iOS

Vikipedi, özgür ansiklopedi

iOS
Geliştirici(ler)Apple Inc.
İşletim sistemi ailesiMac OS X/Unix tipi
Üretime hazır olduğu tarih29 Haziran 2007
Kaynak türüKapalı kaynak
LisansProprietary EULA
Çekirdek türüHybrid (Darwin)
Platform desteğiARM (iPhone, iPod Touch and iPad)
Programlama diliC, C++, Objective-C, Swift
Kullanıcı arayüzüCocoa Touch (Multi-touch, GUI)
Web sitesiapple.com/tr/ios
Dil sayısı41 dil
iPhone'ların görünümü.

iOS (eski adıyla iPhone/iPad OS) Apple'ın başlangıçta iPhone için geliştirdiği ancak daha sonra iPod Touch ve iPad'de de kullanılan mobil işletim sistemidir. 2007-2010 yılları arasında "iPhone OS" isminde idi. Mac OS X'den türetilmiştir. iOS içinde 4 katman bulundurmaktadır: Core OS tabakası, Core Servisleri tabakası, Medya tabakası ve Cocoa Touch tabakası. iOS işletim sistemi yapısı nedeniyle Apple App Store ve iTunes dışında hiçbir yerden uygulama yüklenemez. Kurucusu Steve Jobs'tır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk kez olarak Apple şirketi 29 Haziran 2007 yılında ilk mobil işletim sistemi olan iPhone OS 1 sürümünü tanıttı. İşletim sistemi ilk olarak iPhone telefonu için Macworld Conference & Expo'da 9 Ocak 2007'de duyuruldu, aynı yılın Haziran ayında yayınlandı.[1] Bununla da, Apple Computer şirketi hem de bir mobil cihaz şirketine dönüştü. İlk başta Apple pazarlama literatürü bu ismi açıkça belirtmedi, "iPhone OS X kullanıyor" diye açıkladı.

Başlangıçta, üçüncü tarafların geliştirdiği uygulamalar desteklenmiyordu. Steve Wozniak daha sonra geliştiricilerin uygulamalar geliştirmesini savundu.[2][3] 17 Ekim 2007'de Apple SDK'in geliştirildiğini duyurdu ve geliştiriciler için Şubat ayında yayınladı.[4] 6 Mart 2008'de iPhone OS'in beta sürümü yayınladı. iPhone OS 1 sürümünden sonra 11 Temmuz 2008 yılında 2.sürüm olan iPhone OS 2 tanıtıldı. Bu sürüm App Store üzerinden üçüncü parti uygulamaları desteklemek için yaratıldı. iPhone OS 2 sürümünden sonra 17 Haziran 2009 yılında 3.mobil sürüm olan iPhone OS 3'ü kullanıma verdi. iPhone OS 3 sürümü "iPhone OS" adını içeren son işletim sistemi oldu.

Dördüncü sürüm olan iOS 4 Nisan 2010'da duyuruldu. Bu sürüm multitasking, iş amaçlı özellikler, e-mail ve eklentiler için şifreleme özelliklerini içeriyordu.[5]

7 Haziran 2010 WWDC 2010'da Apple, iPhone OS'in adını iOS olarak değiştirdiğini açıkladı.[6]

Apple, Cisco System ile anlaşıp iOS markasının ticari haklarını satın aldı.[7]

iOS 4, 21 Haziran 2010'da iPhone 4'ten 3 gün önce yayınlandı.[8]

iOS 5, 5 Ekim 2011'de iPhone 4S ile birlikte tanıtıldı ve aynı yılın Ekim ayı içerisinde yayınlandı.[9]

iOS 6, 19 Eylül 2012'de, iPhone 5'in tanıtılmasından bir hafta sonra, son kullanıcı için yayınlandı.[10]

