters tıklayıp menüdeki "Yeni Pencere" seçeneğini kullanabilirsiniz.

Etkinlikler genel görünümü

Ekranın sol üst köşesine tıkladığınızda ya da klavyeden Süper tuşuna bastığınızda etkinlikler genel görünümü ortaya çıkar ("Süper" tuşu, üzerinde pencere simgesi bulunan tuştur). Attaki resimde görüldüğü gibi etkinlikler genel görünümünde; açık tüm uygulama pencereleri ön izleme şeklinde görüntülenir, üstte bir arama çubuğu ortaya çıkar, sağ kenarda ise birden fazla çalışma alanı kullanmaya imkan veren "çalışma alanları paneli" ortaya çıkar.

Etkinlikler genel görünümü

Ubuntu'da çalışırken açık uygulama pencereleri arasında geçiş yapmak için kullanılabilecek yollardan biri etkinlikler genel görünümünü kullanmaktır. Pencereler arasında geçiş yapmak için kullanılabilecek tüm yöntemler belgenin ilerleyen bölümlerinde Pencere yönetimi başlığı altında detaylı olarak açıklanmıştır.

Arama çubuğu; sisteminizde yüklü bulunan uygulamaları, çeşitli ayar seçeneklerini, sisteminizde yüklü olmayan ancak uygulama mağazasından kurulabilen uygulamaları, dosyalarınızı, takvim kayıtlarını vb. öğeleri aramayı sağlar. Ayrıca basit hesap işlemleri için hesap makinesi olarak da kullanılabilir. Arama yapmak için arama çubuğuna tıklamanıza gerek yoktur. Bir şey aramak istediğinizde klavyeden Süper tuşuna basın (ya da sol üstten Etkinlikler düğmesine tıklayın) ve doğrudan yazmaya başlayın... Arama işlevinin hangi türden öğeleri arayıp aramayacağı da ayarlanabilir.

Etkinlikler genel görünümünde sağ kenarda ortaya çıkan çalışma alanları paneli ise çalışmalarınızı birden fazla masaüstünde (yani birden fazla çalışma alanında) yürütmenizi sağlar. Çok sayıda uygulama penceresi ile çalışırken çalışmalarınızı daha organize bir şekilde yürütmek için bu özelliği kullanmak isteyebilirsiniz. Çalışma alanları panelinde ön tanımlı olarak iki adet çalışma alanını temsil eden ön izleme görüntüsü bulunur. Bir çalışma alanında çalışırken açmış olduğunuz bir pencereyi diğer çalışma alanına taşımak için etkinlikler genel görünümüne girin, pencereyi sürükleyip ekranın sağında istediğiniz çalışma alanının üzerine bırakın. Çalışma alanları arasında geçiş yapmak için ise etkinliklerdeyken fare tekerleğini döndürebilirsiniz ya da sağ taraftaki çalışma alanı ön izlemelerine tıklayabilirsiniz.

Etkinlikler genel görünümüne girdikten sonra herhangi bir işlem yapmayıp çıkmak isterseniz yine Etkinlikler düğmesine tıklayabilir ayrıca klavyeden Esc ya da Süper tuşlarını kullanabilirsiniz.

Sistem menüsü

Sistem menüsü.png

Masaüstünde sağ üst köşede yer alan sistem menüsü, ekran görüntüsünden de anlaşılacağı üzere ses seviyesi, ekran parlaklığı, internet bağlantısı, bilgisayarı kapatma, oturumu kilitleme gibi çeşitli seçeneklere ve Ayarlar arayüzüne ulaşmak için gerekli bir düğmeye ev sahipliği yapar.

Masaüstünde sağ üst köşesindeki simgelerin tamamı aslında tek bir düğmedir. Sistem menüsünü açmak için bu simgelerin bulunduğu alanda herhangi bir noktaya tıklamanız yeterlidir. Bu sayede örneğin ses seviyesini değiştirmek istediğinizde imleci tam olarak ses simgesinin üzerine odaklamanız gerekmez.

Menüde yer alan "ekranı döndür" simgesi, dikey veya yatay döndürmeyi destekleyen bir ekranınız varsa, ekranı döndürme özelliğini açmanızı ya da kapatmanızı sağlar. Eğer ekranınız döndürmeyi desteklemiyorsa bu düğmeyi göremezsiniz.

Ekranı kilitleme düğmesi ile bilgisayarınızı terk ederken başkalarının kullanmasını önlemek için ekranınızı kilitleyebilirsiniz.

Uygulamaları göster düğmesi

Uygulamaları Göster düğmesi.png

Ekranın sol alt köşesinde yer alan "Uygulamaları Göster" düğmesinin görevi bilgisayarınızda kurulu bulunan tüm uygulamaları ve sık kullandığınız uygulamaları listelemektir. Ayrıca etkinlikler genel görünümünde ortaya çıkan arama çubuğu öğesine buradan da ulaşılabilir.

Uygulama menüsü

Ekranın sol üstünde Etkinlik düğmesinin hemen sağında ortaya çıkan "Uygulama menüsü", etkin uygulamanın adını simgesiyle birlikte gösterir ve uygulamanın tercihlerine veya yardımına hızlı erişim sağlar. Uygulama menüsünde bulunan öğeler, uygulamaya bağlı olarak değişir. Bu menüde, uygulamaya bağlı olarak "Tercihler, Hakkında, Yardım, Yeni Pencere, Çıkış" gibi seçenekler bulunabilir.

Dosya yöneticisi açıkken uygulama menüsünün içeriği

Kullandığınız bir uygulamanın tercihlerine ulaşmak istediğinizde uygulamanın arayüzünde bununla bilgili bir menü ya da düğme bulamıyorsanız bu durumlarda uygulama menüsünü kontrol etmeyi unutmayınız. Örneğin Dosyalar, Videolar gibi uygulamaların ayar seçeneklerine ulaşmak için bu menüye girmeniz gereklidir, çünkü bu uygulamaların arayüzü üzerinde ayarlar ile ilgili herhangi düğme ya da seçenek konulmamıştır.

