Yazılım ve Güncelleştirmeler

Ubuntu Türkiye Wiki sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Software-properties.png
Yazılım & Güncelleştirmeler

Ubuntu'da grafik arayüz üzerinden yazılım kaynaklarını yönetme, yeni depo (yazılım kaynağı) ekleme, bir CD/DVD'yi yazılım kaynağı olarak ekleme, Ubuntu'nun güncelleme ayarlarını değiştirme, ek sürücü paketlerini yükleme gibi işlemler "Yazılım ve Güncelleştirmeler" aracı üzerinden gerçekleştirilmektedir.

Yazılım ve Güncelleştirmeler aracına ulaşmak için etkinliklere girip adını aratın.

Sekmeleri

Şimdi bu aracın tüm sekmeleri teker teker inceleyerek yapabilecek işlemleri inceleyelim.

"Ubuntu Yazılımı" sekmesi

"Ubuntu Yazılımı" sekmesi

"Yazılım ve Güncelleştirmeler" penceresindeki bu ilk sekmede, Ubuntu ile öntanımlı olarak gelen depoların yönetilmesi ile ilgili seçenekler bulunmaktadır. Bu seçenekler şöyle sıralanabilir:

  • Ubuntu ile öntanımlı gelen depolarının (main, universe, multiverse, restricted) açıp/kapatılması
  • Yazılım indirmelerinin yapılacağı sunucunun seçilmesi
  • DVD/CD-ROM eklenmesi ve çıkarılması

Ubuntu yazılım depolarını açmak/kapatmak

Ubuntu'nun kurulumu ile birlikte öntanımlı olarak sisteme Main, Universe, Restricted, Multiverse isimli paket depoları tanımlı gelir. Yani Ubuntu'nun resmi paket depoları dört sınıfa ayrılmaktadır.(bakınız) Bu depolar istenirse "Yazılım ve Güncelleştirmeler > Ubuntu Yazılımı" yolu üzerinden kontrol edilebilir.

  • Canonical destekli özgür ve açık kaynaklı yazılım (main): Canonical tarafından destekli özgür yazılımları barındıran depodur. Ana depo niteliğindedir.
  • Topluluk tarafından bakılan özgür ve açık kaynaklı yazılım (universe): Bu depodaki yazılımların bakımı gönüllülerden oluşan Ubuntu topluluğu tarafından yapılır.
  • Aygıtlar için kapalı kaynak sürücüler (restricted): Bazı donanımlar için gerekli kapalı kaynak sürücüleri barındıran paketler bu depoda yer almaktadır.
  • Telif haklarıyla veya yasal sorunlar nedeniyle kısıtlanmış yazılımlar (multiverse): Telif haklarıyla veya yasal sorunlar nedeniyle kısıtlanmış olan yazılımlar bu depoda yer almaktadır.
Özgür yazılım Sahipli yazılım
Desteklenen Main (ana depo) Restricted
Desteklenmeyen Universe (evrensel) Multiverse

Tüm bu depolar, Ubuntu'nun resmi yazılım depoları olmakla birlikte "Main" ve "Restricted" depolarındaki yazılımlar Ubuntu tarafından desteklenirken "Universe ve Multiverse" depolarındaki yazılımlar Ubuntu tarafından desteklenmemektedir. Bir yazılımın "desteklenmiyor" olması o yazılımın "önerilmediği" anlamına gelmez. Bir yazılımın Ubuntu tarafından desteklenmiyor olması, o yazılımın güncelleştirmelerinin resmi olarak Ubuntu tarafından, ancak Ubuntu toplulukları tarafından sunulabileceği ile ilgilidir.

Buradan bir depoyu aktif/pasif hale getirip kapat tuşuna bastıktan sonra depoların otomatikman gücellenmesi gerekir, eğer güncellemeye dair bir bildirim almazsanız depoları elle güncellemek için Uçbirim'de alttaki komutu kullanabilirsiniz.

sudo apt-get update

İndirme adresi (sunucusu)

İndirme sunucusu seçme

Örnekte Türkiye sunucuları gözükmektedir. Eğer herhangi bir sebepten, yavaşlık, sunucuya ulaşılamaması vb nedenlerden dolayı bu adresi değiştirmek isterseniz listeden seçebilirsiniz. Listeyi seçtikten sonra diğer bölümünü seçerseniz daha fazla sunucu seçeneği ve sunucu hız testi çıkacaktır. Buradaki testten size en yakın ve size göre en hızlı sunucuyu seçebilirsiniz.