iOS 7, 10 Haziran 2013'te WWDC 2013'te tanıtıldı. iOS 7'de, klasik iOS arayüzü tamamen değiştirilmiştir.[11] Siri'ye erkek ve kadın sesi opsiyonu eklenmemiş, Siri'nin sesi değiştirilmiş ve gelişmiştir. Ayrıca çoklu görev penceresi yenilenmiş, 3 parmakla birden uygulama kapatma özelliği gelmiştir. Arama ekranı (Spotlight kısmı) sol pencereden ana ekranlardan herhangi birinden aşağı çekince açılmaya başlamıştır. Ayrıca Bildirim Merkezi geliştirilmiş ve Denetim Merkezi (Control Center) özelliği eklenmiştir. Ayrıca iOS 7'nin içerisinde el feneri uygulaması yüklü gelmektedir. iOS 7, iPhone 4, iPhone 4S, iPhone 5, iPod Touch (5. nesil), iPad 2, iPad 3 (3. Nesil), Retina ekranlı iPad (4. Nesil) ve iPad Mini'ye kurulabiliyor. iOS 7, iPhone 5S ve iPhone 5C piyasaya sürülmeden 1 gün önce, yani 18 Eylül'de son kullanıcı için yayınlanmıştır.[12]

iOS 8, 3 Haziran 2014'te tanıtılmıştır. iOS 8'de, QuickType adlı yeni bir klavye yazılımı ile artık cihazlar kelimenin sonunu tahmin edebilecektir. Apple, en çok kullanılan uygulamanın mesajlar olduğunu aktardıktan sonra mesajlarda da birtakım yenilikler yapmış, iMessage aracılığıyla grup olarak mesajlaşma imkânı sağlanmıştır. Ayrıca grup mesajlaşmasında kişi kendi konumunu diğer arkadaşlarıyla paylaşabilecektir. iOS 8 ile birlikte gelen çocuk güvenliği, çocukların ailelerinden haberi olmadan alışveriş yapmasını önlemektedir. Siri ise güçlendirilmiş, Shazam ile koordineli olarak müzik tespit edebilme özelliği gelmiştir. Ayrıca sağlık uygulamaları ve geliştiricilere tanınan yeni ayrıcalıklar bu işletim sisteminin yeni özelliklerindendir. Bu yazılımla birlikte Apple, iPhone 4'e güncelleme desteğini kesmiştir.[13] Aynı zamanda gelen ek iOS 8.2 güncellemesi ile Apple Watch entegresi sağlandı, Sağlık Uygulamasında düzeltmeler yapıldı ve iOS 8.3 güncellemesi ile birlikte kişisel asistan Siri'ye Türkçe, Danca, Rusça, Hollandaca, Tai Dili, İsveççe ve Portekizce dilleri eklendi.[14]

iOS 9, 8 Haziran 2015'te tanıtılmıştır. Yeni News (Haberler) uygulaması gelmiştir. Passbook ve Apple Pay artık bir cüzdan gibi çalıştığı için ismi Wallet (Cüzdan) olmuştur ve bütün özellikler bir araya toplanmıştır. Aynı zamanda HomeKit ve CarPlay entegrasyonları sağlanmıştır. Apple Haritalar'a Transit (Toplu Taşıma) ile seyahat özelliği ve Notlar uygulamasına elle yazı yazma gibi özellikler eklenmiştir. Klavye küçük harfli olmuştur ve işletim sistemine yeni 'San Fransisco' yazı stili gelmiştir. iPad'e Multi-Tasking yani Çoklu Pencere özelliği eklenmiştir. Spotlight araması sayfa biçimini almış Siri yeni bir görünüm kazanmıştır. iOS 9, iOS 8'i destekleyen tüm cihazlara gelmiştir. Yeni müzik uygulaması 'Apple Music' gelmiştir.[15] 9 Eylül 2015 tarihinde iOS 9'un özellikleri ve çıkış tarihi detaylandırılmıştır. 16 Eylül tarihinde kullanıma sunulacaktır. Son belirtilen geliştirmelere göre Touch ID, Siri, Metal'den yararlanan CPU ve GPU performans optimizasyonları ve ortalama 1 saat artan batarya kullanımı konusunda düzeltmeler uygulanmıştır. QuickType klavyede özellikle iPad üzerinde kolay kullanımlı düzenleme araçları ve metin seçmeye yönelik Multi-Touch hareketler eklenmiştir. Ayrıca, iOS 8'de güncelleme boyutu 4.58 GB iken iOS 9'un güncelleme boyutu 1.3 GB'dır. Bu sayede güncellemeler daha pratik hale getirilmiştir.[16] iOS 9.1 ise 21 Ekim 2015'te iPad Pro ile birlikte çıkmıştır. Özellikleri; yeni emojiler, "Hey Siri!" ifadesi için ses tanıtma ve hareketli duvar kâğıtlarıdır.[17] iOS 9.2 8 Aralık 2015'te yayınlanmıştır.[kaynak belirtilmeli]

