PhotoRec ile veri kurtarma
TestDisk ve PhotoRec nedir?
TestDisk güçlü bir kurtarma programıdır. Bozulmuş disk alanlarını, format atılmış alanları düzeltir ve geri getirir. TestDisk paketi içerisinde gelen PhotoRec ise silinmiş dosyaları kurtarmak için geliştirilmiş bir dosya kurtarma programıdır.
PhotoRec kullanılarak video, belge, resim vb. dosyalar sabit disk, CD-Rom ya da fotoğraf makinesinin hafıza kartından veri kurtarılabilir. PhotoRec uzun süre önce silinmiş dosyaları bulabilir ve bulunan dosyaları bozulmaya uğramadan belirlediğiniz klasöre geri yükleyebilir. Photorec, dosya sistemini göz ardı eder, böylece dosya sistemi ciddi şekilde zarar görmüş olsa da çalışır. FAT, NTFS, ext2/ext3/ext4 gibi çok sayıda dosya sistemini destekler. PhotoRec hakkında ayrıntılı bilgi için buraya bakabilirsiniz.
TestDisk ve PhotoRec; Windows, Mac OS X ve Linux üzerinde kullanılabilmektedir.
Programların grafik arayüzü bulunmadığından komut satırı üzerinden kullanılmaktadır.
|
PhotoRec'in henüz Linux'a yönelik bir grafik arayüzü bulunmadığından komut satırı üzerinden kullanılmaktadır. Photorec için yazılmış QPhotoRec grafik arayüzü beta aşamasındadır ve Windows ortamını desteklemektedir. Ubuntu'da grafik arayüz desteği olan bir veri kurtarma aracı kullanmak isterseniz R-Linux yazılımını deneyebilirsiniz. R-Linux; sadece Ext2, Ext3, Ext4 dosya sistemlerinden veri kurtarmayı destekler, Windows üzerinden de kullanılabilir. |
Kurulumu
PhotoRec, TestDisk paket içinde yer almaktadır. TestDisk ve PhotoRec'i kurmak için Uçbirim komut satırı penceresinde alttaki komutu kullanın.
sudo apt-get install testdisk
Kullanılması
PhotoRec'i başlatmak için alttaki komutunu yazıp Enter yapın (devamında kullanıcı parolanız istenecektir, ancak siz parolanızı yazareken sanki klavyeniz çalışmıyormuş gibi ekranda hiç bir değişim olmaz, bu durumu görmezden gelip parolanızı yazın ve enter tuşuna tıklayın).
sudo photorec
1. Programı ilk başlatıldığınızda bilgisayarınızdaki disk bölümleri ve çıkarılabilir depolama birimleri listelenir. Komut satırı ekranında aşağı-yukarı yön tuşlarını kullanarak verilerinizi kurtarmak istediğiniz disk bölümünün üzerine gelin. Enter tuşu ile devam edin.
2. Ardından karşınıza alttaki gibi bir ekran gelecektir. Burada, önceki aşamda seçtiğiniz disk içindeki disk bölümleri listelenecektir. Bu listeden tarama için bir disk bölümü seçebilirsiniz ya da sağ tarafında [Whole disk] yazan (Türkçesiyle: tüm disk) satırdaki seçeneği kullanarak herhangi bir disk bölümü gözetmeksizin tüm diskin taranmasını sağlayabilirsiniz.
Ayrıca bu ekran yer alan [File Opt] seçeneğini kullanarak hangi türdeki dosyaların taranacağını belirleyebilirsiniz. Tarama işleminden daha sağlıklı sonuç almak bu seçeneği kullanarak dosya türlerini belirlemenizi tavsiye ederiz. Bunun için klavyeden sağ-sol yön tuşlarını kullanarak [File Opt] seçeneğinin üzerine gelin ve Enter yapın. Karşınıza çok sayıda dosya biçminin yer aldığı bir liste gelecektir. Bu listedeki tüm dosya biçimlerinin yanındaki çarpı şeklindeki seçim işaretini kaldırmak için klavyeden s tuşuna tıklamanız yeterlidir. Ardından yukarı-aşağı ok tuşlarını kullanarak taramak istediğiniz dosya türlerinin üzerine gelin ve her birinin üzerinde klavyeden x tuşuna basarak seçili hale getirin. Seçim işlemlerini bitirdikten sonra q tuşuna basarak önceki ekrana dönün (isterseniz q tuşuna basmadan önce b tuşuna basarak dosya seçimi ayarlarının kaydedilmesini de sağlayabilirsiniz).
Önceki ekrana döndükten sonra [Search] seçeneği seçiliyken Enter tuşuna tıklayarak devam edin.
3. Ardından karşınıza gelen bu ekranda taramanın yapılacağı dosya sistemi türü seçilir. Eğer tarayacağınız dosyalar, içinde bir Linux dosya sistemi üzerindeyse ext4/ext3/ext2 seçeneğini seçiniz. Eğer tarayacağınız dosyalar çıkarılabilir bir disk (USB bellek, Taşınabilir disk) veya bir Windows disk bölümü (NTFS gibi) üzerindeyse 2. seçeneği seçip Enter ile devam ediniz.
Not: Eğer devamında alttaki gibi iki seçeneğin yer aldığı bir ekran karşınıza gelirse, öntanımlı seçeneği değiştirmeden Enter tuşuna basıp devam edebilirsiniz.