Ubuntu'da GNOME adı verilen bir grafiksel masaüstü ortamı ve bu projeye ait bazı uygulama bileşenleri kullanılmaktadır. Uygulama menüsü, özellikle GNOME uygulamaları tarafından daha etkin kullanılmaktadır.

Bildirim menüsü

Ekranın üst tarafında bulunan yatay çubuğun adı tepe çubuğu olup bu çubuğun ortasında gün/saat bilgisinin bulunduğu yer ise bildirim alanıdır. Gün/saat bilgisinin üzerine tıklayarak; sistem tarafından yapılan son bildirimlerin listesine ve takvime ulaşabilirsiniz. Bu menü aynı zamanda bir müzik çalar denetleyicisi sunar. Yani herhangi bir müzik çalar uygulaması ile müzik dinlerken bildirim menüsünü kullanarak çalan şarkıyı durdurabilir, sonraki-önceki şarkıya geçme gibi işlemleri kısayoldan yapabilirsiniz.

Bildirim menüsü.png

Bildirimler tıklanabilir özelliktedir. Örneğin bilgisayarınıza taktığınız bir USB belleğin içeriğine ulaşmak istediğinizde isterseniz ilk açılan bildirim kutucuğuna tıklayabilirsiniz ya da daha sonra herhangi bir zamanda bildirim menüsüne girip ilgili satıra tıklayabilirsiniz.

Dosya sistemi içinde gezinmek

System-file-manager.png

Ubuntu'da, klasörler arasında gezinmek için Dosyalar (orijinal adıyla GNOME Files) adında bir dosya yöneticisi kullanılmaktadır. Dosya yöneticisini açmak için rıhtımdaki kılasör simgesine tıklayınız.

"C: , D:" gibi sabit disk bölümleri nerede?

Ubuntu masaüstünü ilk açtığınızda Windows'taki gibi bir “Bilgisayarım” bölümünün bulunmadığını fark edecek ve muhtemelen C: , D: gibi yerel disk bölümlerini bulmaya çalışacaksınız. Ubuntu gibi Linux tabanlı işletim sistemlerinde depolama aygıtları C: , D: gibi harfler ile değil farklı bir şekilde tanımlanırlar.

Ubuntu'da, bilgisayarınızdaki mevcut yerel disk bölümlerine dosya yöneticisinde sol altta yer alan "Diğer Konumlar" bölümünden ulaşabilirsiniz. Ayrıca USB bellek, hafıza kartı, CD/DVD gibi harici depolama ortamlarına resimde göründüğü gibi yine dosya yöneticisi arayüzündeki kenar çubuğundan ulaşabilirsiniz. USB bellek, hafıza kartı gibi harici depolama ortamlarını sistemden güvenli kaldırmak istediğinizde yine dosya yöneticisini açıp söz konusu diskin sağında yer alan üçgen biçimindeki simgeye tıklayabilir ya da diskin üzerine ters tıklayıp açılan menüdeki ilgili seçeneği kullanabilirsiniz.

Bu arada Ubuntu'da CD sürücü içinde herhangi bir disk takılı değil iken, dosya yöneticisi kenar çubuğunda CD/DVD ile ilgili herhangi bir seçenek aramayın, böyle bir seçenek bulunmaz.

Ubuntu'da sabit ya da taşınabilir depolama ortamlarının dizin hiyerarşisinde teknik olarak hangi konumlarda bulunduğunu öğrenmek isterseniz konuda Linux dosya sistemi hiyerarşisi sayfasından bilgi alabilirsiniz.

Program kurma, kaldırma, güncelleme

Programlar nasıl kurulur?

Yazılımlar paket yöneticisi arayüzü

Öncelikle belirtmek gerekir ki Ubuntu(Linux), Windows ve Mac farklı birer işletim sistemidir. setup.exe, install.exe gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben hazırlandıkları için ne Mac işletim sistemi için ne de Ubuntu(Linux) işletim sistemi için bir anlam ifade etmezler. Bu nedenle Linux temelli bir işletim sistemi olan Ubuntu'ya, ancak Linux sürümü bulunan programlar kurulabilir.

Ubuntu'da programlar Yazılımlar arayüzü aracılığıyla uygulama mağazasından temin edilerek kurulurlar. Ubuntu paket (yazılım) depoları son derece zengindir, binlerce uygulama barındırır. Üreticisi tarafından ücretli olarak yayınlanan az sayıda uygulama haricinde büyük bir bölümü ücretsizdir.

Yeni bir programa ihtiyaç duyduğunuzda Yazılımlar'ı açın, istediğiniz programı arama düğmesini kullanarak ya da yazılım kategorileri arasında gezinerek bulun, "Kur" düğmesine tıklayarak yükleyin, hepsi bu kadar.

Yazılımlar aracı, geliştirilmesi erken evrelerde olan bir araç olup çeşitli hatalar barındırabilir. Diğer yandan bu araç, genel olarak uygulama niteliğinde olan yazılımları listeler, uygulama niteliğinde olmayan diğer paketleri, kütüphane, dil dosyası vb. yazılımları arama sonuçlarında göstermez. Kütüphane dosyası gibi uygulama niteliğinde olmayan yazılımları yönetmek isteyen kullanıcılar ilaveten geleneksel Synaptic Paket Yöneticisi aracını yükleyip kullanabilirler ya da Uçbirim komut satırını kullanabilirler. Ubuntu'da program kurulumu konusunda aklınıza gelebilecek diğer tüm soruların cevaplarını almak için Ubuntu'da yazılım kurmak maddesini okumanızı tavsiye ederiz.

