Fdisk ile disk yönetimi

Nedir?

Fdisk, komut satırı üzerinden kullanılan, güçlü bir disk yönetimi aracıdır. Diskiniz ile ilgili bölme, biçimlendirme, silme, yeni bölüm oluşturma gibi işlemleri Fdisk kullanarak yapabilirsiniz. Grafik arayüz üzerinden disk bölümlendirm yapmak isterseniz GParted gibi araçları kullanabilirsiniz. Fdisk, genelde grafik kullanıcı arayüzü kullanmayı tercih etmeyenler ve yaptığı işlemlere tamamen hakim olmak isteyenler için daha kullanışlıdır.

Kullanımı

Fdisk'in, disklerimiz üzerinde kalıcı değişiklikler yapmamızı sağladığından, root yetkileri ile açılması gerekiyor.

sudo fdisk /dev/x

Burada x yerine diskinizin ismini yazmalısınız. Eğer IDE ise hda , SCSI ise sda şeklinde olur genelde.

Örnek çıktı

sudo fdisk /dev/sda

ebubekir@spitz:~$ sudo fdisk /dev/sda

Bu disk için silindir sayısı 9729 olarak belirlendi.
Yanlış bir şey yok fakat 1024 silindirden büyük değerlerle
bazı yazılımlar sorun çıkabilir:
1) önyükleme sırasında çalışan yazılımlar (örn. LILO'nun eski sürümleri)
2) diğer işletim sistemlerinin önyükleme ve disk bölümleme yazılımları
   (örn. DOS FDISK, OS/2 FDISK)

Komut (yardım için m): 

fdisk başladı ve bizden komut bekliyor. Şimdi neler yapabileceğimize bakalım;

• p yazıp enter'a bastığımızda bize bölüm bilgilerini verir.

Komut  (yardım için m): p<br>

Disk /dev/sda: 80.0 GB, 80026361856 bayt<br>
255 heads, 63 sectors/track, 9729 cylinders <br>
Units = silindir of 16065 * 512 = 8225280 bytes <br>
Disk identifier: 0x00000771 
<br><br>
   Aygıt Açılış    Başlangıç     Bitiş  BlokSayısı Kml Sistem <br>
/dev/sda1   *           1         969     7783461    7  HPFS/NTFS <br>
/dev/sda2             970         981       96390   83  Linux <br>
/dev/sda3             982        6938    47849602+  83  Linux <br>
/dev/sda4            6939        9729    22418707+   5  Ek<br><br>
/dev/sda5            6939        7181     1951866   82  Linux takas / Solaris <br>
/dev/sda6            7182        9729    20466778+  83  Linux <br>
<br>
Komut (yardım için m):  

• d ile bölümleri silebiliriz.

Command (m for help): d
Partition Number (1-6): 6

Bizden, silmesini istediğimiz bölümün numarasını istedi. 6 yazarak /dev/sda6'yı sildik.

• n ile yeni bölüm oluşturabiliriz.

Command (m for help):n
Command action
e  extanded
p  primary partition (1-6)

burada birincil ya da uzatılmış disk bölümü tercihimizi soruyor.

p ile birincil bölüm oluşturmak istediğimizi belirttik.

İlk silindir (7182-9729, öntanımlı 7182): enter'la geçtik
Öntanımlı değer 7182 kullanılıyor
Son silindir, +size, +sizeM veya +sizeK (7182-9729, öntanımlı 9729): +1024M

Burada 1024M yazarak 1GB'lık bir bölüm oluşturmuş olduk. Eğer burayı da boş bırakarak enter'larsak, müsait olan tüm alanı kullanarak bir disk oluşturur.
Şimdi oluşturduğumuz diskin türünü belirleyelim. Bunun için t komutunu kullanmamız gerekiyor;

Komut (yardım için m): t
Disk bölümü numarası (1-6): 6 (6.bölümün türünü değiştirelim)
Onaltılık kod (kod listesi için L tuşlayın): L (Burada disk türünün kodunu istiyor. Kod listesi için L yazdık)