Ubuntu DVD'sinin yazılım kaynağı olarak kullanılması

Ubuntu ile birlikte yüklü gelen bazı yazılımları kaldırdığınızı ve bu yazılımları tekrar kurabilmek için İnternet bağlantınızın olmadığını farzedelim. Böyle bir durumda bilgisayarınızda kurulu olan Ubuntu sürümünün DVD'sini bir yazılım kaynağı olarak ekleyerek kullanabilirsiniz. Bu seçeneği aktif hale getirirseniz;

Artık bir paket kurmak istediğinizde söz konusu paket kurulmadan önce DVD/CD-ROM taranır. Ubuntu DVD'si içinde söz konusu yazılım bulunması halinde yazılım DVD'den yüklenir. Eğer tarama sırasında CD/DVD sürücüde, DVD takılı değilse size soracaktır ve takmanız için uyaracaktır.

"Diğer Yazılımlar" sekmesi

"Diğer Yazılımlar" sekmesi

Diğer Yazılımlar sekmesi, Ubuntu ile kullanılabilen ama resmi olmayan kaynak/depo ekleme/çıkarma işlemleri için kullanılan sekmedir.

Ubuntu'nun resmi paket depoları onbinlerce paketi bünyesinde barındırmaktadır. Bu nedenle farklı depo adresleri tanımlamaya nadiren ihtiyaç duyulabilir. Kullanıcının güvenliği, sisteme zarar vermemesi ya da bir karışıklığa sebep olmaması için yazılımın, resmi yazılım depolarından kurulması tavsiye edilir. Bilinmeyen kaynaklardan yazılım yüklemek güvenlik açısından risklidir, ayrıca paket bağımlılıkları nedeniyle de çeşitli sorunlara yol açabilir.

Canonical Ortakları

Canonical Ortakları ve Canonical Ortakları (Kaynak Kodu) depoları varsayılan olarak kapalı gelmektedir. İsterneniz işaretleyerek aktif hale getirebilir ve böylece uygulama mağazasında daha fazla sayıda yazılıma ulaşabilirsiniz. İşaretleyip kapat tuşuna tıkladığınızda depoların otomatikman güncellendiğine dair bir bildirim gelmesi gerekir. Eğer gelmezse depoları güncelleme işlemini Uçbirim komut satırında sudo apt-get update komutunu kullanarak gerçekleştirebilirsiniz. Artık bu depolardan sağlanan ek yazılımları Yazılımlar arayüzü üzerinden temin edebilirsiniz.

CD/DVD kaynağı eklemek

Elinizde içinde Ubuntu'da kullanılabilecek çeşitli yazılımları barındıran (yani.deb paketleri bulunan) bir CD-DVD kaynağı varsa bu diski "Birim Ekle" seçeneğini kullanarak kaynak olarak ekleyebilirsiniz. Bu seçeneği kullandıktan sonra artık Yazılımlar aracı üzerinden herhangi bir yazılım kurmak istediğinizde önce CD/DVD-ROM taranacaktır ve yazılım varsa buradan kurulacaktır.

PPA eklemek

Ubuntu'nun resmi paket(yazılım) depoları haricindeki diğer tüm özel paket depolarına PPA (Kişisel Paket Arşivi) deposu adı verilir. Kullanmak istediğiniz bir PPA adresini/kaynağını, "Diğer Yazılımlar" bölümünde Ekle tuşuna tıklayarak açılan kutuya yazın ve Kaynak Ekle tuşuna basın. PPA adresleri genelde şu şekilde olmaktadır ppa:[kullanıcıadı]/[ppaadı] örnek ppa adresi şuna benzer olacaktır

ppa:tualatrix/ppa

Software-properties-gtk.png

Yeni bir İnternet deposu eklemek

Bazen aradağınız yazılım Ubuntu depolarında bulunmaz, bu durum genelde çok seyrek olsa da sizin de başınıza gelebilir. Bu durumda Ubuntu ile çalışıp test edildiğine emin olduğunuz başka bir depo adresi eklemek isteyebilirsiniz.

Ekle tuşuna basarak deb ile başlayan depo adresini buradan girebilirsiniz. Örnek depo adresi şuna benzer olacaktır,

deb http://ppa.launchpad.net/fta/ubuntu xenial main

Burada yazan xenial bölümünü, sizin kullandığınız Ubuntu sürümünün kod adına göre değiştirmeniz gerekir. Hangi sürümü kullandığınızı bilmiyorsanız ya da emin değilseniz Uçbirim komut satırında lsb_release -c komutunu girerek öğrenebilirsiniz.