Windows programları (.exe dosyaları) çalıştırılabilir mi?

Hem evet hem de hayır. Önceki başlıkta da belirttiğimiz gibi Ubuntu(Linux), Windows ve Mac farklı mimarilere sahip işletim sistemleridir. Bir işletim sisteminin mimarisine uygun olarak yazılmış programlar, diğer işletim sistemlerinde normal şartlarda çalışmazlar. Yani setup.exe, install.exe gibi program kurulum dosyaları tamamen Windows platformuna hitaben yazıldıkları için Ubuntu'ya kurulamazlar.

Windows üzerinde kullanılabilen bir programı Ubuntu'da kullanmak istiyorsanız öncelikle Ubuntu uygulama mağazasında (Yazılımlar ya da Synaptic üzerinden) o programın adını aratın. Programın üreticisi Linux sürümünü üretiyor ise büyük ihtimalle Ubuntu uygulama mağazasında da bulunur.

Diğer yandan Linux sürümü bulunmayan Windows programlarının .exe biçimli kurulum dosyalarını Linux'da kullanabilmek için Wine gibi üçüncü parti öykünücü yazılımlar (İng. emulator) geliştirilmiştir. Wine sayesinde pek çok Windows programı (.exe dosyası) Linux ya da Mac altında çalıştırılarak kullanılabilmektedir. Ancak öykünüm yazılımları her yazılımı çalıştıramazlar, çalışan yazılımların da düzgün çalışacağını ve tüm özelliklerinin kullanılabileceğini garanti edemezler.

Windows yazılımlarını Ubuntu üzerinde çalıştırmayı denemek yerine Linux dünyasında yer alan kaliteli muadil yazılımları araştırıp kullanmanız daima en sağlıklı çözüm olacaktır. Windows'ta sıkça kullanılan programların Ubuntu'daki bazı alternatiflerini buradan öğrenebilirsiniz.

Programlar nasıl kaldırılır?

Program kaldırma işlemi de yine Yazılımlar paket yöneticisi üzerinden yapılır. Kaldırmak istediğiniz programı Yazılımlar arayüzündeki arama düğmesini kullanarak bulun, karşınıza gelen "Kaldır" düğmesine tıklayarak kaldırın.

Güncellemeler nasıl yapılır?

Windows işletim sisteminde güncellemeler için kullanılan "Windows Update" isimli araç sistemde kurulu bulunan tüm yazılımları değil sadece Windows'un kendisi ve Windows'a ait diğer bazı yazılımları günceleyebilir. Bu nedenle Windows kullanıcıları, sistemlerine farklı kaynaklardan temin ederek kurdukları çeşitli uygulamaları tek tek güncellemeleri gerekir. Linux'ta ise sisteme sonradan kurulan programlar da dahil olmak üzere her türlü yazılımı denetleyip tek tıkla güncelleyebilen paket yönetim sistemleri kullanılır.

Ubuntu'da güncellemeler öntanımlı ayarlara göre arkaplanda otomatik olarak denetlenir. Güncellemeleri herhangi bir zamanda elle denetlemek isterseniz etkinliklere girip arama çubuğunda “Yazılım Güncelleştirici” aracını aratarak çalıştırabilirsiniz. Güncelleme ayarlarını değiştirmek için ise Yazılım ve Güncelleştirmeler isimli aracı açıp "Güncelleştirmeler" sekmesini üzerinden yapabilirsiniz.

Donanımlar

Donanımlar nasıl tanıtılır?

Ubuntu'da donanım tanıtma işlemleri genellikle otomatik olarak yapılır. Yani Ubuntu'yu kurduğunuzda donanımlarınızın hemen hepsinin otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmesi beklenir, dolayısıyla elle herhangi bir sürücü yüklemeniz gerekmez. Çünkü binlerce çeşit donanıma ait sürücüler Ubuntu (Linux çekirdeği) ile birlikte yüklü gelmektedir. Bununla birlikte özellikle ekran kartları için aşağıdaki başlıkta bahsedildiği gibi ek sürücü yüklemeniz gerekebilir. Bunun sebebi, bazı ekran kartı üreticilerinin, sürücüleri kapalı kodlu olarak yayınlaması ve getirdikleri çeşitli lisans kısıtlamaları ile ilgilidir.

Bu arada Windows'a yönelik olarak hazırlanmış .exe biçimli program kurulum dosyaları Ubuntu'ya kurulamadığı gibi aynı şekilde .exe biçimli sürücü paketleri de Ubuntu'ya kurulamaz. Zaten Ubuntu'nun otomatik donanım tanıma desteği sayesinde böyle bir ihtiyaç da olmaz.

Ubuntu'da donanımlarınız ile ilgili herhangi bir sorun yaşamanız halinde aşağıdaki seçenekleri deneyebilirsiniz.

  • UbuntuWiki'nin Donanım bölümünde ve Ubuntu-tr Forum sayfasında araştırma yapınız.
  • Ubuntu Desktop certified hardware sayfasına girin. Bu sayfada, Ubuntu altında resmi olarak test edilerek sertifikalandırılmış çeşitli markalardan bilgisayarların Ubuntu altındaki çalışma durumları ve varsa yaşanılan sorunlar, yapılması gereken işlemler hakkında İngilizce dilinde bilgi verilmektedir. Bu sayfada bilgisayarınızı aratın.
  • Bir arama motoruyla donanımınızın adının yanına "Linux" yazarak arama yapın. Örneğin Hp 1022 marka yazıcı için Hp 1022 Linux şeklinde arama yapabilirsiniz.
  • Sorunu Forumdan'da dile getirerek gönüllülerden yardım isteyebilirsiniz.