Please choose if all space need to be analysed: [ Free ] Scan for file from NTFS unallocated space only [ Whole ] Extract files from whole partition
4. Bu aşamada, kurtarılan dosyaların nereye geri yükleneceğini belirlenir. Burada öntanımlı olarak kullanıcı ev dizinindeki klasörler listelenecektir. Buradan herhangi bir dizini seçebilirsiniz. Tabi isterseniz dosyalarınbu klasörörleri kullanmak zorunda değilsiniz, klavyeden sol ok tuşunu kullanarak dosya sistemi üzerinde daha üst dizinlere gidebilirsiniz.
|
Veri kurtarma yazılımlarını kullanırken genel bir prensip olarak, tarama neticesinde kurtarılacak verileri taradığınız disk bölümüne değil farklı bir disk bölümüne ya da diske kaydettirmeniz önemlidir. Eğer taradığınız disk bölümünde kurtarılan verilerin, yine aynı disk bölümü üzerine yazılmasını seçerseniz, kurtarılabilecek pek verinin zarar görmesine yol açmış olursunuz. |
Biz burada örnek olarak kullancı ev dizinindeki mevcut "İndirilenler" isimli klasörünü seçelim. Bu klasörün üzerine geldikten sonra klavyeden C tuşuna basarak onaylayın. Artık taramamız başlamıştır...
5. Tarama işlemi devam ederken alttaki gibi, hangi dosya türünden kaç adet dosyanın kurtarıldığı listelenir. Tarama işlemi seçtiğinizi diskin büyüklüğüne ve taranması için belirlediğiniz dosya uzantısı çeşitlerinin fazla sayıda olup olmamasına bağlı olarak bir kaç saaat ve hatta onlarca saat sürebilir.
6. Kurtarılan dosyalarımızın örnek olarak ev dizinimiz içindeki "İndirilenler" isimli klasöre kaydedilmesini seçmiştik. Şimdi Dosyalar dosya yöneticisi üzerinden bu klasöre gittiğinizde alttaki gibi her biri kilitli görünen alt klasörlerle karşılaşırız. Kurtarılan dosyalar bu "recup_dir" adıyla başlayan alt klasörlerde yer almaktadır.
Klasörlerin köşesinde yer alan kilit işareti bu klasörler üzerinde tam erişim yetkisine sahip olmadığımızı göstermektedir. Bu dosyaları silmek istediğinizde erişiminiz engellenecektir. Bu engeli aşmak için Dosyalar dosya yöneticisini yetkili olarak açmanız gereklidir. Bunun için Uçbirim komut satırında sudo -H nautilus komutunu verin. Bu komutu verdiğinizde tam yetki ile donatılmış bir dosya yöneticisi penceresi açılacaktır. Bu pencere üzerinden "İndirilenler" dizinine gittiğinizde kilit işaretlerinin geçici olarak kalktığını görebilirsiniz. Dosya erişim izinlerini kalıcı olarak değiştirmek isterseniz, yetkili olarak açılmış bu dosya yöneticisi üzerinden söz konusu dizinlerin tümünü seçip sağ tıklayın ardından "Özellikler > Erişim Hakları" yolunu izleyerek erişim haklarını istediğniz gibi ayarlayın.
Bulunan dosyaların ayıklanması
Taradığınız diskin büyüklüğüne ve tarama için fazla sayıda dosya türü seçip seçmediğinize bağlı olarak Photorec tarama neticesinde belirlediğiniz hedef klasör içinde onlarca, yüzlerce ve hatta binlerce "recup_dir" adında alt klasör oluşturarak, kurtarılan dosyaları bu klasörler içine yerleştirecektir. Söz konusu klasörlerin yüzleri - binleri bulması halinde teker teker bu klasörler içine girip kurtarılan dosyaları incelemeniz, işinize yaramayan dosyaları silmeniz çok uzun zamanınızı alabilir. Bu gibi durumlarda Forumundaki şu sayfa anlatıldığı gibi çeşitli komutlar yardımıyla dosyaları daha kolay yoldan ayıklayabilirsiniz.
Örneğin söz konusu bu yüzlerce-binlerce klasör içinde .png uzantısına sahip tüm dosyaları, belirleyeceğiniz bir hedef dizin altına taşınmasını isterseniz bunun için şu komutu kullanabilirsiniz:
sudo find /kurtarılan/dosyaların/bulunduğu/yer -name "*.png" -exec mv {} /hedef/klasörün/adresi \;
|
|
Burada kaynak ya da hedef dizin adresleri üzerinde, adında boşluk karakteri bulunan herhangi bir klasör varsa komutu kullanırken boşluk karakterinin bulunduğu yere ters slaş ve bir boşluk (yani \ yerleştirmelisiniz. Örneğin kaynak dizin ya da hedef dizin üzerindeki bir klasörün adı "Adsız Dizin" ise komutta bu klasörün adını Adsız\ Dizin şeklinde yazlamlısınız. Aksi taktirde komut, bu klasörün yerini bulamayacaktır.
|
Taşıma işlemini aynı anda birden fazla sayıda dosya türü için de gerçekleştirebilirsiniz, ayrıntılı bilgi için Forumdaki başlığa bakınız.