Temel Linux komutları

Bu maddede Linux kullanmak için gerekli olan temel komutları ve tuş komutları anlatılacaktır. Bu komutların hepsi uçbirim (konsol) dediğimiz text ekrandan veya X-windows altındaki bir terminal programından (x-term, rxvt, aterm gibi) çalışmaktadır. Fakat tuş komutlarının bir kısmı konsola özgüdür ve x-altında pencere yöneticinize göre farklı hareket etmektedirler.

<Ctrl><Alt><F1> Bir sonraki terminale geçmektedir. Birçok linux dağıtımı açılışla birlikte altı standart terminal açar. Bunlar tamamen birbirindne bağımsızdırlar ve eşzamanlı çalışırlar. Yani birinde bir işlem yapılmaya devam ederken bir diğerine geçip başka bir işleme başlayabilirsiniz.

tty Bu komutu yazdığınız terminalin ismini verir size.

<Ctrl><Alt><F7>

Daha önceden açmış olduğunuz sonra <CTRL><Alt><F1> ile çıktığınız X oturumuna geri döner. Burada önemli nokta bunun altı konsollu bir sistemde geçerli olmasıdır. Eğer sisteminizde dört konsol varsa büyük ihtimalle bu işin tuşu F7 değil F5 olacaktır.

<Ctrl><Alt><Fn> (n=7-12) n numaralı X terminaline geçer. Birden fazla X kullanmak mümkün olduğu için bunlar arasında geçiş yapabilirsiniz.

<Tab> (text terminalde) Yazmakta olduğunuz komutu tamamlar. Mesela README dosyasını okutmak için more RE yazıp TAB'a basarsanız o anda bulunduğunu dizindeki RE ile başlayan dosyaların listesini görürsünüz, eğer tek dosya varsa satır tamamlanır. Aynı şey komut isimleri için de geçerlidir, bas yazıp taba bastığınızda hemen basename diye komutun tamamlandığını görürsünüz <Yukarı-aşağı ok> Daha önceden girilmiş komutlar arasında gidip gelmenizi sağlar

<Shift><PgUp> Terminal çıktısında ileri geri hareket etmenizi sağlar (ekrandan çıkmış olan yazıları görmek vs.)

<Ctrl><Alt><+> (X de) Bir sonraki ekran çözünürlüğüne geçmenizi sağlar. Tanımlı modlar /etc/X11/XF86Config dosyasında durmaktadır. En büyük ekran modu Virtual Screen boyutunu tanımlar.

<Ctrl><Alt><BkSpc> (X de) Her şeyi iptal edip X'den çıkmanızı sağlar

<Ctrl><Alt><Del> Sistemi kapatıp reboot (baştan başlatmak) etmek anlamına gelir. Konsoldaki shutdown (kapat) komutu gibi davranır. Reset (Sıfırlama) tuşuna basmayıp bunu tercih etmeniz gerekir.

<Ctrl>C Mevcut komutu durdur. Genelde konsoldaki basit komutlar için kullanılır

<Ctrl>d Eğer sizden girdi kabul eden bir konsol komutundaysanız dosya sonu (EOF) yollar, promptaysanız logout olursunuz. O yüzden iki defa basmayın

<Ctrl>s Terminale olan çıkışı durdurur

<Ctrl>q Terminale olan çıkışa devam eder

<Ctrl>z Çalışmakta olan komutu arka plana gönderir exit konsoldan çıkar

reset konsol bir şekilde saçma sapan karakterler basıyorsa (genelde binary bir dosyayı ekrana çıkışa gönderdiğinizde olur) düzeltmeye yarar <ctrl>x konsolda bir işe yaramaz ama Matrix'te nedense Neo kullanıyordu. Neyse orda da bir işe yaramamıştı, sanırız Neo'da Linux kullanıyor

<mouse orta tuşu>

Genelde bir başka pencerede seçilmiş bir yazıyı paste etmeye (yapıştırmaya) yarar. Burada dikkat edilecek nokta Linux altında (KDE ve bazı özel programların istisnası ile) copy+paste (kopyala+yapıştır) işleminin Windows'tan farklı olmasıdır. Bir yazıyı seçerseniz, o seçili olduğu sürece paste (yapıştır) edilebilir olur (bir kez paste (yapıştır) edildikten sonra zaten bufferda kalır) yani bir copy (kopya) emri vermeniz gerekmez, seçip paste (yapıştır) edileceği yere gidip orta tuşa basmanız yeter. Konsolda kullanılabilmesi için gpm çalışıyor olması gerekir

<Shift><Insert> paste (yapıştır) işlemini klavyeden yapar.