Ekran kartları

Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için çoğunlukla açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler çeşitli masaüstü efektlerinin, 3 boyutlu oyunların ve diğer 3B yazılımların çalışabilmesi için (ya da tam performansla çalışabilmesi için) yeterli gelmeyebilir. Bu nedenle ekran kartınızın tüm özelliklerini kullanabilmek için kart üreticisi tarafından sağlanan kapalı kodlu-sahipli resmi sürücü paketlerini kullanmak isteyebilirsiniz. Ekran kartı sürücü değiştirme işlemi Yazılım ve Güncelleştirmeler aracında "Ek Sürücüler" sekmesi üzerinden kolayca gerçekleştirilebilir. Ancak bu işlemi uygulamak isterseniz öncelikle Ekran kartları sayfasını dikkatlice okumanızı önemle tavsiye ederiz.

Yazıcılar/Tarayıcılar

Ubuntu kurulumu ile birlikte yüzlerce çeşitli marka/model yazıcının Ubuntu'da çalışabilmesi için gereken sürücü paketleri de sisteme yüklenmektedir. Ubuntu'nun sahip olduğu otomatik yazıcı tanıtma özelliği sayesinde pek çok yerel yazıcı, hiçbir işlem yapılmadan otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelmektedir. Yazıcıyı bilgisayara takıp güç düğmesine bastıktan sonra sistemin yazıcıyı tanımasını bekleyin, adından herhangi bir belgeyi açıp yazdırmayı deneyebilirsiniz. Ubuntu'ta belge ya da resim taramak için Basit Tarama (Simple Scan) adında bir program hazır yüklü gelmektedir. Bu tarama programını açmak için etkinliklere girip örneğin “tarama” sözcüğünü aratın.

Yazıcı ve tarayıcılar konusunda detaylı bilgi edinmek için Yazıcılar/Tarayıcılar maddesine bakabilirsiniz.

Diğer donanımlar

Bluetooth aygıtlarından kablosuz ağ kartlarına, web kamerasından klavyeye kadar her çeşit donanımın kullanılması ya da ayarlanması ile ilgili belgelere Donanım sayfası üzerinden ulaşabilirsiniz.

Ayrıca Ubuntu'yu kurmadan önce, Ubuntu'yu canlı DVD/USB olarak deneyerek bilgisayarınızdaki donanımların Ubuntu üzerindeki çalışma durumlarını önceden test etmeniz de mümkündür.

Pencere yönetimi

Pencereler arasında geçiş yapmak

Ubuntu'da simge durumuna küçültülmüş pencerelere ulaşmak ve açık diğer tüm uygulamalar arasında geçiş yapmak için pek çok pratik yol bulunur. Şimdi örnek olarak bir adet Firefox penceresi, iki adet LibreOffice Writer penceresi ve bir adet dosya yöneticisi penceresi açarak bu farklı yöntemleri deneyerek beraber inceleyelim.

1. yol : Geçiş yapmak istediğiniz uygulamanın rıhtım üzerindeki simgesine tıklayarak geçiş yapabilirsiniz. Eğer o uygulamadan birden fazla sayıda pencere açık ise karşınıza Resim 1'deki gibi pencerelerin önizlemeleri karşınıza gelir. İstediğiniz ön izleme penceresine tıklayarak açabilirsiniz.
2. yol : Etkinlikler genel görünümüne girerek açık uygulama pencereleri arasında geçip yapabilirsiniz. Bunun için sol üst köşedeki "Etkinlikler" düğmesine ya da klavyeden Süper tuşuna tıklayın. Açık tüm uygulama pencereleri büyük ön izleme pencereleri şeklinde ekrana döşenecektir, istediğinize tıklayarak geçiş yapabilirsiniz. İsterseniz ufak bir ayarlama yaparak, Etkinlikler düğmesine tıklamak yerine imleci ekranın sol üst köşesine götürdüğünüzde (tıklamaya gerek olmaksızın) etkinliklerin açılmasını sağlayabilir böylece bu işlevi daha pratik bir şekilde kullanabilirsiniz. Gerekli ayarlama için "İnce Ayarlar > Tepe Çubuğu" yolunu izleyiniz.
3. yol : Alt + Sekme tuş bileşimini kullanarak açık tüm uygulama pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. Alt+ Sekme yaptığınızda, açık uygulamalar Resim 2'deki gibi ekranın ortasında listelenecektir. Burada elinizi Alt tuşundan çekmeden tekrar tekrar sekme (tab) tuşuna tıklayarak istediğiniz uygulamanın üzerine gelin, ardından ellerinizi tuşlardan çekin.
Ayrıca Alt+Sekme ile birden fazla sayıda penceresi açık olan bir uygulamanın üzerine geldikten sonra (LibreOffice Writer) elinizi Alt tuşundan çekmeden Alt + " yaparak o uygulamanın pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz.
4. yol : Alt + " tuş bileşimini kullanarak o sırada aktif olan uygulamanın diğer pencereleri arasında geçiş yapabilirsiniz. Örneğin 2 adet LibreOffice Writer penceresinden herhangi birinde çalışırken Alt + " yapın, elinizi Alt tuşundan çekmeden tekrar tekrar " tuşuna tıklayın.
Resim 1
Resim 2: Alt + Sekme ile açık pencereler arasında geçiş

Ayrıca tüm pencereleri simge durumuna küçülterek masaüstünü görüntülemek için Windows'ta olduğu gibi klavyeden Süper + D tuş bileşimini kullanabilirsiniz.

Pencereleri taşımak / boyutunu değiştirmek/ döşemek

Bir pencereyi taşımak yani masaüstünde farklı bir konuma hareket ettirmek için pencerenin üst tarafındaki başlık çubuğundan tutup (fare ile basılı tutup) masaüstünde istediğiniz bir yere doğru sürükleyip bırakın.

Bir pencereyi büyütmek ya da küçültmek için elbette pencerenin herhangi bir köşesinden tutup istediğiniz yöne doğru ilerletip bırakabilirsiniz.