Depoları düzenlemek

Düzenlemek istediğiniz depoyu seçin ve alttaki "Düzenle" düğmesine tıklayın. Açılan pencerede yazanlar ve açıklamaları örnek olarak şuna benzer olacaktır,

  • Tür: İkili
  • URI: Geçerli bir adres (Uniform Resource Indicator) girin örnekler şöyle olacaktır,
    • CDROM için; cdrom:[cdnin_açıklaması]/
    • FTP için; ftp://ftp.domain.com/yol/dizin/depo
    • HTTP için; http://www.domain.com/yol/dizin/depo
    • SMB paylaşımı için; smb://yol/dizin/depo
    • NFS paylaşımı için; file://yol/dizin/yerel/dizin
  • Dağıtım: stable ya da dağıtımın kod adı. Örnekte stable.
  • Bileşen: Bileşenin türü örnekte main boşluklarla birden fazla bileşen adı ekleyebilirsiniz.

"Güncelleştirmeler" sekmesi

"Güncelleştirmeler" sekmesi

Ubuntu'nun güncellemeleri nasıl yapacağı buradan ayarlanmaktadır. Burada yer alan seçenekler ve açıklamaları şöyledir:

  • Önemli güvenlik güncelleştirmeleri (.....-security): Ubuntu paketlerinde ortaya çıkan açıkları kapatmak için, Ubuntu güvenlik takımı tarafından oluşturulan önemli güvenlik güncellemeleridir.
  • Önerilen güncellemeler (.....-updates): Ubuntu paketlerinde bulunan ciddi sorunlar için güncelleştirmeler. Bunların Ubuntu güvenliği ile alakası yoktur sistemin güvenliğini etkilemez bir ya da daha fazla soruna yönelik güncelleştirmelerdir.
  • Desteklenmeyen güncellemeler (.....-backports): Halen geliştirme aşamasında olan, bu nedenle desteklenmeyen güncellemelerdir. Buradaki paketler, yeni özellikler, yeni arayüzler vb içerebilir. Ama desteklenmediği için sorun çıkarsa bir yardım almanız ya da yardım bulmanız zor olabilir. Daha fazla bilgi için bakınız.
  • Güncellemeleri otomatik olarak kontrol et: Güncellemelerin ne sıklıkta kontrol edileceğini buradan seçebilirsiniz.
  • Güvenlik güncellemelerini olduğunda: Bu seçenek alttaki gibi "Otomatik olarak indir ve kur" şeklinde ayarlanırsa, güvenlik güncellemesi çıkar çıkmaz onay istemeden indirilir ve kurulur. Sisteminizin kararlığına, güvenliğine önem veriyorsanız ya da sunucu sistemi kullanıyorsanız bunu seçebilirsiniz.
Yazılım ve Güncelleştirmeler - güncelleştirmeler 01.png
  • Diğer güncellemeler olduğunda: Bu menü içerrisindeki seçenekler kullanılarak...
  • Beni, yeni bir Ubuntu sürümü olunca bilgilendir: Bu menü içerisindeki seçenekler resimdeki gibidir.
Yazılım ve Güncelleştirmeler - güncelleştirmeler 03.png
Burada yer alan seçenekleri anlayabilmek için öncelik ara sürüm ve uzun süreli desteklenen (LTS) sürümün ne olduğunu bilmeniz gerekir. Konu hakkında buradan bilgi alabilirsiniz.
Üstteki resimde "Yeni bir sürüm için" seçeneğini seçerseniz Ubuntu'nun herhangi bir yeni sürümü (ara sürüm ya da LTS farketmez) yayınlandığında ve ilgili güncellemeler depolarda hazır hale geldiğinde bir bilgilendirme kutusu karşınıza gelir (dilerseniz ardından sürüm güncellemesini yapabilirsiniz).
"Uzun dönem desteklenen sürümler için" seçeneğini işaretlerseniz ara sürümler için değil sadece uzun dönem desteli sürümler yayınlandığında bir bilgilendirme kutusu karşınıza gelir (dilerseniz ardından sürüm güncellemesini yapabilirsiniz).

"Kimlik Sınaması" sekmesi

Kimlik sınaması yazılımın doğru adresten ve değiştirilmeden geldiğinden emin olmak için kullanılır. Key ya da anahtar olarak anılır. Her deponun kendine ait bir tanıtıcı anahtarı/key'i bulunmaktadır. Genelde depo sağlayıcısı anahtar/key'i kendi deposunda ya da halka açık sunucularda barındırabilir. Anahtar dosyayı içe aktar kısmından eklediğiniz deponun tanıtıcı anahtar/key'ini ekleyebilirsiniz. Bu tanıtıcı anahtar/key olmadan depoyu güncellerseniz uyarı ekranı ile sizi uyaracaktır. Daha fazla bilgi için bakınız.

"Ek Sürücüler" sekmesi

Bir bilgisayara Ubuntu kurulduğunda sistemdeki donanımların hemen hepsi otomatik olarak tanınarak kullanıma hazır hale gelir (çünkü Linux çekirdeği binlerce donanıma uygun sürücü paketini bünyesinde barındırır), dolayısıyla elle harhangi bir sürücü yüklemeniz genellikle gerekmez.

