Man
İSİM
man - kılavuz sayfalarını biçimler ve görüntüler manpath - man sayfalarının aranacağı yolu gösterir
KULLANIM
man [-acdfFhkKtwW] [--path] [-m sistem] [-p dizge] [-C ayar-dosyası]
[-M dosyayolu] [-P sayfalayıcı] [-S bölüm-listesi] [bölüm]
isim ...
AÇIKLAMA
man kılavuz sayfalarını biçimler ve görüntüler. Şayet bölüm belirtilirse, man komutu bu bölümdeki kılavuzla ilgilenecektir. isim genellikle, bir komut, işlev ya da dosyanın ismi olarak kılavuz sayfasının adıdır. Bununla birlikte, şayet isim bir bölü (/) işareti içeriyorsa, man komutu bunu bir dosya belirimi gibi kabul edecektir. Böylece man ./foo.5 ve hatta man /cd/foo/bar.1.gz şeklinde bile komut uygulanabilir. Kılavuz sayfası dosyalarını man'ın nerede aradığı aşağıda açıklanmıştır.
SEÇENEKLER
-C ayar-dosyası
Kullanılacak ayar dosyası belirtilir, öntanımlı olarak
/etc/man.config'dir (man.conf(5)'a bakınız.)
-M dosyayolu
Man sayfalarının aranacağı dizinler belirtilir. Dizinler
`:'larla ayrılır. Boş liste -M hiç kullanılmamış gibi işlem
görür. KILAVUZ SAYFALARININ ARAMA YOLU bölümüne bakınız.
-P sayfalayıcı
Kullanılacak sayfalayıcı uygulamasını belirtmek için kullanılır.
Bu seçenek MANPAGER ortam değişkenini umursamaz. Komutun
kullanılmasından sonra PAGER değişkeni tekrar devreye girer.
Öntanımlı sayfalayıcı olarak, man komutu /usr/bin/less -isr
kullanır.
-S bölüm-listesi
Aranacak kılavuz bölümlerinin `:' ayraçlı listesi belirtilir. Bu
seçenek MANSECT ortam değişkenini umursamaz.
-a Öntanımlı olarak, man bulduğu ilk kılavuz sayfasını
görüntüledikten sonra devreden çıkacaktır. Bu seçenek ile,
sadece bulunan ilk kılavuz sayfasının değil, isimle eşleşen
bütün sayfaların gösterilmesi sağlanır.
-c Bir güncel cat sayfası mevcut olsa bile man sayfasını tekrar
biçimler. Bu seçenek sadece, cat sayfasının farklı bir ekran
genişliği için derlenmiş olduğu ya da evvelce biçimlenmiş
dosyanın bozulması halinde kullanılırsa anlamlıdır.
-d Man sayfasını görüntülemez, sadece hata ayıklama bilgileri
basar.
-D Yukarıdaki seçenekten farklı olarak man sayfasını görüntülediği
gibi hata ayıklama bilgilerini de basar.
-f whatis ile aynıdır.
-F, --preformat
Sadece biçimler, göstermez.
-h Tek satırlık bir yardım iletisi basar ve çıkar.
-k apropos ile aynıdır.
-K Bütün man sayfaları içinde, belirtilen dizgeyi arar. UYARI: Bu
işlem, muhtemelen, çok yavaş olacaktır. Bir bölüm belirtmek daha
uygundur (sadece bir fikir vermesi açısından: 500 man sayfasının
aranması bir dakika sürer)
-m sistem
İsmi belirtilen sistem üzerinde aranacak, başka bir man
sayfaları kümesi tanımlar.
-p dizge
nroff veya troff'dan önce çalıştırılacak önişlemci dizilimini
belirtmek için kullanılır. Her kurulum bütün önişlemcilere
sahip değildir. Bazı önişlemciler ve bunları belirten harfler
şunlardır: eqn (e), grap (g), pic (p), tbl (t), vgrind (v),refer
(r). Bu seçenek MANROFFSEQ ortam değişkenini yok sayacaktır.
-t Kılavuz sayfasını standart çıktıya akterırken biçimlemek için
/usr/bin/groff -Tps -mandoc kullanır. /usr/bin/groff -Tps
-mandoc'dan çıktısının basılmadan önce bazı filtrelerden
geçirilmesi gerekebilir.
-w, --path
Aslında man sayfalarını görüntülemez, sadece biçemlenecek veya
görüntülenecek dosyaların bulunduğu yerleri bildirir. Herhangi
bir argüman belirtilmemişse, man komutu tarafından man
sayfalarını bulmak için aranan dizinlerin listesini standart
çıktıdan görüntüler. Şayet manpath, man'e bir bağ ise, bu
durumda "tr-manpath" ile "tr-man --path" eşdeğerdir.