Bazen masaüstünün yarısını bir pencerenin, diğer yarısını da başka bir pencerenin kaplamasını isteyebilirsiniz. Bunun için iki pencereyi teker teker boyutlandırıp ekranın yarısını kaplayacak hale getirmeniz gerekmez. Bu gibi durumlarda pencerelerden birini başlık çubuğundan tutup ekranın en soluna doğru sürükleyebildiğiniz kadar sürükleyip bırakın, bunu yaptığınızda pencere otomatikman ekranın sol yarısını kaplayacaktır. Diğer pencereyi de benzer şekilde sağ tarafa doğru sürükleyerek ekranın sağ tarafını kaplamasını sağlayabilirsiniz. Aynı işlemleri klavye Süper + Sol Ok ve Süper + Sağ Ok tuş bileşimlerini kullanarak da gerçekleştirebilirsiniz.

Ayarlar

Ayarlar arayüzünde "Güç" bölümü

Ubuntu'da; kullanıcı hesapları, yazıcı/fare/klavye gibi donanımların ayarlanması, masaüstü görünüm özelliklerinin değiştirilmesi, dil ve erişilebilirlik ayarları gibi her türlü ayarlama işlemleri Ayarlar arayüzü üzerinden gerçekleştirilir. Ayarlar'ı açmak için masaüstünde sağ üst köşedeki sistem menüsüne girip menüde yer alan ilgili düğmeyi kullanabilirsiniz.

Ayrıca masaüstünü daha detaylı şekilde özelleştirmek (simge seti, pencere, tepe çubuğu ayarları vb.) ve daha detaylı pek çok ayar seçeneği için uygulama mağazasından İnce Ayarlar aracını yükleyip kullanabilirsiniz.

Ubuntu ile çalışmak

İnternet araçları

İnternet'te gezinmek : İnternette gezinmek için Ubuntu ile birlikte popüler web tarayıcı Mozilla Firefox kurulu gelmektedir. Çok sayıda eklenti desteğine sahip Firefox'u, eklentiler aracılığıyla ihtiyaçlarınıza göre özelleştirebilirsiniz. Firefox'un yanı sıra başka pek çok alternatif tarayıcı kurmanız da mümkündür, bunlardan birkaçı: Chromium, Google Chrome, Opera
E-posta okumak : E-postalarınızı okumak, organize etmek için Ubuntu ile kurulu gelen Mozilla Thunderbird'i kullanabilirsiniz. Ayrıca uygulama mağazasından Geary, Evolution, KMail-Kontact, Mailspring gibi alternatif uygulamalar bulabilirsiniz.
Sohbet ve iletişim : İnternet üzerinden sesli ve görüntülü görüşme yapmak için: Skype, Wire, Ring gibi uygulamaları kurup kullanabilir ya da sadece web tarayıcısı üzerinden Wire ya da Google Hangouts servislerini kullanabilirsiniz.

İnternet üzerinden mesajlaşmak için web tarayıcı üzerinden WhatsApp Web'i kullanabilir ayrıca Telegram'ın masaüstü uygulamasını yükleyip kullanabilirsiniz.

ICQ, IRC, XMPP, Google Talk, AOL, Yahoo! gibi servisler üzerinden iletişim kurmak için Empathy'yi kullanabilirsiniz.

Çokluortam uygulamaları

Müzik dinlemek : Müzik dinlemek için Ubuntu ile birlikte Rhythmbox yüklü gelmektedir. Her zaman olduğu gibi uygulama mağazasında pek çok alternatif bulmanız mümkündür. Gelişmiş özellikler sunan alternatiflere Clementine, Amarok örnek verilebilir, eğer daha basit, hafif bir müzik çalar olsun derseniz Audacious, Qmmp'i deneyebilirsiniz. Çevirimçi müzik platformu Spotify'ın masaüstü uygulamasını kullanabilirsiniz.
Film izlemek : Film izlemek için Ubuntu ile birlikte Videolar isimli (orijinal adıyla GNOME Videos) oynatıcı yüklü gelmektedir. Elbette uygulama mağazasında pek çok alternatif video oynatıcı bulabilirsiniz. Örneğin, Windows ortamında da yaygın bir şekilde kullanılan VLC, SMPlayer gibi...
CD/DVD yazdırmak :
Dosya yöneticisinde CD/DVD yazdırma
Bilgisayarınıza boş bir CD/DVD taktıktan sonra otomatik olarak gelen penceredeki ilgili seçeneklerini kullanarak ya da yazdırmak istediğiniz verileri dosya yöneticisi üzerinden boş CD/DVD üzerine sürükleyip bırakarak kolayca yazdırabilirsiniz. Ayrıca uygulama mağazasından K3b ya da Brasero CD/DVD yazdırma araçlarından birini yükleyip kullanabilirsiniz. Brasero'yu kullanarak ses CD'si - video diski oluşturma, kalıp dosyası hazırlama gibi sık kullanılan tüm işlemleri gerçekleştirebilirsiniz. Eğer daha gelişmiş ve tam teşekküllü bir CD/DVD yazdırma programı isterseniz K3b'yi kullanabilirsiniz.

Grafik uygulamaları

Resim işlemek : Özgür yazılım dünyasının en önde gelen projelerinden biri olan Gimp, dijital fotoğraflarınız üzerinde işlem yapmak için size tüm olanakları sunmaktadır. Basit resim düzenleme/boyama işlemleri için ise KolourPaint her işinizi görebilecek yeteneklere sahiptir.
Fotoğraf albümü : Shotwell ile fotoğraf arşivinizi albümler halinde düzenleyebilir ve görüntüleyebilirsiniz. Alternatif olarak DigiKam'ı deneyebilirsiniz.
Tarayıcıyı kullanmak : Fiziksel belgelerinizi, fotoğraf ve diğer dosyalarınızı tarayıp bilgisayara kaydetmeniz için Ubuntu ile kurulu gelen Basit Tarama (Simple Scan) uygulamasını kullanabilirsiniz. Arama çubuğuna "tarama" gibi bir ifade girerek programa ulaşabilirsiniz.