iOS 10, 13 Eylül 2016'da Apple'ın en büyük sürümü olarak yayınlanmıştır.[18] iOS 10 ile birlikte kişisel asistan Siri'nin 3. parti uygulamalarla etkileşime geçebilmesine olanak tanınmıştır. El yazısıyla mesaj yazma, mesaj balonlarının görünüm ve boyutunu değiştirme, gizli mesaj gönderme, video üzerinde çizimlerle kişiselleştirmeler yapma, kelimelerle emoji oluşturma gibi özellikler eklenmiştir. Ayrıca bildirim ekranı yenilenmiş ve renklendirilmiştir.[19] Ev uygulaması ile Home Kit destekleyen cihazlarla iletişime geçme ve Akıllı evleri uzaktan kontrol etme imkânı sunulmuştur.[20]

iOS 10.2.1, 24 Ocak 2017 tarihinde yayınlandı. Bir önceki sürüm olan iOS 10.2 güncellemesinin ardından kullanıcıların tespit ettiği hataların giderilmesi, performans geliştirmeleri gibi birçok önemli eksiklikleri gideren bir güncelleme olarak kullanıcılara dağıtıldı. Ayrıca iOS 10 sürümü ile birlikte iPhone 6, iPhone 6S kullanıcılarının yaşadığı batarya ve kapanma sorunları büyük ölçüde giderilmiştir.[21]

iOS 10.3, 27 Mart 2017 tarihinde yayınlandı. Bir önceki iOS sürümü iOS 10.2.1'deki çeşitli hataları ve performans sorunlarını çözen bu sürüm ile pek çok yenilik hayatımıza girdi. Başta yeni uygulama geçiş animasyonları, AirPods'u Bul, yenilenen Ayarlar uygulaması, gelişmiş iCloud saklama alanı görüntüleme, uygulama uyumluluğu gibi pek çok yenilik iOS 10.3 ile hayatımıza giriş yapmış oldu. Yaklaşık 1.8-2GB boyutunda olan güncelleme Ayarlar > Genel > Yazılım Güncelleme menüsü üzerinden indirilebilir.[22]

iOS 11, şirketin 5 Haziran 2017 tarihli WWDC 2017 etkinliğinde tanıtıldı.

iOS 12, 4 Haziran 2018 tarihinde düzenlenen WWDC 2018 etkinliğinde tanıtıldı ve 17 Eylül 2018'de yayınlandı. iPhone 5S, iPad Air, iPod Touch (6. nesil) ve üstü cihazları desteklemektedir.

iOS 13, 3 Haziran 2019 tarihinde düzenlenen WWDC 2019 etkinliğinde tanıtıldı ve 19 Eylül 2019'de yayınlandı. iPhone SE, iPhone 6S, iPad Air 2 ve üstü cihazlarda çalışmaktadır. iOS 13 ile birlikte, iPhone'lara Karanlık Modu gibi birçok özellik gelmiştir.

iOS 14, 22 Haziran 2020'de tanıtıldı ve 16 Eylül 2020'de yayınlandı. iPhone SE, iPhone 6S, iPad Air 2 ve üstü cihazları desteklemektedir. iOS 14 ile birlikte, iPhone'lara Ekran içinde Ekran özelliği, Siri'ye erkek sesi, yeni Siri tasarımı, iMessage'larda değişiklik gibi birçok özellik gelmiştir.[23]

iOS 15, 7 Haziran 2021'de tanıtıldı ve 20 Eylül 2021'de yayınlandı. iPhone SE, iPhone 6S, iPad Air 2 ve üstü cihazları desteklemektedir. iOS 15 ile birlikte, iPhone'lara FaceTime'a Uzamsal Ses desteği, etkileşimli 3D küre: sıradağlar, ormanlar, okyanuslar vb., sağlık verilerini artık paylaşılabilime özelliği, metin boyutunun artık uygulama başına özelleştirilbilme özelliği gibi birçok özellik gelmiştir.