-W -w gibidir, fakat her satıra tek bir dosya ismi basar ve
herhangi bir ek bilgi vermez. man -aW man | xargs ls -l benzeri
kabuk komutlarında oldukça faydalıdır.
CAT SAYFALARI
Tekrar ihtiyaç duyulduğunda man sayfalarının biçimlenme zamanını kazanmak için, man komutu biçimlenmiş man sayfalarını kaydetmek isteyecektir. Geleneksel olarak DİZİN/manX içindeki sayfaların biçimlenmiş halleri, DİZİN/catX içinde tutulur. Fakat, man dizini ile cat dizini arasındaki diğer eşleşmeler /etc/man.config içinde belirtilebilir. Gerekli cat dizini yoksa, hiçbir cat sayfası kaydedilmeyecektir. Satır uzunluğu 80 karakterden farklı biçimlenmiş hiçbir cat sayfası kaydedilmez. man.conf dosyası NOCACHE içeriyorsa hiçbir cat dosyası kaydedilmez. bir man kullanıcısına, man suid yapmak mümkündür. Böylece, bir cat dizininin sahibi man kullanıcısı ve izinler 755 (sadece man tarafından yazılabilir) ve cat dosyalarının sahibi man kullanıcısı ve izinleri 644 veya 444 (sadece man kullanıcısı tarafından yazılabilir veya hiç kimse yazamaz) iken, herhangi bir normal kullanıcı cat sayfalarını değiştiremez veya bu dizine başka dosyalar koyamaz. Şayet man, suid olarak tanımlanmamışsa, bütün kullanıcıların cat sayfalarını buraya bırakmasını istersek, cat dizininin izinleri 777 olmalıdır.
-c seçeneği, bir cat sayfası var olsa bile, sayfanın tekrar biçimlenmesini sağlar.
KILAVUZ SAYFALARININ ARAMA YOLU
man komutu kılavuz sayfalarını bulmak için, verilen seçeneklere, ortam değişkenlerine, /etc/man.config ayar dosyasına ve bazı yerleşik ve geleneksel yapılara dayanan oldukça karışık bir yöntem kullanır.
İlk olarak, isim argümanı bölü (/) karakterini içeriyorsa, man komutu bunu dosyanın kendi belirtimi olarak kabul eder ve arama yapılmaz.
isim argümanı bölü (/) karakterini içermediği normal durumlarda, aranan kılavuz sayfası ile alakalı olabilecek bir dosyayı bulmak için çeşitli dizinleri araştırır.
Şayet -M dosyayolu seçeneğini belirtirseniz, dosyayolu `:' ayraçlı dizin listesindeki dizinler man komutunun arayacağı dizinlerdir.
Şayet -M belirtilmemiş ama MANPATH ortam değişkeni belirtilmiş ise, bu değişkenin değerindeki dizin listesi man komutunun arayacağı dizinlerdir. Şayet -M veya MANPATH ile dizin listesi açıkça belirtilmemiş ise, man komutu /etc/man.config ayar dosyasında tanımlanmış olan kendi dizin listesini esas alır. Ayar dosyasındaki MANPATH deyimleri, aramada kullanılacak ek dizinleri tanımlar. Bununla birlikte, MANPATH_MAP deyimleri sizin arama yollarınıza eklenir, tabii ki bu sizin komut arama yolunuza bağlıdır (mesela: sizin PATH ortam değişkeninize). Komut arama yolunda olabilecek her bir dizin için, kılavuz sayfaları arama yoluna eklenebilecek bir dizin MANPATH_MAP deyimi içinde tanımlanır. man komutu PATH değişkenine bakar ve uygun dizinleri kılavuz sayfaları arama yoluna ekler. Böylece, MANPATH_MAP'in tam olarak kullanımında, man xyz komutu ile xyz komutunu verdiğinizde çalışacak uygulamanın kılavuz sayfasını elde edersiniz. Ek olarak, komut arama yolundaki (bundan sonra `komut dizini' olarak anılacaktır) MANPATH_MAP ifadesine sahip olmayan herbir dizin için, man komutu, man dizinini, komut dizini altında veya komut dizininin üst dizininin altdizinlerinde arar. /etc/man.config içerisine NOAUTOPATH deyimini ekleyerek bu yakınlık aramasını iptal edebilirsiniz.