Ofis uygulamaları

Ubuntu, dünya çapında milyonlarca kişi ve sayısız kuruluş tarafından kullanılan özgür ve ücretsiz LibreOffice paketini içermektedir. The Document Foundation (Belge Vakfı) öncülüğünde geliştirilen LibreOffice, bireysel kullanıcılardan profesyonel ihtiyaçlara kadar geniş bir yelpazede çözümler sunmaktadır. LibreOffice, Microsoft Office ile uyumluluk göstermekte ve Windows ortamından da kullanılabilmektedir.

Microsoft Office ile oluşturulmuş (.doc, .docx, .xls, .xlsx, .ppt, .pptx, .pps, .ppsx) dosyaları Ubuntu'da LibreOffice ile açabilir, düzenleyebilir yine aynı biçimlerde kayıt yapabilirsiniz. LibreOffice uygulamaları asıl olarak OpenDocument adı verilen, tamamen standartlaşmış özgür dosya biçimlerini kullanmaktadır. Yaygın kullanılan bazı OpenDocument biçimleri:

LibreOffice Writer  : .odt - (Microsoft Word biçimleri olan  .doc ve .docx'in karşılığı)
LibreOffice Calc    : .ods - (Microsoft Excel biçimleri olan .xls ve .xlsx'in karşılığı)
LibreOffice Impress : .odp - (Microsoft PowerPoint biçimleri olan .ppt, .pps, .pptx, .ppsx'in karşılığı)

LibreOffice, Microsoft Office'in dosya biçimlerini desteklerken Microsoft Office ise ancak 2007 SP2 sürümünden itibaren LibreOffice'de kullanılan dosya biçimlerini (OpenDocument biçimlerini) desteklemeye başlamıştır. Bu nedenle LibreOffice'de OpenDocument biçimlerinde oluşturduğunuz dosyaları Microsoft Office'in 2007 SP2 sürümü ve sonraki sürümlerinden birinde açıp rahatlıkla kullanabilirsiniz. Eğer LibreOffice'de hazırladığınız belgeleri Microsoft Office'in 2007 SP2'den daha eski sürümlerinde açmanız gerekiyorsa bunun için çalışmalarınızı LibreOffice'de Microsoft Office'in eski dosya biçimlerinde (.doc, .xls, .ppt gibi) kaydetmeniz yeterlidir.

Güvenlik

Virüsler

Güvenlik Ubuntu gibi Linux tabanlı bir işletim sistemlerinin en güçlü yanlarından biridir. Zararlı yazılımların Unix ve Linux sistemlerin mimarisinden kaynaklanan nedenlere sistemler arasında yayılması bir hayli zordur, ancak imkansız değildir. Ayrıca Linux'ta kullanıcıların kurmak istedikleri programları herhangi bir web sitesinden değil doğrudan dağıtımın resmi paket depoları üzerinden (Yazılımlar arayüzü gibi) temin etmesi de bu sağlam yapıyı desteklemektedir. Linux, güvenli yapısı nedeniyle günümüzde dünya genelinde sunucu sistemlerde en çok tercih edilen işletim sistemidir.

Masaüstü ya da sunucu Linux sistemler üzerinde kullanılabilecek bazı anti-virüs programları ile karşılaşabilirsiniz (örneğin ClamAV gibi). Ancak bu antivirüs yazılımları, Linux virüslerine yönelik değil Windows virüslerini tespit edip temizlemeye yöneliktir. Windows virüsleri Linux sistemlerde çalışamazlar ve sisteme herhangi bir zarar veremezler. Bu antivirüs yazılımlarına özellikle, e-posta sunucusu ya da dosya sunucusu olarak kullanılan Linux sistemlerde ihtiyaç duyulmaktadır.

Masaüstü ya da sunucu Linux sistemlerde, "Linux virüslerini" temizlemek için ise kullanılabilecek herhangi bir anti-virüs programı yoktur çünkü ortada dolaşan "Linux virüsleri" yoktur.

Diğer yandan İnternet dolandırıcılarının, amaçlarına ulaşmak için (örneğin banka hesaplarını ele geçirmek için) zararlı yazılım yükleme dışında işletim sisteminden bağımsız bir çok farklı yöntem kullandıkları da unutulmamalıdır. Örneğin size bankanız adına bir e-posta gönderip sahte bir siteye yönlendirerek banka hesabı bilgilerinizi öğrenebilirler. Virüsler konusunda daha geniş bilgi için Linux ve virüsler maddesine bakabilirsiniz.

Güvenlik duvarı

Ubuntu'da varsayılan olarak İnternet portları kapalı olduğundan kullanıcılar genellikle bir güvenlik duvarına ihtiyaç duyulmasalar da çeşitli gereksinimlerden dolayı Ubuntu ile birlikte UFW güvenlik duvarı aracı yüklü gelmektedir. Güvenlik duvarını bir arayüz üzerinden yönetebilmek için uygulama mağazasından gufw paketini kurup kullanabilirsiniz.

Güvenlik duvarı hakkında daha geniş bilgi için Ubuntu'da güvenlik duvarı kullanımı belgesini okuyabilirsiniz.