iOS 16, Apple tarafından iPhone ürünleri için geliştirilen iOS mobil işletim sisteminin 16. büyük sürümüdür. 6 Haziran 2022'de şirketin Dünya Çapında Geliştiriciler Konferansı'nda (WWDC) iOS 15'in yerine gelen işletim sistemi olarak duyuruldu.[24][25][26]

iOS 17, Apple tarafından iPhone ürünleri için geliştirilen iOS mobil işletim sisteminin 17. büyük sürümüdür. 5 Haziran 2023'te şirketin Dünya Çapında Geliştiriciler Konferansı'nda (WWDC) iOS 16'nın yerine gelen işletim sistemi olarak duyuruldu.[27][28][29]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Honan, Matthew (9 Ocak 2007). "Apple unveils iPhone". Macworld. 15 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2010. 
  2. ^ Gonsalves, Antone (11 Ekim 2007). "Apple Launches iPhone Web Apps Directory". InformationWeek. 1 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2010. 
  3. ^ Ziegler, Chris (11 Haziran 2007). "Apple announces third-party software details for iPhone". Engadget. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2010. 
  4. ^ Nik Fletcher (17 Ekim 2007). "Apple: "we plan to have an iPhone SDK in developers' hands in February"". TUAW. 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2010. 
  5. ^ Eric Slivka (8 Nisan 2010). "Get a sneak peak into the future of iOS". Apple. 10 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ Nilay Patel (7 Haziran 2010). "iPhone OS 4 renamed iOS 4, launching June 21 with 1500 new features". 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2010. 
  7. ^ "Cisco and Apple Agreement on IOS Trademark". "Cisco Blog". 1 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2010. 
  8. ^ "Steve Jobs live from WWDC 2010". 7 Haziran 2010. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2010. 
  9. ^ "WWDC 2011'de iOS 5 tanıtıldı". 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2014. 
  10. ^ "iOS 6 ve fazlası resmen tanıtıldı". 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2014. 
  11. ^ "Apple İOS 17 resmen tanıtıldı". 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2014. 
  12. ^ "iOS 7 yayınlandı! İşte tüm yenilikleri". 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2014. 
  13. ^ "İOS 8 resmen tanıtıldı". 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2014. 
  14. ^ "iOS 8.3 İle Gelen 8 Yeni Özellik". 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2015. 
  15. ^ "iOS 9 Hakkında Her Şey". 16 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015. 
  16. ^ "iOS'taki yenilikler". www.apple.com/tr/. Apple Inc. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015. 
  17. ^ "iOS 9.1'in açık betası yayınlandı". 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2015. 
  18. ^ "İOS 10". 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2016. 
  19. ^ "iOS 10 Çıktı! İşte Tüm Özellikler!". 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2016. 
  20. ^ "Akıllı evler şimdi daha akıllı". 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2016. 
  21. ^ "İphone kapanma sorunu İOS 10 2.1 ile çözüldü". 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017. 
  22. ^ "iOS 10.3 çıktı". 1 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2017. 
  23. ^ "iOS 14 ile Apple'da yeni bir dönem başlayacak". 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  24. ^ "iOS 16 Preview". Apple. 6 Haziran 2022. 11 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ Apple Newsroom (6 Haziran 2022). "Apple unveils an all-new Lock Screen experience and new ways to share and communicate in iOS 16". Apple. 6 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ "iOS 16 unveiled — all the new features for your iPhone". Tom's Guide. 6 Haziran 2022. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ "iOS 17: Rumored features, compatible devices and more". MacRumors (İngilizce). 2 Haziran 2023. 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 
  28. ^ "iOS 17 makes iPhone more personal and intuitive". Apple Newsroom (İngilizce). 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 
  29. ^ "iOS 17 tanıtıldı!". hthayat.haberturk.com. 6 Haziran 2023. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 

Yardımcı Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İOS&oldid=31824472" sayfasından alınmıştır