Yukarıda tarif edilen arama yolu içerisindeki her bir dizinde, man komutu, bölüm olarak isteğe bağlı bir numara ve olası bir sıkıştırma sonekiyle konu.bölüm isimli dosyayı arar. Şayet böyle bir dosya bulamaz ise, N kılavuz bölüm numarası olmak üzere manN veya catN adlı altdizinlere bakar. Şayet dosya catN altdizininde bulunursa, man bu dosyası biçimlenmiş kılavuz sayfaları dosyası (cat sayfaları) olarak kabul eder. Aksi durumda, man bu sayfaların biçimlenmediği varsayar. Her ikisi durumda da dosya bilinen bir sıkıştırma biçimine sahip sonek taşıyorsa (örneğin; .gz), man bu dosyanın gzipli olduğunu kabul eder. Belirli bir konu için, man komutunun bir kılavuz sayfasını nerede bulacağını (veya bulup bulamayacağını) görmek için --path (-w) seçeneğini kullanın.
ORTAM DEĞİŞKENLERİ
MANPATH
Şayet MANPATH belirtilmiş ise, man komutu burada belirtilen yolu kılavuz sayfalarını aramak için kullanacağı yol olarak kabul eder ve otomatik arama yolu ile ayar dosyasındaki ayarlar yok sayılır, ama -M seçeneği MANPATH ile belirtilen yolun da yok sayılmasını sağlar. KILAVUZ SAYFALARININ ARAMA YOLU bölümüne bakınız. MANPL Şayet MANPL belirtilmiş ise, görüntülenecek sayfa uzunluğunu belirlemek için bu değişkeninin değeri kullanılır. Aksi halde, bütün man sayfası tek (ve muhtemelen uzun) bir sayfa halinde görüntülenir.
MANROFFSEQ
Şayet MANROFFSEQ belirtilmiş ise; bu değişkenin değeri, nroff veya troff çalıştırılmadan önce çalıştırılacak önişlemcileri belirlemek için kullanılır. Öntanımlı olarak, sayfalar nroff'tan önce tbl önişlemcisinden geçirilirler.
MANSECT
Şayet MANSECT belirtilmiş ise; bu değişkenin değeri hangi kılavuz bölümünün araştırılacağını belirlemek için kullanılır.
MANWIDTH
Şayet MANWIDTH belirtilmiş ise, bu değişkenin değeri kılavuz sayfasının ne genişlkte görüntüleneceğini belirtmek için kullanılır. Belirtilmemişse sayfa tam ekran genişliğinde görüntülenir.
MANPAGER
Şayet MANPAGER belirtilmiş ise; bu değişkenin değeri kılavuz sayfasını görüntüleyecek programın adını tayin etmek için kullanılır. Belirtilmemişse, PAGER kullanılır. Eğer hiçbir değer yok ise, /usr/bin/less -isr kullanılır. LANG Şayet LANG belirtilmiş ise; bu değişkenin değeri, man komutunun kılavuz sayfası için ilk bakacağı altdizini belirtir. Böylece, `LANG=dk man1 foo' komutu, man'in, foo kılavuz sayfaları için ilk olarak .../dk/man1/foo.1, eğer bu dosya bulunamazsa, .../man1/foo.1 dosyasına bakmasını sağlar. Buradaki `...' arama yolunda tanımlı bir dizindir.
NLSPATH, LC_MESSAGES, LANG
NLSPATH ve LC_MESSAGES çevre değişkenleri (veya ikincisinin olmadığı durumlarda LANG değişkeni) mesaj kataloğunu konumlamada rol oynar. (İngilizce sayfalar derlenmiştir ve İngilizce için kataloğa gerek yoktur.) Ayrıca man tarafından çağrılan col(1) gibi uygulamaların LC_CTYPE'ı kullandığını unutmayın.
PATH PATH, kılavuz sayfaları dosyaları için arama yolunu tayin etmeye yardımcı olur. KILAVUZ SAYFALARININ ARAMA YOLU bölümüne bakınız
SYSTEM Öntanımlı olarak gelen bir sonraki sistem ismini almak için kullanılır (-m seçeneği ile birlikte kullanmak için).
İLGİLİ BELGELER
apropos(1), whatis(1), less(1), groff(1), man.config(5).
YAZILIM HATALARI
-t seçeneği sadece troff benzeri bir uygulama yüklü ise çalışır.
İPUÇLARI
.emacs dosyanıza
(global-set-key [(f1)] (lambda () (interactive) (manual-entry (current-word))))
satırını eklerseniz, F1'e bastığınız zaman imlecin üzerinde bulunduğu
kütüphane çağrısının man sayfası açılır.
Bir man sayfasını düz metin halinde, tersbölüler ve altçizgiler
olmadan, görmek isterseniz
# man foo | col -b > foo.mantxt
komutunu vermeyi deneyin.
ÇEVİREN
Yalçın Kolukısa <yalcink01 (at) yahoo.com>, Kasım 2003