Erişim hakları

Ubuntu, diğer Linux dağıtımları gibi UNIX sisteminin kullanıcı yetkilendirme standartlarını kullanır, bu standartlar sayesinde büyük sunuculardaki yüksek güvenlik özellikleri masaüstü Linux sistemler için de sıradan bir özellik olur. Linux sistemi, esinlendiği Unix gibi çok kullanıcılı bir sistem olarak geliştirilmiştir. Bir Linux sistemi, aynı anda yüzlerce kullanıcı tarafından kullanılabilir ve bu kullanıcıların hiçbirisi bir diğerinin belge ve ayarlarına ulaşamadığı gibi hiçbir sistem kaynağına da izinsiz erişemez. Masaüstü Linux sistemler her ne kadar bu kadar çok kullanıcıyı hedeflemiyor ve bu imkanları pek kullanmıyor olsa da güvenlik açısından bu erişim güvenlik politikası aynen uygulanmaktadır.

Linux sistemlerde tüm yetkilere sahip bir yönetici hesabı bulunur ve bu hesabın kullanıcı adı root 'dur. Root hesabı, Windows'taki sistem yöneticisi olan Administrator hesabına benzetilebilir. Ancak aralarındaki yetkilendirme sistemi farklı olduğundan root kullanıcısı ile diğer kullanıcılar arasındaki yetki farkı Windows'takinden daha büyüktür. Ubuntu'da yetkili kullanıcı hakları elde etmek için oturumun Root olarak açılmasına gerek yoktur. Zaten Root olarak oturumun açılması, bazı sakıncalar barındırıyor olması nedeniyle varsayılan olarak engellenmiştir. Yetkili kullanıcı hakları gerektiren bir işlemi yapmak istediğinizde (örneğin bir yazılım kurmak istediğinizde), size yetkili kullanıcı şifresini soran bir pencere ile karşılaşırsınız. Bu pencerede yetkili kullanıcı şifresini girerek geçici olarak root yetkisi almış olursunuz.

Root hakları elde etme konusunda ayrıntılı bilgi için bkz. Root (kök kullanıcı) hakları elde etmek

Dosya dizin hiyerarşisi

  • Windows işletim sisteminde, her bir depolama aygıtı için ayrı bir kök (başlangıç) dizin bulunur. İşletim sisteminin kurulu olduğu disk bölümü C kök dizininden başlar, sonraki sabit disk bölümü D kök dizininden başlar, USB bellek, CD gibi diğer depolama aygıtları da aynı şekilde farklı harflerle ifade edilen kök dizinlerden başlar. Ubuntu gibi Linux işletim sistemlerinde ise tek bir kök dizin bulunur. Linux'ta tüm depolama ortamlarının, dosya ve dizinlerin adresi / işaretiyle gösterilen kök dizinden başlayarak dallanıp budaklanır.
- İşletim sisteminin kurulu olduğu disk bölümündeki içeriğe / dizininden ulaşılır.
- Diğer sabit disk bölümlerine ve taşınabilir depolama ortamlarına ise bu dizin altındaki /mnt ve /media dizinlerinden ulaşılabilir (dosya yöneticisine elle bir adres girebilmek için Ctrl+L yaparak adres çubuğunu açınız).
  • Kök dizin altında bulunan home dizini içinde her kullanıcının kendi adında bir alt klasörü bulunur (örneğin /home/ahmet , /home/ayşe gibi). Bu dizinlere o kullanıcının "ev dizini" denilir. Kullanıcı, parolasıyla sisteme giriş yaptıktan itibaren gerçekleştirdiği her işlemi pratikte bu dizininde gerçekleştirir. İnternet geçmişi, oynanan oyunların puanları gibi çeşitli kişisel dosyalar ve hatta arka plan resimleri, temalar ve benzeri ayarlar da her kullanıcıya ayrı ayrı açılmış kullanıcı ev dizini içinde yer alan gizli dosya ve dizinlerde saklanır. Elbette hiçbir kullanıcı bir diğerinin seçimlerini değiştiremez ve diğer kullanıcıların özel dosyalarına erişemez.
  • Windows'ta dosya adreslerinde \ (ters slaş) işareti kullanılırken Linux'ta / işareti kullanılır.
  • Windows'ta dosya ve dizin adlarında küçük büyük harf duyarlılığı yoktur, KLASOR_ADI ve klasor_adi aynı şeydir, fark etmez. Ubuntu'da (Linux'ta) ise bunlar farklı klasörlerdir.

Gizli dosyaların görüntülenmesi

Gizli dosyalar.png

Windows'ta olduğu gibi Ubuntu'da da normal ayarlar ile göremediğimiz gizli dosyalar vardır. Gizli dosyaları görüntülemek için Dosyalar aracını açıp resimde (1) olarak gösterilen düğmeye tıklayın, açılan menüdeki "Gizli Dosyaları Göster" seçeneğini işaretli hale getirin. Ayrıca isterseniz klavyeden Ctrl + H tuş bileşimini kullanarak da gizli dosyaları görünür hale getirebilir ve tekrar görünmez hale getirebilirsiniz.

Örneğin kullanıcı ev dizininde normalde "Belgeler, Resimler, Müzik, Videolar..." adında bir kaç klasör görünür. Gizli dosyaları görünür hale getirdiğinizde ise bu dizin içerisinde aslında daha başka çeşitli gizli dosya ve dizinlerin bulunduğunu görebilirsiniz. Dikkat ederseniz tüm bu gizli dosya ve dizinlerin adı nokta karakteri ile başlar. Ubuntu'da (Linux'ta) tüm gizli dosya ve dizinlerin adının başında nokta karakteri bulunur, dolayısıyla adının başına nokta bıraktığınız herhangi bir dosya otomatikman gizli dosya haline gelir.

Disk yönetimi

Windows'ta yer alan disk yönetim aracının Ubuntu'daki karşılığı Diskler'dir (orijinal adıyla GNOME Disks). Ubuntu ile kurulu gelen bu araca ulaşmak için etkinliklere girip diskler kelimesini aratabilirsiniz. Bu program aracılığıyla bilgisayarınıza bağlı tüm disk bölümlerini görüntüleyebilir, disk bölümlerini silebilir, biçimlendirebilir, bağlama-ayırma işlemleri yapabilir ve ayrıca disk kalıp dosyalarını (.iso, .img) sisteme bağlayabilirsiniz. Eğer disk yönetimi konusunda daha detaylı bir araç kullanmak isterseniz uygulama mağazasından GParted uygulamasını yükleyebilirsiniz.