 0  Boş             1e  Gizli W95 FAT16 80  Eski Minix      be  Solaris boot   
 1  FAT12           24  NEC DOS         81  Minix / eski Li bf  Solaris       
 2  XENIX root      39  Plan 9          82  Linux takas / S c1  DRDOS/sec (FAT-
 3  XENIX usr       3c  Disk Bölümü     83  Linux           c4  DRDOS/sec (FAT-
 4  FAT16 <32M      40  Venix 80286     84  OS/2 gizli C: a c6  DRDOS/sec (FAT-
 5  Ek              41  PPC PReP Önyü   85  Linux ek        c7  Syrinx         
 6  FAT16           42  SFS             86  NTFS bölüm k    da  DS-olmayan veri
 7  HPFS/NTFS       4d  QNX4.x          87  NTFS bölüm k    db  CP/M / CTOS / .
 8  AIX             4e  QNX4.x 2. böl   88  Linux saltmetin de  Dell Uygulamas
 9  AIX önyüklene   4f  QNX4.x 3. böl   8e  Linux LVM       df  BootIt         
 a  OS/2 Önyüklem   50  OnTrack DM      93  Amoeba          e1  DOS erişimi   
 b  W95 FAT32       51  OnTrack DM6 Aux 94  Amoeba BBT      e3  DOS R/O       
 c  W95 FAT32 (LBA) 52  CP/M            9f  BSD/OS          e4  SpeedStor     
 e  W95 FAT16 (LBA) 53  OnTrack DM6 Aux a0  IBM Thinkpad hi eb  BeOS fs       
 f  W95 Ext'd (LBA) 54  OnTrackDM6      a5  FreeBSD         ee  EFI GPT       
10  OPUS            55  EZ-Drive        a6  OpenBSD         ef  EFI (FAT-12/16/
11  Gizli FAT12     56  Golden Bow      a7  NeXTSTEP        f0  Linux/PA-RISC 
12  Compaq teşhis   5c  Priam Edisk     a8  Darwin UFS      f1  SpeedStor     
14  Gizli FAT16 <32 61  SpeedStor       a9  NetBSD          f4  SpeedStor     
16  Gizli FAT16     63  GNU HURD veya S ab  Darwin boot     f2  DOS ikincil   
17  Gizli HPFS/NTFS 64  Novell Netware  b7  BSDI ds         fd  Linux raid otos
18  AST SmartSleep  65  Novell Netware  b8  BSDI takas      fe  LANstep       
1b  Gizli W95 FAT32 70  DiskSecure Mult bb  Önyükleme sih ff  BBT           
1c  Gizli W95 FAT32 75  PC/IX         
Onaltılık kod (kod listesi için L tuşlayın): 83 (Linux olarak belirledik)

Tüm değişiklikleri onaylayıp çıkmak için w , vazgeçip çıkmak için ise q komutunu kullanabilirsiniz. Ek olarak m komutu ile yardım menüsünü açabilirsiniz. Kullanılan tüm komutların listesini verir.

Komut (yardım için m): m
Komut  yaptığı iş
   a   açılış flamasını indirir/kaldırır
   b   bsd disk etiketini düzenler
   c   dos uyumluluk flamasını indirir/kaldırır
   d   bir disk bölümünü siler
   l   bilinen disk bölümü türlerini listeler
   m   bu menüyü gösterir
   n   yeni bir disk bölümü ekler
   o   yeni bir DOS disk bölümü oluşturur
   p   disk bölümleme tablosunu gösterir
   q   değişiklikleri kaydetmeden çıkar
   s   yeni bir Sun disk etiketi oluşturur
   t   disk bölümünün sistem kimliğini değiştirir
   u   gösterme/girdi birimini değiştirir
   v   disk bölümleme tablosunu doğrular
   w   tabloyu diskteki yerine yazar ve çıkar
   x   fazladan işlevsellik (uzmanlar için)

Kaynakça

• Ubuntu-tr Forum'unda "ebubekirs" kullanıcısının anlatımı