Ekran kartları için de aynı durum geçerlidir; Ubuntu kurulumu ile beraber ekran kartınız için genellikle açık kaynak toplulukları tarafından yazılmış sürücü paketleri kurulur. Ancak bu sürücüler 3 boyutlu oyunların ve diğer 3B yazılımların çalışabilmesi için yeterli gelmeyebilir. Bu nedenle ekran kartınız için, donanım üreticisi tarafından sağlanan sahipli-kapalı kodlu sürücü paketlerini ve diğer sürücü alternatiflerini deneyip kullanmak isteyebilirsiniz.

İşte bu "Ek Sürücüler" sekmesi, başta ekran kartları olmak üzere sistemdeki çeşitli donanımlarla ilgili olarak kullanılabilecek alternatif sürücü paketlerini sunmaktadır. Bu sekmeyi açtıktan sonra, alternatif sürücü paketlerinin listelenmesi için bir kaç saniye beklemeniz gereklidir. Ekran kartı sürücüleri konusunda ayrıntılı bilgi için bakınız: Ekran kartları

"Geliştirici Seçenekleri" sekmesi

Bu sekmede yer alan "Henüz Onaylanmamış Güncelleştirmeler" seçeneği; Ubuntu paketlerinin testleri için kullanılan güncelleştirmeleri ifade der. Bu depoyu ancak Ubuntu testlerine yardımcı olmak ve geri bildirim yapmak istiyorsanız kullanın, yoksa normal şartlarda kullanmayın.

Ek bilgiler

sources.list dosyası

Yazılım kaynağı (depo) adresleri /etc/apt/sources.list dosyasında saklanmaktadır. Örnek dosya içeriği şu şekildedir,

Dosya İçeriği
Dosya yolu:/etc/apt/sources.list

 # deb cdrom:[Ubuntu 10.10 _Maverick Meerkat_ - Release i386 (20101007)]/ maverick main restricted
 # See http://help.ubuntu.com/community/UpgradeNotes for how to upgrade to
 # newer versions of the distribution.

 deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick main restricted
 deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick main restricted

 ## Major bug fix updates produced after the final release of the
 ## distribution.
 deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates main restricted
 deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates main restricted

 ## N.B. software from this repository is ENTIRELY UNSUPPORTED by the Ubuntu
 ## team. Also, please note that software in universe WILL NOT receive any
 ## review or updates from the Ubuntu security team.
 deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick universe
 deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick universe
 deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates universe
 deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates universe

 ## N.B. software from this repository is ENTIRELY UNSUPPORTED by the Ubuntu 
 ## team, and may not be under a free licence. Please satisfy yourself as to 
 ## your rights to use the software. Also, please note that software in 
 ## multiverse WILL NOT receive any review or updates from the Ubuntu
 ## security team.
 deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick multiverse
 deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick multiverse
 deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates multiverse
 deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-updates multiverse

 ## Uncomment the following two lines to add software from the 'backports'
 ## repository.
 ## N.B. software from this repository may not have been tested as
 ## extensively as that contained in the main release, although it includes
 ## newer versions of some applications which may provide useful features.
 ## Also, please note that software in backports WILL NOT receive any review
 ## or updates from the Ubuntu security team.
 # deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-backports main restricted universe multiverse
 # deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-backports main restricted universe multiverse

 ## Uncomment the following two lines to add software from Canonical's
 ## 'partner' repository.
 ## This software is not part of Ubuntu, but is offered by Canonical and the
 ## respective vendors as a service to Ubuntu users.
 # deb http://archive.canonical.com/ubuntu maverick partner
 # deb-src http://archive.canonical.com/ubuntu maverick partner

 ## This software is not part of Ubuntu, but is offered by third-party
 ## developers who want to ship their latest software.
 deb http://extras.ubuntu.com/ubuntu maverick main
 deb-src http://extras.ubuntu.com/ubuntu maverick main

 deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security main restricted
 deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security main restricted
 deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security universe
 deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security universe
 deb http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security multiverse
 deb-src http://tr.archive.ubuntu.com/ubuntu/ maverick-security multiverse

Depoların komut satırından güncellenmesi

İster "Yazılım ve Güncelleştirmeler" aracını kullanarak ister Synaptic'i kullanarak isterse Uçbirim'i kullanarak yeni yazılım depoları eklemiş olun, her ne şekilde olursa olsun depolarda herhangi bir değişiklik yaptıktan sonra depoları güncellemeyi unutmayın. Güncelleme yapmadığınız takdirde yaptığınız değişiklikleri göremezsiniz. Depoları, Uçbirim komut satırından güncellemek için alttaki komutu kullanabilirsiniz:

sudo apt-get update

Dış bağlantılar