Disklerin başlangıçta bağlanması

Bağlanmak (İng. mount) demek, bir disk bölümünün sisteme bağlanarak kullanıma hazır hâle gelmesi demektir. Windows işletim sistemi, bilgisayardaki disk bölümlerinin tümünü açılışta bağlarken Linux dağıtımlarında ise bu durum seçimliktir, istenirse bazı disk bölümleri kullanıcı ilk erişimi sağlayana kadar bağlanmaz, buna "otomatik bağlama" adı verilir.

Ubuntu'da da durum böyledir. Ubuntu'da sistemin kurulu olduğu (ve kullanıcı ev dizininin bulunduğu) disk bölümü başlangıçta bağlanırken, bunların dışında kalan sabit disk bölümleri performans vb. nedenlerle kullanıcı erişim sağladığı anda bağlanacak şekilde ayarlı gelir, bilgisayarı çalıştırıp Ubuntu masaüstüne ulaştığınızda bu disk bölümleriniz aslında henüz sisteme bağlanmamış olur. Dosya yöneticisi üzerinden bu disk bölümlerine tıkladığınız anda o disk bölümü "otomatik" olarak sisteme bağlanır. Bu açıdan baktığımızda kullanıcıların bu konuda yapması gereken herhangi bir işlem yoktur.

Bağlanan aygıtların yanında resimdeki gibi üçgen biçiminde düğmeler ortaya çıkar.

Bununla birlikte eğer belgelerinizi Ubuntu'nun kurulu olduğu disk bölümü dışında ayrı bir disk bölümünde bulunduruyorsanız (örneğin aynı bilgisayarda Windows ve Ubuntu kullanan kullanıcıların yaygın olarak tercih ettiği gibi NTFS biçimli ayrı bir belge alanı kullanıyorsanız) bu durumda daha rahat ve sorunsuz bir kullanım için belgelerin bulunduğu o disk bölümünü bilgisayar başlangıcında bağlanacak şekilde ayarlamanızı tavsiye ederiz. Aksi halde, oluşturduğunuz çeşitli dosya ya da dizin kısayollarının çalışmaması gibi küçük çaplı sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Gerekli ayarlamayı bir kaç tıkla kolayca gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıntılı bilgi için bakınız: Diskleri başlangıçta bağlamak

Disk birleştirme

Windows'ta geleneksel tipteki sabit disklerde (içinde yuvarlak disk plakları olan SATA gibi) zaman içinde dosyaların parçalanmasına bağlı olarak meydana gelen performans kaybını gidermek için bir disk birleştirme aracı bulunur. Kullanıcılar, arada sırada bu programı çalıştırarak disk birleştirme işlemi yapar. Ubuntu'da ise herhangi bir disk birleştirme aracı bulunmaz, çünkü disk birleştirmeye Windows'taki gibi ihtiyaç duyulmaz. Ubuntu ve diğer pek çok Linux dağıtımı Ext dosya sistemini kullanmaktadır. Ext biçimli bölümlerdeki dosyalar Windows'ta kullanılan NTFS ya da FAT gibi dosya sistemlerinde farklı bir dağılımla kaydedildiğinden parçalanma daha kayıt sırasında önlenmiş veya en aza indirilmiştir.

Sistem süreçlerini görüntülemek ve sonlandırmak

Windows'da, çalışmakta olan programların listelenmesi, istenilen bir programın sonlandırılması gibi amaçlar için kullanılan "Görev Yöneticisi" aracının Ubuntu'daki karşılığı Sistem Gözlemcisi'dir. Arama çubuğunu kullanarak Sistem Gözlemcisi'ne ulaşabilirsiniz. Cevap vermeyen bir programı Sistem Gözlemcisi arayüzünü açarak sonlandırabileceğiniz gibi isterseniz ilgili komuta önceden bir kısayol tanımlayarak, istediğiniz pencereye sadece tıklayarak da sonlandırabilirsiniz.

Komut satırı kullanımı

Ubuntu, masaüstü kullanıcılarına yönelik bir Linux dağıtımıdır. Ubuntu'da günlük kullanım için komut satırı araçlarının kullanılmasına genel olarak gerek yoktur. Ancak bazı durumlarda komut satırı kullanmaya zorunlu olarak ihtiyaç duyulabilir. Örneğin bir hatanın tespiti için ve çözümlenmesi için komut satırından faydalanılabilir. Linux, son derece gelişmiş bir komut sistemine sahiptir. Sistem yöneticileri ve geliştiriciler Linux'un bu güçlü yanından özellikle istifade ederler.

Ubuntu'da komut satırı kullanımı için Uçbirim adı verilen bir araç yüklü gelir. Komut satırı penceresini açmak için klavyeden Ctrl + Alt + T kısayolunu kullanabilir ya da etkinliklere girip uçbirim sözcüğünü aratabilirsiniz.

Forumlarda ya da başka kaynaklarda herhangi bir sorunun tespiti ya da çözümü için sizden genellikle sudo ile başlayan bir komutu girmeniz istenir. Komut satırı ekranında yetki almanızı sağlayan bu komutu kullandığınızda devamında kullanıcı parolanızı girmenizi bildiren bir iletiyle karşılaşırsınız. Kullanıcı parolanızı girerken, sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişiklik olmayacaktır, bu normaldir. Siz parolanızı yazıp Enter tuşu ile devam etmelisiniz. (Tabi eğer klavyenizin nümerik tuş takımını kullanıyorsanız Num Lock'un açık olması gerektiğine dikkat ediniz.)